World COPD Day 2024 : COPD નામની શ્વસન રોગ ક્યારે થાય છે, જાણો તેના લક્ષણો અને નિવારક પગલાં વિશે. આજકાલ દેશમાં જે રીતે પ્રદૂષણ વધ્યું છે, ફેફસાં સંબંધિત રોગોની સમસ્યા પણ વધી રહી છે. આ કારણે ફેફસાને લગતી સમસ્યાઓ દિવસેને દિવસે વધી રહી છે જે ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ (COPD)ના રૂપમાં ઉભરી રહી છે.
ફેફસાં આપણા શરીરનો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. તે આપણા લોહીને ઓક્સિજન પૂરો પાડે છે અને શરીરમાંથી કાર્બન ડાયોક્સાઇડ દૂર કરે છે. પરંતુ હાલના સમયમાં દેશમાં જે રીતે પ્રદૂષણ વધ્યું છે તેનાથી ફેફસાને લગતી બીમારીઓની સમસ્યા પણ વધી છે. ખાસ કરીને જયારે હવામાં ફેલાતા પ્રદૂષણના કણો ફેફસામાં જમા થાય છે ત્યારે લોકોને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થવા લાગે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે, હવામાં રહેલા આ નાના કણો શ્વાસ દ્વારા ફેફસાંમાં અને ફેફસાંમાંથી લોહીમાં ફેલાય છે અને પછી ધીમે ધીમે આખા શરીરમાં ફેલાઈ જાય છે. આ કારણે ફેફસાને લગતી સમસ્યાઓ દિવસેને દિવસે વધી રહી છે જે ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ (COPD)ના રૂપમાં ઉભરી રહી છે. આ સમસ્યામાં શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડે છે. આમાં મુખ્યત્વે એમ્ફિસીમા અને ક્રોનિક બ્રોન્કાઇટિસનો સમાવેશ થાય છે. જે સમય જતાં ફેફસાંને નુકસાન પહોંચાડે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ રોગ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે વિશ્વ COPD દિવસની શરૂઆત કરવામાં આવી હતી. તેમજ આ શ્વાસ સંબંધી રોગ ક્યારે થાય છે, તેના લક્ષણો શું છે અને નિવારણ માટે શું કરવું જોઈએ? જાણો તે વિશે.
સમયસર લક્ષણો ઓળખો
COPDના લક્ષણોને સમયસર ઓળખવા જરૂરી છે. જેથી તેની યોગ્ય સારવાર કરી શકાય. જો કે, ફેફસાંને ગંભીર નુકસાન ન થાય ત્યાં સુધી COPDના લક્ષણો સામાન્ય રીતે દેખાતા નથી. જો કે, ત્યાં કેટલાક સંકેતો છે જેને અવગણવા જોઈએ નહીં. આવા લક્ષણો ગંધ, ઠંડી હવા, વાયુ પ્રદૂષણ, શરદી અથવા ચેપને કારણે થઈ શકે છે.
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ, ખાસ કરીને શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ દરમિયાન.
- શ્વાસ લેતી વખતે ઘરઘરાટી અથવા સીટીનો અવાજ.
- પુષ્કળ લાળ સાથે સતત ઉધરસ. લાળ સ્પષ્ટ, પીળો અથવા લીલો હોઈ શકે છે.
- છાતીમાં ચુસ્તતા અથવા ભારેપણું અનુભવવું.
- ખૂબ થાક લાગે છે.
- વારંવાર ફેફસામાં ચેપ.
- પગની ઘૂંટી, પગ અથવા પગમાં સોજો.
COPD મુખ્યત્વે લાંબા ગાળાના એક્સપોઝરને કારણે થાય છે. બળતરા કે જે ફેફસાંને નુકસાન પહોંચાડે છે. ધૂમ્રપાન એ મુખ્ય કારણ છે, જો કે વાયુ પ્રદૂષણ અથવા બળતણના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવતા બિન-ધુમ્રપાન કરનારાઓ પણ જોખમમાં છે. આ રોગ આલ્ફા-1 એન્ટિટ્રિપ્સિનની ઉણપ જેવા આનુવંશિક કારણોસર પણ થઈ શકે છે.
COPDના કારણો મુખ્યત્વે ફેફસાને નુકસાન પહોંચાડતા બળતરાના લાંબા સમય સુધી સંપર્કમાં રહેવાથી થાય છે. ધૂમ્રપાન એ મુખ્ય કારણ છે, જો કે વાયુ પ્રદૂષણ અથવા બળતણના ધુમાડાના સંપર્કમાં આવતા બિન-ધુમ્રપાન કરનારાઓ પણ જોખમમાં છે. આ રોગ આલ્ફા-1 એન્ટિટ્રિપ્સિનની ઉણપ જેવા આનુવંશિક કારણોસર પણ થઈ શકે છે.
COPD નિવારણ :
જો તમે COPDને નિયંત્રિત કરવા માંગતા હો, તો તમારી જીવનશૈલીમાં સુધારો કરો અને સિગારેટ પીવા અને દારૂ પીવા જેવી કેટલીક ખરાબ ટેવો બંધ કરો. વધુમાં, પ્રદૂષિત વાતાવરણમાં માસ્ક પહેરવાથી અને ઘરની અંદરની હવાની ગુણવત્તામાં સુધારો થવાથી જોખમમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થાય છે. ફલૂ અને ન્યુમોનિયા સામે રસીકરણ પણ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે. COPDની સારવાર COPDનો કોઈ ઈલાજ નથી, તમે તમારી જીવનશૈલીમાં સુધારો કરીને જ આ રોગને નિયંત્રિત કરી શકો છો. આ માટે, બ્રોન્કોડિલેટર અને સ્ટેરોઇડ્સ અને ઓક્સિજન થેરાપી જેવી દવાઓનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે કરવામાં આવે છે.
સલામતી માટે ધૂમ્રપાન છોડો
મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં COPDનો સીધો સંબંધ સિગારેટના ધૂમ્રપાન સાથે છે. COPDને રોકવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ એ છે કે ધૂમ્રપાન ન કરવું. રસાયણો અને પ્રદૂષણથી દૂર રહેવાથી અને યોગ્ય દિનચર્યા જાળવીને પણ COPDથી બચી શકાય છે. અમુક પ્રકારની દવાઓ, ઉપચાર વગેરે દ્વારા લક્ષણોને વધુ ખરાબ થતા અટકાવી શકાય છે. તેની સમયસર ઓળખ COPDને કારણે થતી ગૂંચવણોને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે.
અસ્વીકરણ : અહીં આપેલી માહિતી માત્ર ધારણાઓ અને માહિતી પર આધારિત છે. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો જરૂરી છે કે અબતક મીડિયા કોઈપણ માહિતીનું સમર્થન કે પુષ્ટિ કરતું નથી. કોઈપણ માહિતી અથવા માન્યતાને અમલમાં મૂકતા પહેલા, સંબંધિત નિષ્ણાતની સલાહ લો.
