- એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણીને અમલમાં મૂકવા માટે બંધારણમાં સુધારાની જરૂર પડશે, સરકારને વિરોધ પક્ષોના સમર્થન પણ જોશે
મોદી સરકારે 2029 સુધીમાં ’એક દેશ, એક ચૂંટણી’ના તેના વચનને પૂર્ણ કરવા માટે પગલાં લીધાં છે. આ માટે પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદના નેતૃત્વમાં બનેલી ઉચ્ચ સ્તરીય સમિતિની ભલામણો સ્વીકારવામાં આવી છે. પરંતુ પ્રશ્ન એ છે કે શું તેનો અમલ આટલી સરળતાથી થશે. આ યોજનાને અમલમાં મૂકવા માટે બંધારણમાં સુધારાની જરૂર પડશે, જેને વિરોધ પક્ષોના સમર્થનની જરૂર પડશે. મોદી સરકારના ત્રીજા કાર્યકાળમાં ભાજપ પાસે એકલા બહુમતી નથી. એનડીએની સરકાર છે. જો કે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ આ વાત સમજે છે. વિવિધ રાજકીય પક્ષોના ત્રણ મંત્રીઓને સંકલન માટે તૈનાત કરવામાં આવ્યા છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર સંસદના શિયાળુ સત્રમાં સુધારા રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે મંગળવારે મોદી સરકારના વર્તમાન કાર્યકાળ દરમિયાન આ પગલાને અમલમાં મૂકવાના સરકારના ઇરાદાને પુનરાવર્તિત કર્યો, પરંતુ થોડા લોકોને આશા હતી કે સરકાર આ મામલે આટલી ઝડપથી આગળ વધશે. તે પણ જ્યારે સંસદમાં તેની પાસે પૂરતી બહુમતી નથી.
એનડીએ પાસે આ પરિવર્તન માટે સંસદમાં જરૂરી બહુમતી નથી અને વિરોધ પક્ષોનું સ્ટેન્ડ પણ સ્પષ્ટ છે. તેની આ ચાલને નિષ્ફળ બનાવવા માટે તેની પાસે પૂરતી તાકાત છે. કેન્દ્રીય કેબિનેટે બુધવારે ’એક રાષ્ટ્ર, એક ચૂંટણી’ના પ્રસ્તાવને મંજૂરી આપી હતી. આ સાથે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ કહ્યું હતું કે લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થવી જરૂરી છે, જેને અનિશ્ચિત સમય માટે સ્થગિત કરી શકાય નહીં.
બે તબક્કામાં ફેરફારની વાત કરવામાં આવી છે. પ્રથમ તબક્કો, જેમાં લોકસભા અને રાજ્યોની વિધાનસભાઓની એક સાથે ચૂંટણી યોજવી સામેલ છે. આ માટે બંધારણમાં સુધારાની જરૂર પડશે, જેને સંસદના બંને ગૃહોમાં બે-તૃતીયાંશ બહુમતી દ્વારા મંજૂર કરવાની જરૂર પડશે. બીજું પગલું – સામાન્ય ચૂંટણીના 100 દિવસની અંદર સ્થાનિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ યોજવી. આને લાગુ કરવા માટે બીજા બંધારણીય સુધારાની જરૂર પડશે. આ માટે ઓછામાં ઓછા અડધા રાજ્યોની મંજૂરીની જરૂર પડશે.
મોદી 3.0માં નંબર્સ ગેમ બદલાઈ ગઈ હોવાથી બહુમતી કઠિન
જ્યારે કમિટીની ભલામણો રજૂ કરવામાં આવી ત્યારે લોકસભામાં ભાજપ પાસે સંપૂર્ણ બહુમતી હતી. બંધારણીય સુધારા માટે તે બે તૃતીયાંશ બહુમતી સુધી પહોંચી શકે છે. પરંતુ લોકસભાની ચૂંટણી બાદ ગણિત બદલાઈ ગયું છે. હવે મોદીએ નીચલા ગૃહમાં સુધારાને આગળ ધપાવવા માટે સાથી પક્ષો અને અન્યો પર આધાર રાખવો પડશે. એનડીએના સાથી પક્ષો આ નિર્ણયની સાથે છે. વધુ મહત્ત્વની વાત એ છે કે, સમાજવાદી પાર્ટીએ સર્વસંમતિ બનાવવા માટે સર્વપક્ષીય બેઠકની માગણી કરીને તેના સાથી કોંગ્રેસ દ્વારા આ પગલાના સંપૂર્ણ અસ્વીકારને બાજુએ રાખ્યો હતો. બીએસપીએ તેના અગાઉના વિરોધને ઉલટાવીને આ વિચારને ટેકો આપ્યો હતો. કોવિંદ સમિતિ સાથેની ચર્ચા દરમિયાન 32 રાજકીય પક્ષોએ આ યોજનાને સમર્થન આપ્યું હતું, જ્યારે 15એ તેનો વિરોધ કર્યો હતો.
સરકાર સમર્થન મેળવવા પ્રયાસો કરશે
સરકારને સમર્થન મળવાની અપેક્ષા છે. કેબિનેટની બેઠક બાદ માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી અશ્વિની વૈષ્ણવે કહ્યું કે સરકાર દેશભરમાં અને વિવિધ જૂથો વચ્ચે ચર્ચા કરશે. અમારી સરકાર સર્વસંમતિમાં માને છે. ઉચ્ચ સ્તરીય ચર્ચા થશે. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે બેઠકમાં વડાપ્રધાને તેના ફાયદાઓ વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે. આ લાભોમાં તિજોરીમાં બચત, નિર્ણય લેવામાં વિલંબથી રાહત, ચૂંટણીની થાકમાં ઘટાડો, બહેતર શાસન અને સ્થિરતા અને એક સાથે ચૂંટણીના પરિણામે સંભવિત નીતિઓમાં સાતત્યનો સમાવેશ થાય છે. સૂત્રોએ જણાવ્યું કે ત્રણ મંત્રીઓ – રાજનાથ સિંહ, કિરેન રિજિજુ અને અર્જુન રામ મેઘવાલ – આ યોજના માટે સમર્થન મેળવવા માટે રાજકીય પક્ષો સાથે ચર્ચા કરશે.
