વાર્યા વળે નહીં તે હાર્યા વળે!!!
મહારાષ્ટ્રમાં સત્તા માટે એકઠા થઇ રહેલા વિરોધી પક્ષોનો ‘સંઘ’ કાશીએ પહોંચવા અંગે રાજકીય પંડિતો અસમંજસમાં
નવાર્યા વળે નહી તે હાર્યા વળેથ તે ગુજરાતી કહેવત આદિકાળથી સમયાંતરે યર્થાથ ઠરી રહી છે. યુધિષ્ઠિરને પણ જુગટુ ન ખેલવા અનેક લોકોએ વાર્યા હતા. પરંતુ, જીતવાની લાલચમાં તેઓ પોતાની પત્નિ દ્રોપદીને પણ દાવ પર લગાવી દીધી હતી. દ્રોપદીને હાર્યા બાદ દૂર્યોધનના આદેશથી ભરી સભામાં દુ:સાસાને કરેલા તેના અપમાન બાદ મહાભારતનું યુધ્ધ સર્જાયું હતુ જેમાં બંને પક્ષના લાખો યોધ્ધાઓ માર્યા ગયા હતા. મહારાષ્ટ્રની વર્તમાનની રાજકીય પરિપેક્ષ્યમાં શિવસેનાની થયેલી સ્થિતિ પર પણ આજ કહેવત યર્થાથ ઠરી રહી છે. પોતાના પુત્ર આદિત્યને મુખ્યમંત્રી બનાવવા માટે ધુતરાષ્ટ્રની ભૂમિકામાં આવી ગયેલા ઉધ્ધવ ઠાકરેના કારણે શિવસેનાની હાલત હાલમાં નન ઘરના કે ન ઘાટનાથ જેવી થઈ જવા પામી છે. શિવસેના જેના ટેકાથી સરકાર રચવાનો મરણીયો પ્રયાસ કરી રહી છે. તે કોંગ્રેસ એનસીપી ટેકો આપવા માટે જાત-જાતની શરતો મૂકી રહી છે. જેથી આગામી સમયમાં પુત્રાંધ બનેલા ઉધ્ધવની મજબૂરીનો લાભ લઈ કોંગ્રેસ એનસીપી શિવસેનાનો ઘડો લાડવો કરી નાખશે તેવી રાજકીય ચર્ચાઓ શરૂ થઈ ગઈ છે.
તાજેતરમાં યોજાયેલી મહારાષ્ટ્ર વિધાનસભાની ચૂંટણીમાં ભાજપ અને શિવસેના યુતિ કરીને લડયા હતા ચૂંટણીના પરિણામોમાં આ યુતિને ૨૮૮ બેઠકોમાં ૧૬૧ બેઠકો સાથેનો સ્પષ્ટ જનાદેશ મળ્યો હતો. પરંતુ પોતાના પુત્ર આદિત્યને મુખ્યમંત્રી બનાવવા અધીરા બનેલા ઉધ્ધવ ઠાકરેએ ભાજપ સાથે સરકાર રચવા માટે જાત-જાતની શરતો મૂકી હતી. ભાજપે પણ શિવસેનાના કાયમી રાજકીય બ્લેકમેઈલીંગથી છેડો ફાડી નાખવા આ શરતોને માનવાનો ઈન્કાર કરી દીધો હતો. જેથી ભાજપે પોતાની શરતો ન માનવામા આવતા શિવસેનાએ એનસીપી કોંગ્રેસના ટેકાથી સરકાર રચવા ચક્રોગતિમાન કર્યા હતા. ખંધા રાજકારણી શરદ પવારે શિવસેનાની મજબૂરીનો લાભ પહેલા એનડીએ સાથે છેડો ફાડવા જણાવ્યું હતુ જેથી શિવસેનાએ કેન્દ્રની એનડીએ સરકારમાં રહેલા પોતાના એકમાત્ર મંત્રી અરવિંદ સાંવતને રાજીનામું અપાવ્યું હતુ. જે બાદ, એનસીપી કોંગ્રેસે શિવસેનાને ટેકો આપવામાં સમય લગાડતા રાજયપાલ ભગતસિંહ કોશીયારીએ રાજયમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લગાવવાની ભલામણ કરી હતી.
રાજયમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લગાવવાની રાજયપાલની ભલામણને કેન્દ્રીય કેબીનેટ બાદ રાષ્ટ્રપતિએ મંજૂરીની મહોર મારી હતી. જે બાદ તાજેતરમાં એનસીપી અને કોંગ્રેસે બેઠક કરીને શિવસેનાને ટેકો આપવા માટે કેટલાક મુદાઓ અને શરતો બનાવી હતી. જે બાદ ગઈકાલે શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસના નેતાઓ વચ્ચે કોમન મીનીમમ કાર્યક્રમ ઘડી કાઢવા મુંબઈમાં બેઠક યોજાઈ હતી.
આ બેઠક અંગે કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા અને વિધાનસભાના વિપક્ષી નેતા વિજય વડ્તીવારે કહ્યું કે ત્રણેય પક્ષના નેતાઓએ મીટિંગમાં ઓછામાં ઓછો સામાન્ય કાર્યક્રમ તૈયાર કર્યો છે. મળેલા અહેવાલો મુજબ આ ડ્રાફ્ટ હવે સોનિયા ગાંધી, શરદ પવાર અને ઉદ્ધવ ઠાકરેને મોકલવામાં આવ્યો છે. વડતીવારે કહ્યું કે એનસીપી અને કોંગ્રેસ શિવસેનાની આગેવાની હેઠળની સંયુક્ત સરકારનો ભાગરૂપે રાજ્યના શિવસેનાના નેતા સોનિયા ગાંધીની મંજૂરી મળતાં જ મળશે.
શિવસેનાના નેતા એકનાથ શિંદેએ ત્રણેય પક્ષોની બેઠક બાદ કહ્યું હતું કે બેઠકમાં કોમન મિનિમમ પ્રોગ્રામ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. એક ડ્રાફ્ટ પણ બનાવવામાં આવ્યો છે. આ ડ્રાફ્ટ ત્રણેય પક્ષના વડાઓને મોકલવામાં આવ્યો છે. ફક્ત ત્રણ પક્ષના વડા જ અંતિમ નિર્ણય લેશે. તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે મહારાષ્ટ્રને સ્થિર સરકાર આપવા માટે, ન્યુનતમ સામાન્ય કાર્યક્રમ નક્કી કરવા માટે શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસ ત્રણેય પક્ષોના રાજ્ય કક્ષાના નેતાઓની પહેલી બેઠક હતી. વડતીવારે જણાવ્યું હતું કે, ત્રણેય પક્ષના નેતાઓ ખુલ્લા હૃદયથી બેઠકમાં હાજર થયા અને અમને ડ્રાફ્ટ નક્કી કરવામાં કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો નહીં. તેમણે કહ્યું કે ત્રણેય પક્ષના નેતાઓમાં એવી લાગણી છે કે રાજ્યના લોકો અને ખેડૂતોના હિતમાં વહેલી તકે સરકારની રચના કરવી જોઈએ.
વડતીવારે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, જ્યાં સુધી આ ડ્રાફ્ટને ત્રણેય પક્ષના વડાઓની મંજૂરી નહીં મળે ત્યાં સુધી ડ્રાફ્ટમાં સમાવિષ્ટ તથ્યો જાહેર કરવાનું યોગ્ય નથી. જોકે, તેમણે એમ પણ કહ્યું હતું કે બેઠકમાં હિન્દુત્વ સહિતના તમામ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા કરવામાં આવી છે. જોકે, એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ત્રણેય પક્ષોના ચૂંટણી ઢંઢેરામાં સામેલ મુદ્દાઓને ડ્રાફ્ટમાં લેવામાં આવ્યા છે. જેમાં દેવા માફી, બેરોજગારી અને ફુગાવાને રોકવા માટેના પગલા આપવામાં આવ્યા છે, વિદ્યાર્થીઓની સમસ્યાઓને મહત્ત્વ આપવામાં આવ્યું છે. આ બેઠકમાં શિવસેના વતી પક્ષના વરિષ્ઠ નેતાઓ સુભાષ દેસાઇ અને એકનાથ શિંદે, એનસીપી વતી પ્રદેશ અધ્યક્ષ જયંત પાટિલ, છગન ભુજબલ અને નવાબ મલિક અને કોંગ્રેસના વતી ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન પૃથ્વીરાજ ચવ્હાણ, વિજય વડેતીવાર અને માણિકરાવ દેશમુખનો સમાવેશ થાય છે.
એનસીપીનાં સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર પાર્ટીના વડા શરદ પવાર ૧૬ નવેમ્બરે દિલ્હીમાં કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ સોનિયા ગાંધી સાથે મુલાકાત કરી શકે છે. જે સૂત્રો કહે છે કે ૧૭ થી ૨૦ નવેમ્બરની વચ્ચે મહારાષ્ટ્રમાં નવી સરકારની રચના અંગેની ઘોષણા થઈ શકે છે. ત્રણેય પક્ષોના આ સંભવિત જોડાણમાં શિવસેનાએ મુખ્યમંત્રી બનવાની સંમતિ આપી છે. એનસીપી નેતા નવાબ મલિકે કહ્યું કે, શિવસેના ફક્ત મુખ્યમંત્રી પદ માટે ભાજપથી અલગ થઈ છે. તેથી, તેમના સ્વાભિમાન અને આદર જાળવવાની જવાબદારી અમારી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, સત્તામાં પદની વહેંચણી અંગે હજી સુધી કોઈ ચર્ચા થઈ નથી. જો કે, સૂત્રો કહે છે કે શિવસેનાને મુખ્યપ્રધાન પદ એનસીપીને નાયબ મુખ્ય પ્રધાન પદ અને જો કોંગ્રેસ સરકારમાં જોડાશે તો તેમને મહત્વના મંત્રી પદ ના આપવાસમજૂતી થઈ હોવાનું સુત્રોએ જણાવ્યું હતું.
જો કે પુત્રાંધ ઉધ્ધવ ઠાકરેના કારણે શિવસેના માટે ઘણું બદલાયું છે. પાર્ટીએ ચૂંટણી બાદ માત્ર પોતાનો એજન્ડા જ બદલાવ્યો નથી, પરંતુ તેની કામગીરીની રીત પણ બદલી છે. પ્રથમ વખત, ઠાકરે પરિવારમાંથી કોઈ ચૂંટાયા છે. હવે શિવસેના કોંગ્રેસ અને રાષ્ટ્રવાદી કોંગ્રેસ પાર્ટી (એનસીપી) ની સાથે સરકાર બનાવવા માટે પણ પ્રયાસો કરી રહી છે. એક સમયે એવા દિવસો હતા કે જ્યારે લાલકૃષ્ણ અડવાણી, શરદ પવાર, સુષ્મા સ્વરાજ, અરૂણ જેટલી, પ્રમોદ મહાજન, વિલાસરાવ દેશમુખ અને રજનીકાંત બાલા સાહેબ ઠાકરેને મળવા માટે ‘માતોશ્રી’ ગયા હતા. તે દિવસોમાં ’માતોશ્રી’ એ રાજકારણનું શક્તિ કેન્દ્ર હતું. ૨૦૧૨ ની રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણીમાં, પ્રણવ મુખર્જી પણ શરદ પવાર સાથે ‘માતોશ્રી’ ગયા અને પોતાનો ટેકો માંગ્યો. ગયા અઠવાડિયે ભાજપ અને એનડીએ સાથેના સંબંધો તોડ્યા પછી પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ હોય તેવું લાગે છે. શિવ સૈનિકને મુખ્ય પ્રધાન બનાવવાના પ્રયાસોમાં લાગેલી શિવસેના તેના હરીફો કોંગ્રેસ અને એનસીપી સાથે ચર્ચામાં છે.
શિવસેનાના પ્રમુખ ઉદ્ધવ ઠાકરે ખુદ મુખ્યમંત્રીના પદ માટે માતોશ્રીની બહાર આવ્યા હતા અને તેઓ હોટલમાં ગયા હતા અને કોંગ્રેસના નેતાઓને મળ્યા હતા. સોમવારે ઉદ્ધવ ઠાકરે શરદ પવારને બાંદ્રાની હોટલ તાજ લેન્ડ્સ ખાતે મળ્યા હતા અને આ નવી ગઠબંધન સરકારની સંભાવનાઓ વિશે ચર્ચા કરી હતી. શિવસેનાના રાજકારણને સમજનારા ઘણા લોકો કહે છે કે શિવસેના-ભાજપ ગઠબંધનમાં ક્યારેય એવું નહોતું બનતું કે ઉદ્ધવ ’માતોશ્રી’ ની બહાર જાય અને કોઈને પણ મળે. એટલું જ નહીં, શિવસેનાના સંદેશવાહક હવે દિલ્હી જઇ રહ્યા છે અને અહેમદ પટેલ સહિતના નેતાઓની મુલાકાત કરશે. શિવસેના વિશે લખતા એક પત્રકારે કહ્યું કે ઠાકરે દાદરથી (શિવસેના કાર્યાલયથી) દિલ્હી જવા માટે હવે લાંબી મજલ કાપી છે. બુધવારે પણ ઉદ્ધવ ઠાકરેએ અહમદ પટેલ અને અશોક ચવ્હાણ જેવા કોંગ્રેસના દિગ્ગજ નેતાઓને હોટલ ટ્રાઇડન્ટમાં મળ્યા હતા. આ સિવાય નરીમાન પોઇન્ટ ખાતે વાય.બી.ચવન કેન્દ્ર અને શરદ પવારનું ઘર રાજકીય ઉથલપાથલનું કેન્દ્ર રહ્યું છે.
ઉદ્ધવ ઠાકરે કોંગ્રેસના ૪૪ ધારાસભ્યોનો ટેકો મેળવવા માટે કોંગ્રેસના વચગાળાના પ્રમુખ સોનિયા ગાંધી સાથે પણ ફોન પર વાત કરી હતી. લાંબા સમયથી બાલાસાહેબ ઠાકરે અને શિવસેનાના મુખપત્ર ‘સામના’ એ સોનિયા ગાંધી પર ઇટાલીના વતની હોવા પર સતત હુમલો કર્યો હતો. આ બધા અંગે ભાજપના એક વરિષ્ઠ નેતાએ કહ્યું કે, શિવસેનાનો ર ઓછામાં ઓછો જમીનને સ્પર્શી ગયો છે. તેમણે નિર્ણય કર્યો છે કે જો તેમને મુખ્યમંત્રી પદ માટે એનસીપી-કોંગ્રેસના દરવાજે ઉભા રહેવું હોય તો તેઓ જશે. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે અમિત શાહે લોકસભાની ચૂંટણી દરમિયાન બે વાર ‘માતોશ્રી’ની મુલાકાત લીધી હતી. જો પવાર અને અહેમદ પટેલને શિવસેનાનું સમર્થન ગમશે, તો તેઓ ક્યારેય માતોશ્રી નહીં જાય. ભાજપ આ વરિષ્ઠ નેતાએ વધુમાં કહ્યું કે, ’પાંચ વર્ષના સરકારી કાર્યકાળ દરમિયાન સંતુલન જાળવવા માટે દેવેન્દ્ર ફડણવીસ સતત ઉદ્ધવ ઠાકરેને મળ્યા હતા, પરંતુ હવે ઠાકરે પરિવારને તેમના નવા સાથીઓ સાથે પ્રોટોકોલની સંભાળ લેવી પડશે.
