બાલ ઠાકરેની પુણ્યતિથિ પર એનસીપી-કોંગ્રેસ સાથે સરકાર રચવાનો ઉદ્ધવનો નિર્ણય શિવસેના માટે યાદગાર બનશે કે દુ:સાહસ સમાન બનશે?
ભાજપે પણ ૧૧૯ ધારાસભ્યો સાથે સરકાર રચવા કમર કસતા નવી સરકાર વિધાનસભામાં બહુમતિ પૂરવાર ન કરે ત્યાં સુધી રાજકીય રસાકસી રહેવાની સંભાવના
દેશના રાજકીય, સામાજીક અને ધાર્મિક ચળવળતા કેન્દ્રબિંદુ ગણાતા મહારાષ્ટ્રમાં થતા ફેરફારોની અસર સમગ્ર દેશ પર પડે છે. આવા મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં ટુંકાગાળામાં છવાઇ ગયેલા બાલ ઠાકરે અને તેમના પક્ષ શિવસેનાનો છેલ્લા ત્રણેક દાયકાથી દબદબો રહ્યો છે. પરંતુ બાલ ઠાકરેની વિદાય બાદ પક્ષની કમાન તેના પુત્ર ઉઘ્ધવના હાથમા આવ્યા બાદ શિવસેનાની સતત પડતી થઇ રહી છે. તાજેતરમાં ભાજપ સાથે ચુંટણી લડયા બાદ ઉઘ્ધવે પોતાના પુત્ર આદિત્યને ધૃતરાષ્ટ્રની ભૂમીકામાં આવી જઇને નવી સરકારમાં જોડાવવાનો ઇન્કાર કર્યો હતો.
જે બાદ, બાલ ઠાકરેએ આપેલી લક્ષ્મણ રેખાને ઓળંગીને એનસીપી, કોંગ્રેસ અને ગઠ્ઠબંધન કરીને સરકાર રચવા તજવીજ હાથ ધરીછે. જે માટે ત્રણેય પક્ષો વચ્ચે કોમન મીનીમમ પ્રોગ્રામ પણ નકકી થઇ ગયો છે. આ રાજકીય ગધિવિધિઓ વચ્ચે ભાજપે પણ ૧૧૯ ધારાસભ્યોના ટેકાથી સરકાર રચવા પ્રયાસો તેજ કરતા મહારાષ્ટ્રના રાજકારણમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન વચ્ચે પણ ગરમાવો આવી ગયો છે.
આ રાજકીય ઘટના ક્રમ વચ્ચે શુક્રવારે પૂર્વ મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે દાવો કર્યો હતો કે રાજ્યમાં ભાજપ સિવાય અન્ય કોઈ પાર્ટી સરકાર નહીં બનાવી શકે. રાજ્યમાં ફરી ભાજપ સરકારની રચના કરવામાં આવશે. બેઠક બાદ ભાજપના પ્રદેશ અધ્યક્ષ ચંદ્રકાંત પાટીલે પત્રકારોને આ માહિતી આપી હતી. તેમણે કહ્યું કે ભાજપને ૧૧૯ ધારાસભ્યોનો ટેકો છે અને ટૂંક સમયમાં સરકાર રચવા માટે પગલા લેવામાં આવશે.
રાજકીય પંડિતો માને છે કે નવીન શરતોના કારણે શિવસેના-ભાજપનું જોડાણ શક્ય નથી. દિલ્હીમાં એનડીએની બેઠકમાં પણ ભાજપે શિવસેનાને આમંત્રણ આપ્યું નથી. રાજકીય વર્તુળમાં, તે ભાજપ-શિવસેના જોડાણ ખતમ થવાની આખરી શકયતા માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં એવું અનુમાન કરવામાં આવી રહ્યું છે કે જો ભાજપ રાજ્યમાં પોતાની સરકાર બનાવવાનો દાવો કરી રહી છે, તો એનસીપી વિના શક્ય નથી.ભાજપને સરકાર બનાવવા માટે ૧૪૫ ધારાસભ્યોની જરૂર છે. તેમાં હાલમાં ૧૧૯ ધારાસભ્યો છે. તેમની પાસે અન્ય ૧૦ ધારાસભ્યો છે જેની પાસે પોતાના અને ૧૪ અપક્ષો છે. આ કિસ્સામાં, તેમને ફક્ત ૨૬ ધારાસભ્યોની જરૂર છે.
હાલની સ્થિતિમાં રાજ્યની જેમ, કોઈ પણ પક્ષના ધારાસભ્યો તૂટી જાય તેવી સંભાવના ઓછી છે. કોઈપણ રીતે, ભાજપ એટલા જલ્દી કપાળ પર તોડફોડ અથવા ઘોડાના વેપારનો ડાઘ લેવા માંગતી નથી. તેથી જ ભાજપનો પ્રયાસ શિવસેનાને અલગ કરવા અને એનસીપીને તેની બાજુમાં રાખવાનો રહેશે.
રાજકીય વિશ્લેષકોનું માનવું છે કે, છેલ્લા પાંચ વર્ષથી એનસીપીને સત્તાથી દૂર રાખીને બંને બાજુની સ્થિતિ ફાયદાકારક છે. ભલે તે રાજ્યમાં શિવસેના અને કોંગ્રેસની સાથે સરકાર બનાવે અને હજી પણ ભાજપ સાથે જાય. કેટલાક રાજકીય વિશ્લેષકો કહે છે કે ભાજપ સાથે જવું એ એનસીપી માટે વધુ નફાકારક સોદા છે. જો તે એનડીએમાં શિવસેનાની જગ્યા લઈ શકે છે, તો રાજ્ય અને કેન્દ્ર એમ બંનેમાં સરકારમાં હિસ્સો મેળવી શકે છે.
રાજ્યના પ્રધાન રહી ચૂકેલા કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતાએ જણાવ્યું હતુ કે, પવારની પાર્ટી મહારાષ્ટ્રના પાંચ જિલ્લામાં મર્યાદિત પાર્ટી છે. તેઓ જાણે છે કે તેમણે ગઠબંધનનું રાજકારણ કરવું પડશે. આવી સ્થિતિમાં, તે રાજ્ય અને કેન્દ્ર બંનેમાં મહત્તમ લાભ લેવાનું ચૂકશે નહીં.તેમણે કહ્યું હતું કે “શિવસેનાને મુખ્ય પ્રધાન બનાવવા માટે એનસીપી શા માટે રસ લેશે?” જ્યારે તે સ્પષ્ટ છે કે ઘણા કેસોમાં ફસાયેલા તેના એનસીપી નેતાઓ દિલ્હીમાં ભાજપ સાથે સમાધાન કરીને તાત્કાલિક રાહત મેળવી શકે છે.
કોંગ્રેસના નેતાનું એમ પણ કહેવું છે કે એનસીપી કદી કોંગ્રેસની માંગ નહીં કરે કે રાજ્યમાં મહારાષ્ટ્રમાં સંજીવની આવે. રાજ્યમાં કોંગ્રેસની હાલત કોઈથી છુપાયેલી નથી. મહારાષ્ટ્ર કોંગ્રેસમાં પવારના કદના કોઈ નેતા નથી. આ વખતે વિધાનસભાની ચૂંટણી બાદ, ત્યારબાદ કોંગ્રેસ સંપૂર્ણ રીતે પવારના મોનીટરશીપ હેઠળ આવી ગઈ છે. આ બધી રાજકીય તકો વચ્ચે એક તર્ક એ પણ છે કે એનસીપીએ ખુદ શિવસેના સાથે સરકાર બનાવવાની પહેલ કરી છે. કોંગ્રેસને તૈયાર કરવાનું કામ ખુદ પવારે પણ કર્યું છે. આવી સ્થિતિમાં રાજકીય નાટકનું અંતિમ દ્રશ્ય પ્રગટ થાય ત્યાં સુધી કોઈ પણ નિષ્કર્ષ પર પહોંચવું બહુ વહેલું ગણાશે.
મહારાષ્ટ્રમાં નવી સરકારની રચના અંગે શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસ વચ્ચેની ચર્ચાઓ લગભગ છેલ્લા તબકકે પહોંચી જવા પામી છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર, ત્રણેય પક્ષોએ એક સામાન્ય કોમન મીનીમમ પ્રોગ્રામ પર સંમતિ દર્શાવી છે અને સરકાર બનાવવાનો દાવો ટૂંક સમયમાં રજૂ કરવામાં આવી શકે છે. આજે શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસના નેતાઓ રાજ્યપાલ ભગતસિંહ કોશ્યારીને મળવાના છે. આ સમય દરમિયાન ત્રણેય પક્ષના નેતાઓ તેમની સાથે સરકારની રચના અંગે ચર્ચા કરી શકે છે. શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસના નેતાઓએ શનિવારે રાજ્યપાલ સાથે મુલાકાતની માંગ કરી હતી. આ બેઠકમાં ખેડૂતોના મુદ્દા પર ચર્ચા થવાની સંભાવના છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ત્રણેય પક્ષોના નેતાઓ પણ આ સમયગાળા દરમિયાન સરકાર રચવાનો દાવો કરી શકે છે. આ અગાઉ પૂર્વ મુખ્યમંત્રી દેવેન્દ્ર ફડણવીસે પણ રાજ્યપાલને મળીને ખેડૂતોને રાહત આપવાની માંગ કરી હતી.
એનસીપી નેતા નવાબ મલિકે ગણાવ્યું હતું કે, ’મહારાષ્ટ્રના રાજ્યપાલે આવતીકાલે બપોરે ૩ વાગ્યે શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસના નેતાઓને મળવાનો સમય આપ્યો છે. રાજ્યપાલ સાથે ખેડૂતોના મુદ્દા પર ચર્ચા કરવામાં આવશે. શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસનું એક પ્રતિનિધિ મંડળ રાજ્યપાલને મળીને ખેડૂતોને રાહતની માંગ કરશે.
રવિવારે ૧૭મી નવેમ્બર શિવસેનાના સ્થાપક બાલાસાહેબ ઠાકરેની પુણ્યતિથિ હોવાથી, તે દિવસે શીવસેના સરકારનો દાવો રજૂ કરવામાં આવશે તેવી અટકળો પણ ચાલી રહી છે. ઉદ્ધવ ઠાકરે ખુદ વરસાદથી પ્રભાવિત વિસ્તારોની મુલાકાતે ગયા છે. શરદ પવાર પહેલાથી જ પ્રવાસ પર છે. માનવામાં આવે છે કે સોનિયા ગાંધી અને પવાર વચ્ચે આજે થનારી આ બેઠકમાં અંતિમ વાટાઘાટો કર્યા વિના નવી સરકાર નહીં બને.
મહારાષ્ટ્રમાં નવી સરકાર સાથે મુંબઇથી દિલ્હી સુધીની મંથન ચાલી રહી છે. શુક્રવારે સોનિયા ગાંધીના રાજકીય સલાહકાર અને કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા અહેમદ પટેલ સોનિયાને તેમના ૧૦ જનપથ નિવાસ સ્થાને મળ્યા હતા. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર આ સમયગાળા દરમિયાન પટેલે એનસીપી અને શિવસેના સાથેની વાતચીતની વિગતો આપી હતી. માનવામાં આવે છે કે સોનિયા અને પટેલ વચ્ચે કોમન મિનિમમ પ્રોગ્રામ (સીએમપી) ની પણ ચર્ચા થાય છે. ૪૦-પોઇન્ટના સીએમપી વિવાદિત મુદ્દાઓને આવરી લેતું નથી.
આ અગાઉ એનસીપીના સુપ્રીમો શરદ પવારે નાગપુરમાં એક પત્રકાર પરિષદને સંબોધન કરતાં સરકાર બનાવવાની કવાયતની પુષ્ટિ કરી હતી. પવારે કહ્યું, ’સરકાર બનાવવાની પ્રક્રિયા શરૂ થઈ ગઈ છે. સરકાર સંપૂર્ણ પાંચ વર્ષ ચાલશે. વધારે એમ જણાવ્યું હતું કે, વાતાવરણ વિનાના વરસાદને કારણે મહારાષ્ટ્રના ખેડુતોએ ભારે હાલાકી ભોગવી છે અને કેન્દ્ર સરકારે તેમની મદદ માટે પગલાં ભરવા જોઈએ.
આમ, મહારાષ્ટ્રમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન લાગ્યા બાદ શિવસેના, એનસીપી, કોંગ્રેસ અને ભાજપે પોતાની રીતે સરકાર રચવા પ્રયાસો ચાલુ રાખયા છે. હાલની સંભાવના જોતા શિવસેના, એનસીપી અને કોંગ્રેસની ગઠ્ઠબંધનવાળી નવી સરકાર બનશે તો પણ આ સરકાર કૃષ્ટ રોગી સરકાર ગણાશે કારણ કે આ ત્રણેય પાર્ટીઓની વિચારધારા અલગ અલગ છે જેની નવી સરકારના કોઇપણ નિર્ણયમાં એક પક્ષ ગામ ભણી તાણશે તેવી સંભાવના જોવામાં આવી રહી છે. ભાજપને સત્તાથી દુર રાખવા ગઠ્ઠબંધન કરવા મજબુર બનેલી આ રાજકીય વિરોધી પાર્ટીઓની સરકાર તેના પાંચ વર્ષ પૂર્ણ કરશે કે કેમ? તેના પર પણ રાજકીય પંડીતોને શંકાની નજરે જોઇ રહ્યા છે.
