શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે ઉનાળામાં સાપ તેમના છિદ્રોમાંથી કેમ બહાર આવે છે? આ સિઝનમાં સાપ કરડવાના બનાવો કેમ વધે છે? સાપ ‘ઠંડા લોહીવાળા’ પ્રાણીઓ છે. આનો અર્થ એ છે કે તેઓ તેમના પોતાના શરીરનું તાપમાન જાળવી શકતા નથી.
ઠંડીના દિવસોમાં પૂરતી ઉર્જા ન મળવાને કારણે સાપનું ચયાપચય ખૂબ જ ધીમું થઈ જાય છે, તેથી તેઓ ન તો ઝડપથી દોડી શકે છે અને ન તો શિકાર કરી શકે છે. તેથી જ તે મોટાભાગનો સમય સૂવામાં પસાર કરે છે અને એકત્રિત કરેલી ઉર્જાનો સંગ્રહ કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. પરંતુ જલદી ઉનાળો શરૂ થાય છે અને તાપમાન વધે છે, જેથી તેઓ તેમના છિદ્રોમાંથી બહાર આવે છે.
ઉનાળા દરમિયાન સાપને પૂરતી ઉર્જા મળે છે અને તેમનું ચયાપચય વધે છે, તેથી તેઓ અતિસક્રિય બની જાય છે. તેઓ શિકારની શોધમાં બહાર જાય છે અને પ્રજનન પણ કરે છે. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે તાપમાન વધવાથી સાપનું શરીર પણ ગરમ થવા લાગે છે, જેના કારણે તેનું મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.
તેથી જ તાપમાનમાં વધારો થતાં, સાપ ઠંડી જગ્યાઓની શોધમાં તેમના છિદ્રોમાંથી બહાર આવે છે અને રહેણાંક વિસ્તારોની આસપાસ દેખાવા લાગે છે. ઉનાળામાં દરરોજ તાપમાનમાં દરેક ડિગ્રી સેલ્સિયસ વધારા સાથે સાપ કરડવાની સંભાવના લગભગ 6% વધી જાય છે.
સાપ કરડે ત્યારે શું કરવું
- સાપ કરડે ત્યારે સૌથી પહેલાં એ ખાતરી કરી લો કે જેમને સાપ કરડ્યો છે તે અને બીજી વ્યક્તિ સાપથી દૂર છે કે નહીં. સાપને પકડવા જવાનો પ્રયત્ન ન કરવો.
- દૂરથી સાપને જોઈ લેવો અને કેવો દેખાય છે તે યાદ રાખવાનો પ્રયત્ન કરવો. જેથી હૉસ્પિટલ લઈ જવાય ત્યારે સારવાર કરવામાં સરળતા રહે.
- સાપ કરડ્યો હોય તે ભાગમાંથી ઘરેણાં, ઘડિયાળ, વીટીં કે બીજી વસ્તુઓ પહેરેલી હોય તો તેને ઉતારી દેવી.
- સાપ કરડ્યા બાદ દોડવું નહીં, બને તેટલું શાંત રહેવું અને શક્ય હોય તો જેમને સાપ કરડ્યો છે તેમને ચાલવા ના દેશો.
- સમય ગુમાવ્યા વિના તાત્કાલિક હૉસ્પિટલ જવા માટે વાહનની વ્યવસ્થા કરો, જેથી વ્યક્તિનો જીવ બચાવી શકાય.
- જો શક્ય હોય તો સાપ ક્યારે કરડ્યો અને તે બાદ કેવાં લક્ષણો દેખાવાં લાગ્યાં તે નોંધી લો.
- હૉસ્પિટલ પહોંચો ત્યારે સૌપ્રથમ ડૉક્ટરને સાપ કેવો દેખાતો હતો અને આખી ઘટનામાં શું-શું થયું તેની વિગતો આપી દો.
સાપ કરડે ત્યારે શું ન કરવું
- સાપ કરડે ત્યારે ખૂબ જ ચુસ્ત રીતે પાટો ના બાંધવો. પાટો બાંધો તો પણ થોડો ઢીલો રહેવો જોઈએ. જો જોરથી ચુસ્ત રીતે પાટો બાંધી દેવામાં આવે તો જ્યાં સાપ કરડ્યો હોય તે ભાગમાં ઝેર પ્રસરતાં શરીરનું એ અંગ કદાચ કાપવું પણ પડે.
- સાપ કરડ્યા બાદ જેટલું બને એટલું ઓછું હલનચલન કરવું. વધારે હલનચલન કરવાથી શરીરમાં ઝેર ઝડપથી ફેલાઈ શકે છે.
- જે વ્યક્તિને સાપ કરડ્યો હોય તેને કોઈ પણ પ્રકારની હર્બલ કે બીજી કોઈ જાણ ના હોય તેવી દવા ન આપવી.
- સર્પદંશનો ભોગ બનેલી વ્યક્તિને કોઈ પણ પ્રકારનું પીણું પણ ના આપવું.
- જો વ્યક્તિને લોહી નીકળવા લાગે, પેશાબની માત્રા ઘટી જાય, સર્પદંશની જગ્યામાં સોજો આવી જાય, શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય, છાતીમાં દુખવા લાગે અને લકવાનાં લક્ષણો દેખાય તો તાત્કાલિક હૉસ્પિટલ લઈ જવી.
