શા માટે શંખ વગાડવો શાંતિ અને સ્વાસ્થ્ય માટે જરૂરી ?
વિવિધ પરંપરાઓમાં, ખાસ કરીને હિંદુ ધર્મમાં શંખ ફૂંકવાનું નોંધપાત્ર સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક મહત્વ ધરાવે છે. શંખ અથવા શંખનો પવિત્ર અવાજ સકારાત્મક ઉર્જા આકર્ષે છે. શંખ ફૂંકવું એ હિંદુઓ દ્વારા દરરોજ કરવામાં આવતી ધાર્મિક વિધિઓનો એક ભાગ છે. શુભ દિવસોમાં પણ શંખ વગાડવામાં આવે છે.
તેના ઔપચારિક અને પ્રતીકાત્મક મૂલ્ય ઉપરાંત, શંખને ફૂંકવાથી આયુર્વેદ અને પરંપરાગત પ્રથાઓ અનુસાર ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. આયુર્વેદમાં, શંખને ફૂંકવું એ પ્રાણાયામ અથવા નિયંત્રિત શ્વાસ લેવાની તકનીક માનવામાં આવે છે, જેના ઘણા સ્વાસ્થ્ય લાભો છે. જ્યારે તમે શંખને ફૂંકો છો, ત્યારે તેને નિયંત્રિત અને ઊંડા શ્વાસની જરૂર પડે છે, જે ફેફસાંની ક્ષમતા અને શ્વસન કાર્યક્ષમતામાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે. આ કસરત ખાસ કરીને અસ્થમા અથવા ક્રોનિક ઓબ્સ્ટ્રક્ટિવ પલ્મોનરી ડિસીઝ જેવી શ્વસન સ્થિતિ ધરાવતી વ્યક્તિઓ માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે, કારણ કે તે શ્વસન સ્નાયુઓને મજબૂત બનાવે છે અને ઓક્સિજનનું સેવન વધારે છે.
શંખ ફૂંકવાથી મન અને નર્વસ સિસ્ટમ પર શાંત અસર પડે છે. આ પ્રેક્ટિસમાં સામેલ ઊંડા, લયબદ્ધ શ્વાસોશ્વાસ તણાવ, ચિંતા ઘટાડવા અને આરામને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરે છે. તેનો ઉપયોગ ધ્યાન અથવા માઇન્ડફુલનેસ પ્રેક્ટિસ તરીકે થઈ શકે છે, માનસિક સ્પષ્ટતા અને ભાવનાત્મક સુખાકારીમાં મદદ કરે છે. આયુર્વેદિક સિદ્ધાંતો અનુસાર, શંખ ફૂંકવાથી દોષો, ખાસ કરીને વાત અને કફ સંતુલિત થાય છે. નિયંત્રિત શ્વાસોચ્છવાસ દ્વારા હવાના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરીને, તે શરીરની ઊર્જાને સુમેળમાં લાવવામાં અને એકંદર સંતુલન અને જીવનશક્તિને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરે છે.
શ્વસન અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય લાભો ઉપરાંત, શંખ ફૂંકવાથી પર્યાવરણ પર પણ શુદ્ધિકરણ અસર પડે છે. શંખ દ્વારા ઉત્પાદિત અવાજ સકારાત્મક ઉર્જા અને સ્પંદનો સાથે પડઘો પાડે છે, જે નકારાત્મક ઊર્જાના વાતાવરણને શુદ્ધ કરી શકે છે અને સંવાદિતા અને સુખાકારીની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપે છે. આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિકોણથી, શંખ ફૂંકવું એ ઘણીવાર હિન્દુ ધર્મમાં ઔપચારિક પ્રથાઓ અને ધાર્મિક વિધિઓ સાથે સંકળાયેલું છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે તે દૈવી આશીર્વાદને આમંત્રિત કરે છે અને આસપાસના વાતાવરણને શુદ્ધ કરે છે, જે ધાર્મિક વિધિઓ, પ્રાર્થનાઓ અને શુભ પ્રસંગો દરમિયાન સામાન્ય પ્રથા બનાવે છે.
- મહત્તમ સ્વાસ્થ્ય લાભ મેળવવા માટે શંખને યોગ્ય રીતે કેવી રીતે ફૂંકવું?
- મહત્તમ સ્વાસ્થ્ય લાભો મેળવવા માટે શંખાને યોગ્ય રીતે વગાડવામાં તકનીક, માઇન્ડફૂલનેસ અને તેના પરંપરાગત મહત્વને સમજવાનો સમાવેશ થાય છે. અસરકારક રીતે ફૂંંકાવા માટે અહીં એક પગલું-દર-પગલાની માર્ગદર્શિકા છે:
- * તમારા પ્રભાવશાળી હાથથી શંખને મજબૂત રીતે પકડી રાખો, હવાના પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવા માટે આરામદાયક પકડની ખાતરી કરો. તેને એવા ખૂણા પર મૂકો જ્યાં મોંનું છિદ્ર (અથવા માઉથપીસ) ઉપરની તરફ હોય, જેથી શ્વાસ લેવામાં સરળતા રહે.
- *આગળ, તમારા નાક દ્વારા ઊંડો શ્વાસ લો, તમારા ફેફસાંને સંપૂર્ણ રીતે ભરો. આ પ્રારંભિક ઇન્હેલેશન તમારી શ્વસનતંત્રને તૈયાર કરે છે અને શંખમાં ફૂંકવા માટે જરૂરી હવાનો જથ્થો પૂરો પાડે છે.
- *શંખના છિદ્રને તમારા હોઠની પાસે એવી રીતે રાખો કે તે સીલ બનાવે. તમારે તમારા હોઠને સંકુચિત કરીને ’પૂ’ બનાવવું પડશે અને આ નાના છિદ્રમાંથી શંખમાં હવા ફૂંકવી પડશે. યાદ રાખો, તમારે તમારા ગાલમાં હવા ભરવાની જરૂર નથી. ફક્ત ફેફસાંનો ઉપયોગ કરો અને તે હવાને તમારા હોઠના સાંકડા છિદ્રમાંથી શંખમાં ફૂંકાવો.
