જ્યારે શ્રી રામનું નામ લેતા જ પરમ પ્રિય ભક્ત હનુમાનજી પણ યાદ આવી જાય છે. ભક્તિના વડા એવા અતુલ્ય શક્તિના સ્વામી એવા હનુમાનજીના મંદિરે જઈએ છીએ, ત્યારે આપણે ઘણીવાર તેમની પૂજનીય મૂર્તિને નારંગી સિંદૂરથી મઢેલી જોઈએ છીએ. આવી સ્થિતિમાં, સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ ઊભો થાય છે કે બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરનારા રુદ્રાવતાર મારુતનંદન હનુમાનજીને સિંદૂરનો કોઈ ઉપયોગ નથી કારણ કે સિંદૂરને સૌભાગ્ય અને લગ્નની નિશાની માનવામાં આવે છે, જે મહિલાઓની નજરે જોવામાં આવે છે.
વાસ્તવમાં પવનપુત્ર હનુમાન પણ એક મહાન લીલાધર છે, હા, માતા અંજનાના ગર્ભમાંથી અવતરેલા હનુમાનજીના નામે, બાળપણથી જ વિવિધ પ્રકારની લીલાઓ કરવાના સંદર્ભ આપણા સનાતન મહાકાવ્યોમાં અને ધાર્મિક ગ્રંથોમાં ઘણી જગ્યાએ જોવા મળે છે.
હનુમાનજી પોતે સિંદૂર લગાવે છે અને તે પણ તેમના પ્રિય શ્રી રામના લાંબા આયુષ્ય માટે. તુલસીદાસ દ્વારા લખાયેલા રામચરિત માનસમાં હનુમાનજીની આ લીલાનું ખૂબ જ વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.
હનુમાનજીની સિંદૂર લગાવવાની કથા
રામચરિત માનસ અનુસાર, જ્યારે રામજી માતા સીતા સાથે અયોધ્યા પાછા ફર્યા ત્યારે એક દિવસ હનુમાનજી માતા સીતાના શ્રૃંગાર રૂમમાં પહોંચ્યા. તેણે જોયું કે માતા સીતા પોતાની માંગમાં લાલ રંગનું કંઈક શણગારી રહ્યા હતા. હનુમાનજી જિજ્ઞાસુ થયા અને માતા સીતાને પૂછ્યું કે આ શું છે જેને તમે માંગમાં શણગારો છો.
હનુમાનજીના આ સવાલ પર માતા સીતાએ કહેવાનું શરૂ કર્યું કે આપણા શાસ્ત્રોમાં સિંદૂરનું ખૂબ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જે સ્ત્રી પોતાની માંગમાં સિંદૂર લગાવે છે તેનાથી તેના પતિને લાંબુ આયુષ્ય પ્રાપ્ત થાય છે.
તેથી, આ વિશ્વની અન્ય પરિણીત સ્ત્રીઓની જેમ, હું પણ શ્રી રામના લાંબા આયુષ્ય અને સ્વાસ્થ્ય માટે મારી માંગમાં સિંદૂર લગાવું છું. માતા સીતાની આ વાત સાંભળીને હનુમાનજી વિચારમાં પડી ગયા. તે પછી તેણે વિચાર્યું કે તે પણ રામ ભક્ત છે અને જો તે માત્ર વાળ પર જ નહીં પરંતુ તેના આખા શરીર પર સિંદૂર લગાવે તો ભગવાન શ્રી રામનું આયુષ્ય લાંબુ થઈ જશે.
તે પછી હનુમાનજીએ પોતાના આખા શરીર પર સિંદૂર લગાવ્યું અને તે જ અવસ્થામાં શ્રી રામના દરબારમાં હાજર થયા. રામ દરબારમાં પહોંચતા જ બધા દરબારીઓ તેમને જોઈને હસવા લાગ્યા અને સ્વયં શ્રી રામના હોઠ પર સ્મિત ફરવા લાગ્યું. ભગવાન રામે તેમના ભક્ત હનુમાનજીને આનું કારણ પૂછ્યું. ત્યારે હનુમાનજીએ કહ્યું કે માતા સીતાએ મને કહ્યું હતું કે તેઓ તેમના લાંબા આયુષ્યની કામના માટે તેમના કપાળ પર સિંદૂર લગાવે છે.
હનુમાનજીએ કહ્યું કે મેં ઘણું વિચાર્યું કે જો માંગમાં સિંદૂર લગાવવાથી તમારું આયુષ્ય વધે છે તો હું મારા આખા શરીર પર સિંદૂર કેમ ન લગાવું જેથી તમે અમર બની જાઓ. હનુમાનજીનો તેમના પ્રત્યેનો આટલો પ્રેમ જોઈને શ્રી રામે હનુમાનજીને ગળે લગાવ્યા. એવું માનવામાં આવે છે કે આ કારણે જ ભગવાન હનુમાનની પૂજનીય મૂર્તિ પર સિંદૂરની પેસ્ટ લગાવવામાં આવે છે.
હનુમાનજીને સિંદૂર કેવી રીતે લગાવવું, તેના શું ફાયદા છે
હનુમાનજીને સિંદૂર અર્પણ કરવાથી વ્યક્તિની તમામ પરેશાનીઓ દૂર થઈ જાય છે કારણ કે સિંદૂરને સૌભાગ્ય અને ઉર્જાનું પ્રતિક માનવામાં આવે છે. તેથી, સિંદૂરને ચમેલીના તેલમાં ભેળવીને ભગવાન હનુમાનને લગાવવામાં આવે છે. આનાથી જે વ્યક્તિ સિંદૂર લગાવે છે તેને ભગવાન હનુમાનની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે અને ભક્તોની તમામ મનોકામનાઓ પૂર્ણ થાય છે.
જે લોકોની કુંડળીમાં શનિ દશા ભારે હોય તેમણે શનિવારે ભગવાન હનુમાનને ચમેલીના તેલમાં સિંદૂર મિક્સ કરીને ચઢાવવું જોઈએ. માન્યતા અનુસાર, હનુમાનજીએ શનિદેવનો જીવ બચાવ્યો હતો, જેના કારણે શનિદેવ ખુશ થયા અને કહ્યું કે તેઓ હનુમાન ભક્તોને ક્યારેય નુકસાન નહીં પહોંચાડે. તેથી શનિવારે હનુમાનજીની મૂર્તિને સિંદૂર ચઢાવાય છે.
હનુમાનજીની સામે ચમેલીના તેલનો દીવો શા માટે પ્રગટાવીએ
એવું માનવામાં આવે છે કે ચમેલીના તેલનો દીવો પ્રગટાવવાથી ભગવાન હનુમાન પ્રસન્ન થાય છે. તેથી, એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે પણ ભક્તો હનુમાનજીના મંદિરમાં પૂજા કરવા જાય છે, ત્યારે તેમણે માત્ર ચમેલીના તેલમાં સિંદૂર તો લગાવવું જોઈએ સાથે જ ચમેલીના તેલનો દીવો પણ પ્રગટાવવો જોઈએ. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન હનુમાનની સામે ચમેલીના તેલનો દીવો પ્રગટાવવાથી શત્રુઓનો નાશ થાય છે અને અશુભ ગ્રહોના પ્રકોપથી શાંતિ મળે છે.
