પોલીસ અધિકારીઓનું કહેવું છે કે બીએનએસની કલમ 69 હેઠળ વિશ્વસનીય પુરાવા વિના પુરુષોની ધરપકડ કરવી વધુ સરળ બની શકે છે. વકીલોની દલીલ છે કે કોર્ટમાં લગ્ન કરવાનો ઈરાદો સાબિત કરવો મુશ્કેલ બનશે
ભારતીય દંડ સંહિતા 1860ની જગ્યાએ ભારતીય ન્યાયિક સંહિતા (BNS) દેશમાં અમલમાં આવી છે. સરકારે BNS દ્વારા ઘણા ફેરફારો કર્યા છે, પરંતુ કલમ 69 ના સમાવેશથી નિષ્ણાતો ચિંતિત છે.
BNS લગ્ન અથવા નોકરીના ખોટા વચન પર જાતીય સંભોગને ગુનાહિત કરે છે. બીએનએસની કલમ 69 જણાવે છે કે જો લગ્નના વચનને પૂર્ણ કરવાના ઈરાદા વિના જાતીય સંબંધ સ્થાપિત કરવામાં આવે તો વ્યક્તિને 10 વર્ષ સુધીની જેલ થઈ શકે છે.
નિષ્ણાતો માને છે કે આ વિભાગ સમાજને ફાયદો થવાને બદલે નુકસાન પહોંચાડશે. આ કાયદો હજારો મહિલાઓની તરફેણમાં હોવા છતાં કે જેઓ લગ્ન માટે અથવા લગ્નમાં હેરાન થાય છે, પરંતુ ઘણા લોકો દ્વારા તેનો દુરુપયોગ થઈ શકે છે અને આરોપી માટે તેની નિર્દોષતા સાબિત કરવી મુશ્કેલ બની શકે છે.
કલમ 69 શું કહે છે?
નવા ભારતીય ન્યાયિક સંહિતાની કલમ 69 જણાવે છે કે, “જે કોઈ પણ, છેતરપિંડી દ્વારા અથવા કોઈ સ્ત્રી સાથે લગ્ન કરવાનું વચન આપીને, બળાત્કારનો ગુનો ન કરીને, તેને પૂર્ણ કરવાના ઈરાદા વિના તેની સાથે શારીરિક સંબંધ બાંધે છે, તેને દસ વર્ષ સુધી લંબાવી શકે તેવી મુદત માટે કોઈપણ વર્ણનની કેદની સજા થશે અને તે દંડને પણ પાત્ર રહેશે.”
આ વિભાગમાં ‘છેતરપિંડી’ની વ્યાખ્યા નીચે મુજબ છે, “નોકરી અથવા પ્રમોશન માટે પ્રેરિત કરવું અથવા ખોટા વચનો આપવા અથવા પોતાની ઓળખ છુપાવીને લગ્નમાં પ્રવેશ કરવો”.
અગાઉ, આઈપીસીની કલમ 90 હેઠળ આવા કેસોની સુનાવણી કરવામાં આવી હતી, જેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે જો કોઈ મહિલા “હકીકતની ભૂલ” હેઠળ હોય, તો તે જાતીય સંભોગ માટે સંમતિ આપી શકતી નથી. ત્યારપછી આરોપીઓ પર આઈપીસીની કલમ 375 હેઠળ આરોપ મુકવામાં આવી શકે છે, જે બળાત્કારને વ્યાખ્યાયિત કરે છે. “જો કોઈ વ્યક્તિ દ્વારા ઈજાના ડરથી અથવા હકીકતની ખોટી માન્યતા હેઠળ સંમતિ આપવામાં આવી હોય, અને જો આમ કરનાર વ્યક્તિ જાણે છે, અથવા માનવાનું કારણ છે, તો સંમતિ આવા ભય અથવા ગેરસમજના પરિણામે આપવામાં આવી હતી, તો સંમતિ નથી. આ કોડના કોઈપણ વિભાગના અર્થમાં સંમતિ.
પોલીસ અધિકારીઓનું કહેવું છે કે BNSની કલમ 69 હેઠળ વિશ્વસનીય પુરાવા વિના પણ લોકોની ધરપકડ કરવી સરળ બનશે.
ડેક્કન હેરાલ્ડના જણાવ્યા અનુસાર, રાજ્યસભાના વરિષ્ઠ સાંસદ અને જાણીતા વકીલ વિવેક ટંખાએ જણાવ્યું હતું કે, “આ જોગવાઈ કરીને, તમે ફરિયાદોનો પૂર ઉભો કર્યો છે. હવે જ્યારે પણ બ્રેકઅપ થાય છે, ત્યારે મહિલા ભાગીદાર ફરિયાદ નોંધાવવાનું જોખમ રહેલું છે .હું વિશ્વમાં ક્યાંય આવી જોગવાઈ જોઈ નથી,” ટંકાએ ઉમેર્યું.
પ્રાથમિક તપાસ બાદ ધરપકડ કેમ થઈ શકે?
પોલીસે સંજોગોવશાત્ પુરાવા રજૂ કરવા પડશે કે લગ્નનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું અને શારીરિક સંબંધ એક કપટ હતો, જે કોર્ટમાં સાબિત કરવું મુશ્કેલ બનશે.
જો કે ટેક્સ્ટ સંદેશાઓ, કોલ રેકોર્ડિંગ્સ અને ચિત્રોનો ઉપયોગ વચનના ભંગના પુરાવા તરીકે થઈ શકે છે, તેમ છતાં લગ્નના વચનના આધારે જાતીય સંબંધોની સ્થાપના કરવામાં આવી હોવાનું અનુમાન લગાવવું હજુ પણ મુશ્કેલ હોઈ શકે છે.
આ જોગવાઈને કારણે અયોગ્ય ધરપકડ થઈ શકે છે, કોર્ટ કેસ ઘણા વર્ષો સુધી ચાલે છે અને વ્યક્તિના જીવનનું નુકસાન થઈ શકે છે.
