કોણ બનશે સર્વોચ્ચ અદાલતના ન્યાયધીશ?: કોલેજીયમે બે ન્યાયધીશની નિમણુંક માટે તૈયારી આરંભી

• સુપ્રીમ કોર્ટમાં ખાલી પડેલી બે ન્યાયધીશોની જગ્યા માટે ગુજરાત હાઇકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ સુનીતા અગ્રવાલ સહિત 10 નામો ચર્ચામાં

ભારતીય ન્યાય પ્રણાલીની સર્વોચ્ચ સંસ્થા એટલે કે સુપ્રીમ કોર્ટમાં હાલ બે ન્યાયાધીશો લની જગ્યા ખાલી પડેલી છે. એપ્રિલ અને મે મહિનામાં સુપ્રીમ કોર્ટનાં જસ્ટિસ એ એસ બોપન્ના અને અનિરુદ્ધ બોઝ નિવૃત થયાં બાદ સુપ્રીમ કોર્ટની કુલ 34 જજોની જગ્યા સામે હાલ 32 જજો કાર્યરત છે. જયારે આગામી સપ્ટેમ્બર માસમાં વધુ એક ન્યાયાધીશ હિમા કોહલી પણ નિવૃત થવાના છે. ત્યારે સુપ્રીમ કોર્ટમાં મંજુર ન્યાયાધીશોની સંખ્યા પૂરવા કોલેજીયમ કમિટીએ તૈયારીઓ આરંભી છે. હાલ સુપ્રીમ કોર્ટની કોલેજીયમ કમિટી બે ન્યાયાધીશોની સર્વોચ્ચ અદાલતના ન્યાયમૂર્તિ તરીકે નિમણુંક કરનારી છે. ઉલ્લેખનીય બાબત છે કે, આ બે ન્યાયાધીશોની જગ્યા માટે હાલ દેશની વિવિધ હાઇકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ સહીત કુલ 10 નામો ચર્ચામાં છે.

ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલત ઉનાળાના વેકેશન બાદ 8 જુલાઈના રોજથી પુન:બેઠકની તૈયારીઓ શરૂ કરી દેવામાં આવી કોલેજિયમ સર્વોચ્ચ અદાલતમાં ખાલી જગ્યાઓ ભરવા માટે બે નવા ન્યાયાધીશોના નામોને અંતિમ સ્વરૂપ આપવા માટે તૈયાર છે.

ટૂંક સમયમાં યોજાનારી આ નિર્ણાયક બેઠક ન્યાયિક અખંડિતતા, અનુભવ અને યોગ્યતા દર્શાવતા ઉમેદવારોની પસંદગી પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે. સુપ્રીમ કોર્ટ હાલમાં 32 ન્યાયાધીશો સાથે કામ કરી રહી છે, જે તેની 34ની મંજૂર સંખ્યા કરતા બે ઓછા ન્યાયાધીશો છે. અનુક્રમે એપ્રિલ અને મે મહિનામાં ન્યાયમૂર્તિ અનિરુદ્ધ બોઝ અને એએસ બોપન્નાની નિવૃત્તિ બાદ આ જગ્યાઓ ખાલી પડી હતી. વધુમાં ન્યાયાધીશ હિમા કોહલી સપ્ટેમ્બરમાં નિવૃત્ત થવાના છે.

આ બાબતે જાણકારો જણાવી રહ્યા છે કે, ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ ધનંજય વાય. ચંદ્રચુડની અધ્યક્ષતામાં કોલેજિયમ દ્વારા જે નામો પર વિચારણા કરવામાં આવશે તેમાં ઘણા હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશો અને વરિષ્ઠ ન્યાયાધીશોનો સમાવેશ થાય છે. કોલેજિયમના અન્ય સભ્યોમાં જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, બીઆર ગવઈ, સૂર્યકાંત અને હૃષિકેશ રોય છે. મે મહિનામાં જસ્ટિસ બોપન્નાની નિવૃત્તિ બાદ જસ્ટિસ રોયનો પાંચ સભ્યોની કોલેજીયમ કમિટીમાં સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો.

હવે બે ન્યાયાધીશોની જગ્યા પર નિમણુંક માટે હાલ 10 જેટલાં નામો ચર્ચામાં ચાલી રહ્યા છે. જેમાં જસ્ટિસ ટી.એસ. શિવગ્નનમ, એન કોટીશ્વરસિંહ, સિદ્ધાર્થ મૃદુલ, જસ્ટિસ મનમોહન, આલોક આરાધે, અપરેશકુમારસિંહ, કે વિનોદ ચંદ્રન, સુનીતા અગ્રવાલ, ડીએસ ઠાકુર અને આર મહાદેવનનો સમાવેશ થાય છે. જસ્ટિસ મહાદેવન સિવાય અન્ય તમામ જજ હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટિસ છે.

જે નામો ચર્ચામાં છે તેમની જો વાત કરવામાં આવે તો ન્યાયાધીશ શિવગ્નનમ હાલ કલકત્તા હાઈકોર્ટના ચીફ જસ્ટીસ છે. ન્યાયાધીશ શિવગ્નનમે માર્ચ 2009માં મદ્રાસ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે તેમની ન્યાયિક કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. મે 2023માં તેમની કલકત્તા હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી.

જસ્ટિસ કોટીશ્વરસિંહને ફેબ્રુઆરી 2023માં જમ્મુ અને કાશ્મીર અને લદ્દાખ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ઓક્ટોબર 2011માં ગૌહાટી હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે તેમની ન્યાયિક કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી.

જસ્ટિસ સિદ્ધાર્થ મૃદુલ ઓક્ટોબર 2023થી મણિપુર હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે ન્યાયાધીશ મૃદુલની ન્યાયિક યાત્રા માર્ચ 2008 માં દિલ્હી હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે તેમની નિમણૂક સાથે શરૂ થઈ.

જસ્ટિસ મનમોહન નવેમ્બર 2023થી દિલ્હી હાઈકોર્ટના કાર્યકારી મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે કાર્ય કરી રહ્યા છે. તેઓ માર્ચ 2008માં દિલ્હી હાઈકોર્ટમાં ન્યાયાધીશ તરીકે નિયુક્ત થયા હતા.

જસ્ટિસ આલોક આરાધે જુલાઈ 2023થી તેલંગાણા હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે ન્યાયાધીશ આરાધને શરૂઆતમાં ડિસેમ્બર 2009માં મધ્ય પ્રદેશ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.

જસ્ટિસ અપરેશ કુમાર સિંહે જાન્યુઆરી 2012માં ઝારખંડ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે તેમની ન્યાયિક કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. તેઓ એપ્રિલ 2023માં ત્રિપુરા હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે નિયુક્ત થયા હતા.

જસ્ટિસ વિનોદ ચંદ્રન માર્ચ 2023થી પટના હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ તરીકે સેવા આપે છે. જસ્ટિસ ચંદ્રને નવેમ્બર 2011 માં કેરળ હાઈકોર્ટના ન્યાયાધીશ તરીકે ન્યાયિક કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી.

જસ્ટિસ સુનીતા અગ્રવાલની નવેમ્બર 2011માં અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટના જજ તરીકે નિમણૂક કરવામાં આવી હતી અને તેઓ જુલાઈ 2023થી ગુજરાત હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ છે.

જસ્ટિસ ડી એસ ઠાકુર કે જેઓ હાલમાં આંધ્ર પ્રદેશ હાઈકોર્ટના મુખ્ય ન્યાયાધીશ છે, માર્ચ 2013માં તેમણે જમ્મુ કાશ્મીર હાઇકોર્ટમાં ન્યાયાધીશ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા.

જસ્ટિસ મહાદેવન મદ્રાસ હાઈકોર્ટના જજ છે જેમની નિમણૂક ઑક્ટોબર 2013માં કરવામાં આવી હતી. તેઓ હાલમાં હાઈ કોર્ટના કાર્યકારી મુખ્ય ન્યાયાધીશ છે.

કોણ બનશે સુપ્રીમ કોર્ટના 51માં અને 52માં ચીફ જસ્ટિસ?

સુપ્રીમ કોર્ટનાં ચીફ જસ્ટિસ ડી વાય ચંદ્રચુડ દેશના 50માં ચીફ જસ્ટિસ તરીકે સેવા આપી રહ્યા છે. તેઓ ચાલુ વર્ષના નવેમ્બર માસમાં નિવૃત થવાના છે. જેમના બાદ સુપ્રીમ કોર્ટનાં સૌથી વરિષ્ઠ ન્યાયાધીશ સંજીવ ખન્ના દેશના 51માં ચીફ જસ્ટિસ બની શકે છે. તેઓ 13 મે 2025ના રોજ નિવૃત થશે જેમના પછી અનુભવને આધારે જસ્ટિસ ભૂષણ રામકૃષ્ણ ગવઇ દેશના 52માં ચીફ જસ્ટિસ બની શકે છે.