દુબઈમાં નવેમ્બર-ડિસેમ્બરમાં યોજાયેલી કોન્ફરન્સ ઑફ ધ પાર્ટીઝ 28માં, ભારતે ફરીથી કહ્યું કે દેશ કોલસામાંથી સંક્રમણ પરવડી શકે તેમ નથી, જે તેનો સૌથી મોટો ઉર્જા સ્ત્રોત છે જે તેની ઉર્જા ઉત્પાદનની 75 ટકા જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરે છે.
કોલસાની દૃષ્ટિએ કચ્છ સૌથી સંવેદનશીલ વિસ્તાર:
ઊર્જા ઉત્પાદનમાં કોલસાનું મહત્વ ખુબજ વધુ !!!
અમદાવાદ યુનિવર્સિટીના સંશોધકોના એક જૂથે, જેમણે આર્થિક પરિમાણોથી કોલસા સાથે ભારતના સંબંધોનો અભ્યાસ કર્યો હતો, દાવો કર્યો હતો કે 10 જિલ્લાઓ, મુખ્યત્વે મધ્ય ભારતમાં કેન્દ્રિત છે, જે કોલસાના તબક્કાવાર બહાર જવા માટે અત્યંત સંવેદનશીલ છે. કોપલ અગ્રવાલ, મીનલ પાઠક, કૌશિક જાના, જીમોલ ઉન્ની અને પ્રિયદર્શી શુક્લા દ્વારા લખાયેલ અભ્યાસ ’જસ્ટ ટ્રાન્ઝિશન અવે ફ્રોમ કોલસા: ભારતમાં નબળાઈ વિશ્લેષણ’ એલ્સેવિઅર જર્નલ એનર્જી રિસર્ચ એન્ડ સોશિયલ સાયન્સમાં તાજેતરમાં પ્રકાશિત થયો હતો.
આ સંવેદનશીલ જિલ્લાઓમાં સિંગરૌલી, ચતરા, બોકારો, ધનબાદ, બર્ધમાન, કોરબા, ઝારસુગુડા, રાજગઢ, અંગુલ અને ચંદ્રપુરનો સમાવેશ થાય છે. અમે 88 કોલસા જિલ્લાઓનો અભ્યાસ કરીએ છીએ જે દેશની કોલસાની ખાણકામ ક્ષમતાના 90% અને તેની કોલસા આધારિત વીજ ઉત્પાદન ક્ષમતાના 50% કરતા વધુનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. અમે શોધી કાઢ્યું છે કે ભારતમાં કોલસાના ચેપની સંવેદનશીલતા અત્યંત પ્રાદેશિક છે અને 10 જિલ્લાઓમાં કેન્દ્રિત છે, એમ એક સંશોધકે જણાવ્યું હતું.
10 જિલ્લાઓ વિશે વાત કરતાં, સંશોધકોએ જણાવ્યું હતું કે સ્થાનિક અર્થતંત્ર, જેમાં આવક અને રોજગારનો સમાવેશ થાય છે, કોલસાના માળખા પર ખૂબ નિર્ભર છે. ગ્રોસ વેલ્યુ એડેડ (જીવીએ), નીચા સાક્ષરતા દર, બહુપરીમાણીય ગરીબી અને કોલસાના અંતનો સામનો કરવા માટે અકુશળ શ્રમનો ઉચ્ચ હિસ્સો હોવાના સંદર્ભમાં સ્થાનિક વસ્તીમાં ઓછી અનુકૂલનક્ષમ ક્ષમતા છે. પુન:વિકાસ, પર્યાવરણીય સુધારણા, સ્થાનિક વસ્તી માટે કૌશલ્ય વૃદ્ધિ, પરંપરાગત આજીવિકાને પુનજીર્વિત કરવા અને વૈવિધ્યસભર ઉદ્યોગો દ્વારા સૌથી વધુ સંવેદનશીલ જિલ્લાઓ અને જિલ્લાઓના પુનર્નિર્માણ તરફ ન્યાયી સંક્રમણ નીતિના પ્રયાસોને નિર્દેશિત કરવાની હિમાયત કરી હતી.
ગુજરાતમાં, અભ્યાસમાં ખાણો અને છોડ માટે ભરૂચ, કચ્છ અને સુરત જિલ્લા, માત્ર ખાણો માટે ભાવનગર અને માત્ર છોડ માટે અમદાવાદ, જામનગર અને ખેડા જિલ્લાઓને ધ્યાનમાં લેવામાં આવ્યા હતા. કોલસાના સંક્રમણની દૃષ્ટિએ કચ્છ સૌથી સંવેદનશીલ ગણાય છે અને સુરતને સૌથી ઓછું સંવેદનશીલ ગણવામાં આવે છે, જ્યારે અન્ય જિલ્લાઓને સૌથી ઓછા સંવેદનશીલ ગણવામાં આવે છે.
