- આજના યુવાનો કઈ દિશામાં ???
- બે વર્ષ દરમિયાન 1,946 કોલેજમાંથી 3,156 ફરિયાદ નોંધાઇ: 47એ કરી આત્મહત્યા
રેગિંગ શબ્દથી હવે આપણે સૌ ભલીભાતી રીતે પરિચિત છીએ. દિવસેને દિવસે સામે આવતા રેગિંગના કિસ્સાઓ અને તેને કારણે વિદ્યાર્થીઓના જીવ ગુમાવવાના બનાવો સમાજ માટે શરમજનક અને ચિંતાનો વિષય છે. છેલ્લા છ મહિનામાં કોલેજના કેમ્પસમાં આઘાતજનક ઘટનાઓ નોંધાઈ છે. કોઈપણ ને માર મારવાનું ગુનાહિત કૃત્ય સજાને પાત્ર છે પરંતુ જ્યારે તે હોસ્ટેલમાં બને છે, એમાં પણ ખાસ કરીને ગુનેગારો નર્સ બનવાની તાલીમ લેતા યુવાનો હોય છે, જેમના હાથમાં દર્દીઓના સ્વાસ્થ્યની જવાબદારી હોય છે ત્યારે આ વધુ ભયાનક બની જાય છે.
ગયા મહિને કેરળના કોટ્ટાયમમાં સરકારી નર્સિંગ કોલેજમાં બનેલી ઘટના – જ્યાં પ્રથમ વર્ષના વિદ્યાર્થીઓને ખાટલા સાથે બાંધીને તેમના ગુપ્તાંગમાંથી ડમ્બેલ્સ લટકાવવાનો પ્રયાસ કરાયો હતો. કડક કાર્યવાહી, રાષ્ટ્રીય આક્રોશ અને સુપ્રીમ કોર્ટના હસ્તક્ષેપ છતાં, આ ઘટનાએ તેના ભયાનક ચહેરાનું પુનરાવર્તન કર્યું અને તે જ મહિને, હરિયાણાની જિંદાલ ગ્લોબલ યુનિવર્સિટી ના બે વિદ્યાર્થીઓએ રેગિંગની ફરિયાદ નોંધાવી હતી. ગયા નવેમ્બરમાં, ગુજરાતના ધારપુર-પાટણમાં આવેલી ૠખઊછજ મેડિકલ કોલેજના વિદ્યાર્થી અનિલ મેથાનિયાને રેગિંગ વિધિના ભાગ રૂપે કલાકો સુધી ઊભા રહેવાની ફરજ પડી હતી અને તેના માથામાં ઈજા થઈ હતી, જેના કારણે તે બેભાન થઈને પડી ગયો હતો. બાદમાં તેમનું હોસ્પિટલમાં મૃત્યુ થયું. બે મહિના પહેલા, કોલકાતાની જાદવપુર યુનિવર્સિટીમાં, 17 વર્ષીય બંગાળી વિદ્યાર્થીનું હોસ્ટેલના બીજા માળેથી પડી જવાથી મૃત્યુ થયું હતું.
રાજસ્થાનના એમબીબીએસ વિદ્યાર્થીને પ્રથમ અઠવાડિયામાં જ કોલેજનું વાતાવરણ અસહ્ય હતું. ઉત્તર પ્રદેશની એક કોલેજમાં એન્જિનિયરિંગના ત્રીજા વર્ષના વિદ્યાર્થીને એટલો આઘાત લાગ્યો કે તેણે તેના પહેલા સેમેસ્ટર પછી કોલેજ છોડી દીધી. તો અમુક જગ્યાએ જાતી અને જ્ઞાતિ ને લઈને પણ રેગિંગ કરવામાં આવે છે.
સુપ્રીમ કોર્ટે રેગિંગને વ્યાખ્યાયિત કર્યાને એક ચતુર્થાંશ સદી વીતી ગઈ છે, પરંતુ દુષ્ટતા હજુ પણ ચાલુ છે, જે તેની સામે લડવાના પ્રયાસોમાં સ્પષ્ટ ખામીઓ તરફ નિર્દેશ કરે છે. હકીકતમાં, ઘણા રાજ્ય કાયદા કોર્ટના 2001ના નિર્ણય પહેલાના છે. ત્રિપુરાએ 1990માં રેગિંગ વિરોધી કાયદો ઘડ્યો હતો, જેમાં મહત્તમ ચાર વર્ષની સજાની જોગવાઈ છે. 1997માં, તમિલનાડુ એક વટહુકમ દ્વારા શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં રેગિંગ પર સંપૂર્ણ પ્રતિબંધ લાદનાર પ્રથમ રાજ્ય બન્યું, જેને પાછળથી તમિલનાડુ પ્રોહિબિશન ઓફ રેગિંગ એક્ટ, 1997 દ્વારા બદલવામાં આવ્યો. રેગિંગના એક ભયાનક કેસ બાદ આ કાયદો ઘડવામાં આવ્યો હતો. જેમાં સિનિયરનું ન માનવા બદલ વિદ્યાર્થીની હત્યા કરવામાં આવી હતી.
શું કેન્દ્રીય કાયદો એકમાત્ર ઉકેલ છે?
સુપ્રીમ કોર્ટના વકીલ મીરા કૌર પટેલ – જેમણે રેગિંગના અનેક કેસ સંભાળ્યા છે – તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભારતને એક કેન્દ્રીય રેગિંગ વિરોધી કાયદાની જરૂર છે જે રાજ્યો દ્વારા સમાન રીતે લાગુ કરવામાં આવે. હાલમાં, રેગિંગ શું છે અને તેના માટે શું સજા આપવી તે નક્કી કરવાનું દરેક રાજ્યનું કામ છે. તેમાં કોઈ એકરૂપતા નથી. રેગિંગની પ્રકૃતિ ગમે તે હોય, તેને બધા રાજ્યોમાં કોગ્નિઝેબલ ગુના તરીકે વર્ગીકૃત કરવી જોઈએ. કોંગ્રેસના ભૂતપૂર્વ સાંસદ અધીર રંજન ચૌધરીએ સંસદમાં રેગિંગ પ્રતિબંધ અને નાબૂદી બિલ 2019 રજૂ કર્યું હતું, જેમાં તમામ કોલેજો અને યુનિવર્સિટીઓમાં રેગિંગ સામે એકસમાન કાયદો લાવવાની માંગ કરવામાં આવી હતી. જોકે, તે પાસ થયું નથી.
આ ઉપરાંત પ્રથમ વર્ષના વિદ્યાર્થીઓને બદલો લેવાના ડર વિના બાબતોની જાણ કરવા માટે યોગ્ય વાતાવરણની જરૂર છે. એક નિયમ મુજબ ફરિયાદ મળતાંની સાથે જ કોલેજે એફઆઈઆર નોંધાવવી જોઈએ. પરંતુ ફક્ત થોડી જ સંસ્થાઓ તેનું પાલન કરે છે. પીડિત અને ગુનેગારને ત્રણ-ચાર વર્ષ સુધી એકબીજા સાથે રહેવું પડે છે. “તેથી, પીડિત ફરિયાદના પરિણામ વિશે અનિશ્ચિત હોય છે અથવા દબાણમાં ફરિયાદ પાછી ખેંચી લે છે. આ ગુનાને રોકવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ એ છે કે સિનિયર્સના માતાપિતાના સંપર્ક નંબર જુનિયરોને ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે. પરિવારમાં ભય પેદા કરવો એ આનો સામનો કરવાનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ હશે,” તેમણે કહ્યું.
2022-24 દરમિયાન રેગિંગની કુલ ફરિયાદોમાંથી 38.6% મેડિકલ કોલેજોમાં નોંધાઈ
યુનિવર્સિટી ગ્રાન્ટ્સ કમિશન (ઞૠઈ)ની એન્ટી-રેગિંગ હેલ્પલાઇનના ડેટા દર્શાવે છે કે 2017થી, બે મહામારીના વર્ષો સિવાય જ્યારે કેમ્પસ મોટાભાગે બંધ હતા, ફરિયાદોની સંખ્યા દર વર્ષે સરેરાશ 1,000 જેટલી રહી છે. આમાં વિદ્યાર્થીઓના મૃત્યુની 51 ફરિયાદોનો સમાવેશ થાય છે, જેમાંથી 47 આત્મહત્યાની હતી. આ અંગે એન્ટી-રેગિંગ એનજીઓ સોસાયટી અગેઇન્સ્ટ વાયોલન્સ ઇન એજ્યુકેશન (જઅટઊ) ના ડેટા દર્શાવે છે કે 2022-24 દરમિયાન રેગિંગની કુલ ફરિયાદોમાંથી 38.6% મેડિકલ કોલેજોમાં નોંધાઈ હતી, જ્યારે કુલ હોસ્ટેલ વિદ્યાર્થીઓમાંથી માત્ર 3.4% મેડિકલ કોલેજોમાં નોંધાઈ હતી. આ ફક્ત નેશનલ એન્ટી-રેગિંગ હેલ્પલાઈન દ્વારા નોંધાયેલી ફરિયાદો છે.
