માર્કેટમાં 54 હજાર મે. ટન થી વધુ આવક
ખેડૂતો પાસે 20 લાખ ગુણી છતાં નીકાસના આશાવાદે ભાવ ટોચ પર
ઊંઝામાં કુલ ૫૪,૪૧૦ મેટ્રિક ટન જીરાનું આગમન થયું છે, જે ગયા વર્ષના ૪૬,૩૧૩ મેટ્રિક ટન આગમન કરતા ૧૭.૫% વધુ

ગુજરાતમાં, જીરું એક મહત્વપૂર્ણ શિયાળુ પાક છે જે રાજ્યના કૃષિ અર્થતંત્રમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. જીરું એક ઉચ્ચ મૂલ્ય ધરાવતો પાક છે જે નાના પાયે ખેડૂતો માટે નોંધપાત્ર આવક ઉત્પન્ન કરે છે, ગ્રામીણ આજીવિકાને ટેકો આપે છે અને સ્થાનિક અર્થતંત્રમાં ફાળો આપે છે. ગુજરાત ભારતમાં જીરુંના સૌથી મોટા ઉત્પાદકોમાંનું એક છે, આ પાક ઊંઝામાં મોટા પાયે ઉગાડવામાં આવે છે. રાજ્યનું જીરું તેની ઉચ્ચ ગુણવત્તા અને વિશિષ્ટ સ્વાદ માટે પ્રખ્યાત છે, જે તેને સ્થાનિક અને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં માંગણીપાત્ર વસ્તુ બનાવે છે. ત્યારે જીરાની સૌથી વધુ નિકાસ ઊંઝામાંથી કરવામાં આવતી હોય છે. શિયાળુ પાક તરીકે જીરુંની ખેતી ટકાઉ કૃષિ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવામાં પણ મદદ કરે છે, કારણ કે તેને પ્રમાણમાં ઓછા પાણીની જરૂર પડે છે અને તેને અન્ય પાક સાથે વારાફરતી ઉગાડી શકાય છે, આ ઉપરાંત જીરું જમીનનું સ્વાસ્થ્ય પણ સુધારે છે અને ધોવાણ ઘટાડે છે. એકંદરે, જીરું ગુજરાતમાં એક મુખ્ય શિયાળુ પાક છે, જે રાજ્યના કૃષિ ક્ષેત્રને ટેકો આપે છે અને હજારો ખેડૂતોની આજીવિકામાં ફાળો આપે છે.

આ સાથે જીરું વિવિધ ખાદ્યપદાર્થોને સ્વાદ આપવા માટે એક મહત્વપૂર્ણ મસાલામાનો એક છે. તેમજ ખેડૂતો માટે શિયાળુ પાકમાં જીરું સારા પાક સાથે શરૂ વળતર આપનારો પાક છે. દેશમાં સૌથી વધુ જીરું ઉત્પાદન કરવામાં ગુજરાત રાજ્ય મોખરે છે. બીજા નંબરે રાજસ્થાન આવે છે. તેમાં પણ ગુજરાતની વાત કરવામાં આવે તો સૌથી વધુ જીરાની આવક ઊંઝાના યાર્ડમાં થતી હોય છે. વિશ્વમાં જીરાની સૌથી વધુ નિકાસ ઊંઝામાંથી કરવામાં આવે છે.

ઊંઝાને જીરાનું વડુમથક ગણવામાં આવે છે. ઊંઝાની જીરું બજારમાં પ્રાધાન્યતા તેના ધમધમતા બજારો દ્વારા દર્શાવવામાં આવે છે, જ્યાં દરરોજ મોટી માત્રામાં જીરુંનો વેપાર થાય છે. ત્યારે શિયાળુ પાક તરીકે આ વર્ષે જીરામાં ખેડૂતોને સારો પાક મળ્યો છે. જેથી ઊંઝા કૃષિ બજાર યાર્ડમાં આ સિઝનમાં જીરાની આવક પાંચ વર્ષની ઊંચી સપાટીએ પહોંચી છે, જેનાથી મજબૂત નિકાસની આશા જાગી છે. ત્યારે કૃષિ મંત્રાલયના આંકડા અનુસાર, ઊંઝામાં કુલ ૫૪,૪૧૦ મેટ્રિક ટન જીરાનું આગમન થયું છે, જે ગયા વર્ષના ૪૬,૩૧૩ મેટ્રિક ટન આગમન કરતા ૧૭.૫% વધુ છે.

“ગયા વર્ષની સરખામણીમાં જીરાના પાકનું વાવેતર ઘણું વધારે હતું, અને પરિણામે, ઉત્પાદન સારું રહ્યું છે. રાજસ્થાનમાં પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓ અને પાકને થયેલા નુકસાનને કારણે વાવેતર વિસ્તારની સરખામણીમાં ઉપજ હજુ પણ ઓછી છે. જોકે, ગુજરાતમાં પાક સારો રહ્યો છે. જેથી ખેડૂતો પણ સારા ભાવ આવવાની આશાએ છે. તેમ ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયન સ્પાઇસ સ્ટેકહોલ્ડર્સના અધ્યક્ષે જણાવ્યું હતું.

ત્યારે ખેડૂતો પાસે હજુ પણ લગભગ 20 લાખ ગુણી ભરી ને જીરું પડ્યું છે. પરિણામે, નીચી ઉપજમાં વધારો થયો છે. એકંદર માંગ સારી છે, જેના કારણે છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયામાં ભાવમાં થોડો વધારો થયો છે,” તેમ તેઓએ ઉમેર્યું હતું.

આ અંગે વિશ્લેષકો કહે છે કે મજબૂત સ્થાનિક વપરાશ અને ખાસ કરીને ગલ્ફ દેશોમાંથી સ્થિર નિકાસ માંગ, ભાવને વધુ ટેકો આપે તેવી અપેક્ષા છે. “મધ્ય પૂર્વમાં ભૌગોલિક રાજકીય તણાવને કારણે ભારતીય જીરુંની માંગમાં વધારો થયો છે, જેનાથી વેપારીઓ અને નિકાસકારો માટે વધારાની તકો ઊભી થઈ છે.

“આ દરમિયાન, ટૂંકા ગાળાના પુરવઠામાં ઘટાડો પણ ભાવમાં વધારો કરી રહ્યો છે, કારણ કે રાજસ્થાનથી આવક ઓછી રહી છે. ગુજરાતમાં, પ્રતિકૂળ હવામાન પરિસ્થિતિઓને કારણે નવો પાક લગભગ એક મહિના મોડો આવ્યો હતો, જેના કારણે તાત્કાલિક ઉપલબ્ધતા થોડી મર્યાદિત થઈ ગઈ હતી,” નામ ન આપવાની શરતે એક ઉદ્યોગ નિષ્ણાતે જણાવ્યું હતું.

ઉદ્યોગના અંદાજ મુજબ, ઊંઝા માર્કેટ યાર્ડ વૈશ્વિક જીરું બજારમાં પ્રભુત્વ જાળવી રાખે છે, જે વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી સસ્તા ભાવો ઓફર કરે છે. એપ્રિલ–ડિસેમ્બર 2024 દરમિયાન જીરાની નિકાસ 2023 ના સમાન સમયગાળાની તુલનામાં 70.7% વધીને 1.65 લાખ મેટ્રિક ટન થઈ છે. જોકે, કેટલાક નિષ્ણાતો માને છે કે ઉપજ ઓછી છે, જેના કારણે છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં આવક પર અસર પડી છે.

જે અંગે ઊંઝા એપીએમસીના ભૂતપૂર્વ ચેરમેન દિનેશ પટેલે જણાવ્યું હતું કે, “રાજસ્થાનમાં પાક પર હવામાનની નકારાત્મક અસર પડી છે, અને છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં આવકમાં ઘટાડો થયો છે, જેના કારણે ભાવમાં વધારો થયો છે. ખેડૂતો પાસે નોંધપાત્ર સ્ટોક છે, પરંતુ તેઓ હવે તેને સિઝનની શરૂઆતમાં જેટલી મોટી માત્રામાં વેચી રહ્યા નથી.”