સ્વામી દયાનંદ જયંતિ 2025: દુનિયામાં એવા લોકોની સંખ્યા ખૂબ જ મર્યાદિત છે, જેઓ પોતાનું આખું જીવન સમાજને જાગૃત કરવાના કાર્યમાં સમર્પિત કરે છે. મહાપુરુષ સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી પણ આવું જ જીવન જીવતા હતા. પંચાંગ મુજબ, તેમની જન્મજયંતિ આજે ઉજવવામાં આવશે. તો ચાલો તેમના વિશે વધુ જાણો.
23 ફેબ્રુઆરી 2025 ના રોજ, આર્ય સમાજના સ્થાપક મહર્ષિ સ્વામી દયાનંદની જન્મજયંતિ આજે ઉજવવામાં આવી રહી છે. મહર્ષિ સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી પણ એક અગ્રણી સમાજ સુધારક હતા, જેમનું યોગદાન ફક્ત આર્ય સમાજની સ્થાપનામાં જ નહીં પરંતુ ભારતીય સમાજને જાગૃત કરવામાં પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતું. તેમનું જીવન દરેક માટે પ્રેરણાસ્ત્રોત બન્યું. દયાનંદ સરસ્વતીએ મુંબઈમાં આર્ય સમાજની સ્થાપના એવા સમયે કરી હતી. જ્યારે સ્ત્રીઓ સામે ભેદભાવ ચરમસીમાએ હતો. ત્યારે વેદોનો પ્રચાર કરવાના ઉદ્દેશ્યથી. તે સમયે, તેમણે જ આ સમસ્યાઓ સામે અવાજ ઉઠાવ્યો હતો.
દયાનંદ સરસ્વતીનો જન્મ ક્યારે થયો હતો?
દયાનંદ સરસ્વતીનો જન્મ 12 ફેબ્રુઆરી 1824ના રોજ ગુજરાતના ટંકારામાં થયો હતો. હિન્દુ કેલેન્ડર મુજબ, તેમની જન્મજયંતિ ફાલ્ગુન મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની દશમી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે.
આર્ય સમાજની સ્થાપના સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતી દ્વારા કરવામાં આવી હતી.
સ્વામી દયાનંદ સરસ્વતીએ 10 એપ્રિલ 1875ના રોજ ગુડી પડવાના દિવસે મુંબઈમાં આર્ય સમાજની સ્થાપના કરી હતી. આ સમાજનો પ્રભાવ મુખ્યત્વે પંજાબ, હરિયાણા અને દિલ્હીમાં જોવા મળે છે. આર્ય સમાજ એક હિન્દુ સુધારણા ચળવળ છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય વૈદિક ધર્મને પુનઃસ્થાપિત કરીને સમગ્ર હિન્દુ સમાજને એક કરવાનો છે. તે જાતિ વ્યવસ્થા, અસ્પૃશ્યતા, અંધશ્રદ્ધા, મૂર્તિ પૂજા, બહુદેવવાદ, અવતાર, પશુ બલિ, શ્રાદ્ધ, તંત્ર, તંત્ર-મંત્ર અને ખોટા વિધિઓની વિરુદ્ધ છે. આર્ય સમાજના અનુયાયીઓ પુરાણોની માન્યતાને નકારે છે અને એકેશ્વરવાદમાં માને છે.
આર્ય સમાજના સિદ્ધાંતો અનુસાર, ફક્ત એક જ ભગવાન છે, જેને બ્રહ્મા કહેવામાં આવે છે. બધા હિન્દુઓએ આ એક બ્રહ્માની પૂજા કરવી જોઈએ અને અન્ય દેવી-દેવતાઓની પૂજા કરવાનું ટાળવું જોઈએ. સ્વામીજીએ આગ્રાથી પોતાના ઉપદેશોનો પ્રચાર શરૂ કર્યો અને ખોટા ધર્મોનું ખંડન કરવાનું કામ કર્યું.
સ્વામીજીએ આગ્રાથી પોતાના ઉપદેશોનો ફેલાવો શરૂ કર્યો અને ખોટા ધર્મોનું ખંડન કરવા માટે ‘પાખંડ ખાનદાની પતાકા’ ફરકાવ્યો. સ્વામીજીના વિચારોનો સંગ્રહ તેમની કૃતિ ‘સત્યાર્થ પ્રકાશ’ માં ઉપલબ્ધ છે, જે સ્વામીજીએ હિન્દીમાં લખી હતી. વેદોને દૈવી જ્ઞાન માનીને, દયાનંદજીએ ‘વેદો તરફ પાછા ફરો’ નો સંદેશ આપ્યો.
સ્વરાજનો નારા આપવામાં આવ્યો હતો
સ્વામી દયાનંદે 1873માં સ્વરાજની ઘોષણા કરી, જેને પાછળથી બાળ ગંગાધર તિલક દ્વારા આગળ ધપાવવામાં આવી. તેઓ પહેલા મહાન પુરુષ હતા. જેમણે ભારત ભારતીયો માટે છે તે સિદ્ધાંત રજૂ કર્યો. સ્વામી દયાનંદ એવી શિક્ષણ પ્રણાલીના પ્રબળ સમર્થક હતા જેના દ્વારા યુવાનોની શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક ક્ષમતાઓનો વિકાસ થઈ શકે. આ માટે તેમણે વૈદિક ગુરુકુળ પ્રણાલીનો પ્રચાર કર્યો. સ્વામી દયાનંદની વિચારધારાથી પ્રેરિત થઈને, બાલ ગંગાધર તિલક, લાલા લજપત રાય, રામ પ્રસાદ બિસ્મિલ, શ્યામજી કૃષ્ણ વર્મા, ચંદ્રશેખર આઝાદ, ભગતસિંહ જેવા ઘણા યુવાનોએ ભારતની સ્વતંત્રતા માટે પોતાના જીવનનું બલિદાન આપ્યું. સ્વામી દયાનંદ એક તપસ્વી અને નિર્ભય સાધુ હતા.
