શું આને ‘સૂર્યગ્રહણ’ કહી શકાય?
પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેથી મરક્યુરી ગ્રહ થશે પસાર!
સૂર્ય પૃથ્વી માટે પ્રકાશના મુખ્ય સ્ત્રોત ઉપરાંત વિવિધ રોગો ઉત્પન્ન કરનારા સુક્ષ્મ જીવોનું મારક પણ છે. ઉપરાંત સૂર્ય પ્રકાશ માનવ શરીરને વિટામીન ડી સહિતના પોષક તત્ત્વો પણ પુરા પાડે છે. આવા સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચે ચંદ્ર ગ્રહ આવવાી સૂર્ય ગ્રહણ સર્જાય છે. પરંતુ આજે સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેથી મરક્યુરી ગ્રહ પસાર થવાનો છે. ભારતીય સમય મુજબ સાંજે ૬ વાગ્યાથી સર્જાનારી આ અદ્દભૂત ખગોળીય ઘટના પાંચ કલાક સુધી ચાલનારી છે જે અમેરિકા, કેનેડામાં મુખ્યત્વે ઉપરાંત યુરોપ અને આફ્રિકાના કેટલાક ભાગોમાં પણ જોઈ શકાશે.
વિશ્વના મોટાભાગના દૃષ્ટિકોણને ધ્યાનમાં રાખીને સૂર્યની આજુબાજુ આવતા, બુધ આગામી સપ્તાહે એક દુર્લભ અવકાશી શોમાં ભાગ લઈ રહ્યો છે. સૂર્યમંડળનો સૌથી નાનો, આંતરિક ગ્રહ સોમવારે એક નાના કાળા બિંદુ જેવો જ આવે છે કેમ કે તે સીધો પૃથ્વી અને સૂર્યની વચ્ચેથી પસાર થશે. સવારે ૭.૩૫ વાગ્યે ઈએસટી (સાંજે ૬ વાગ્યે આઈએસટી)થી પ્રારંભ શે. પૂર્વી યુ.એસ. અને કેનેડા અને તમામ મધ્ય અને દક્ષિણ અમેરિકામાં આખી ૫-કલાક સુધી આ નજારો દ્રશ્યમાન રહેશે. હવામાન સારુ હશે તો બાકીના ઉત્તર અમેરિકા, યુરોપ અને આફ્રિકામાં પણ નિહાળી શકાશે.
તેના ૨૦૧૬ના સંક્રમણથી વિપરીત, બુધ આ સમયે નજીકના આખલાની આંખ બનાવશે, જે આપણા તારાની સામે વ્યવહારીક ડેડ સેન્ટર પસાર કરશે. બુધનું આગળનું પરિવહન ૨૦૩૨ સુધી નથી, અને ઉત્તર અમેરિકાને ૨૦૪૯ સુધી બીજી જોવાનો અવસર મળશે નહીં. ધરતીનો ઉપચાર માત્ર ૧૩ કે ૧૪ બુધમાં થાય છે, જે સદીમાં પરિવહન કરે છે. આજે આ નજારો નરી આંખે જોય શકાશે ઉપરાંત સૌર ફિલ્ટર્સવાળા ટેલિસ્કોપ્સ અથવા દૂરબીનને આગ્રહણીય છે. બે વર્ષ પહેલા યુ.એસ.માં કુલ સૂર્યગ્રહણમાંથી ગ્રહણ ચશ્મા ખેંચવામાં કોઈ નુકસાન નથી, પરંતુ નાનકડો સૂર્ય જ્યોતિષ વિજ્ઞાની એલેક્સ યંગે જણાવ્યું હતું કે, ગણતરીના બુધને જોવા માટે તે “અપવાદરૂપ દ્રષ્ટિ લેશે.
૨૦૧૨ માં તેના સૂર્યના સંક્રમણ દરમિયાન, મોટા અને નજીકના શુક્રને યંગ દ્વારા તેના સૌર-દ્રશ્યવાળા ચશ્માંથી ભાગ્યે જ શોધી શકાય તેવું હતું. આ તમે જે જોઈ શકો તેની મર્યાદાની નજીક છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, આ અઠવાડિયાની શરૂઆતમાં કહ્યું. તેથી બુધ કદાચ ખૂબ નાનો હશે. શુક્ર સંક્રમણો ખૂબ ઓછા જોવા મળે છે. આગામી ૨૧૨૧ સુધી નથી. બુધ સોમવારે સૂર્યની આજુ બાજુ ડાબેથી જમણે એક ત્રાંસા માર્ગ કાપીને તળિયે ડાબી બાજુ (એક ઘડિયાળ પર ૮ કલાકની નિશાનીની આસપાસ) પ્રવેશ કરશે અને ઉપર જમણી બાજુથી નીકળી જશે (૨ કલાકની નિશાની આસપાસ). જોકે ગતિ ધીમી હશે. બુધ આશરે ૨૪૧,૦૦૦ કિ.મી પ્રતિ કલાકની ઝડપે સૂર્યની આસપાસ પરિભ્રમણ કરશે.
પરિભ્રમણ કરતા સોલર ડાયનેમિક્સ ઓબ્ઝર્વેટરીમાંથી જોયેલ નાસા ફક્ત ટૂંકા અંતરથી પ્રસારિત કરશે. યંગના કહેવા મુજબ વૈજ્ઞાનિકો આ ગ્રહણ જોવા ફાઇન ટ્યુન ટેલિસ્કોપ્નો ઉપયોગ કરશે, ખાસ કરીને અવકાશમાં જે હાથથી ગોઠવી શકાતા નથી. તે આ પ્રકારનું પરિવહન છે જે વૈજ્ઞાનિકોને પરાયું વિશ્વ શોધવાની મંજૂરી આપે છે. સામયિક, સ્ટારલાઇટના ક્ષણિક ક્ષણો ભ્રમણ કરતો ગ્રહ દર્શાવે છે. ઇંગ્લેન્ડથી રોયલ એસ્ટ્રોનોમિકલ સોસાયટીના પ્રમુખ માઇક ક્રુઝે જણાવ્યું હતું કે, ગ્રહો કેવી રીતે સૂર્યની આસપાસ ફરતા હોય છે તેનું એક સ્પષ્ટ પ્રદર્શન છે, અને યોગ્ય ઉપકરણોની પહોંચ ધરાવતા દરેકએ એક નજર કરવી જોઈએ.
