આજે આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ છે. ગુજરાતીમાં એક કહેવત છે કે એ વિચારીને ફૂલે ગજગજ મારી છાતી, હું ને મારી ભાષા બંને છે ગુજરાતી… બાળકને માતા તરફથી મળેલી ભાષા,પરિવારમાં બોલાતી ભાષા એટલે માતૃભાષા.જે ભાષામાં વિચારવાનું, લાગણીઓ અનુભવવાનું, તેમજ લાગણીઓ અને વિચારો પ્રદર્શિત કરવાનું બાળક શીખ્યું તે ભાષા એટલે માતૃભાષા.આવી જ આપણી ભાષા એટલે ગુજરાતી ભાષા. ગુજરાતની ધરતી પર અનેક સંતો-મહંતો કથાકારો સાહિત્યકારો જેમકે નરસિંહ મહેતા, મીરાંબાઈ, દયારામ, પ્રેમાનંદ, અખો, ગંગાસતી, પાનબાઇ, ઉમાશંકર જોષી, સુંદરમ, હરીન્દ્ર દવે, વેણીભાઈ પુરોહિત, લાભશંકર ઠાકર વગેરે અવતર્યા જેમણે ગુજરાતની ભાષાના વિકાસ અને વિસ્તારમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે.
ગુજરાતી ભાષામાં એક શબ્દના અનેક અર્થ થાય છે ઉદાહરણ તરીકે ‘અજ’ જેના અનેક અર્થ થાય છે જેમકે બકરો, બ્રહ્મા, દશરથના પિતા. ‘અર્થ’ એટલે ધન, પ્રયોજન, અભિપ્રાય. જેમાં ગુજરાતી ભાષામાં એક શબ્દના અનેક અર્થ થાય છે તેવી જ રીતે ગુજરાતી ભાષામાં એક નહિ પરંતુ અનેક પ્રકારના માણસો હોય છે તો ચાલો જાણીએ વિગતવાર…
- અવળચંડા,
- અકલમઠા,
- અદેખા,
- અકર્મી,
- આપડાયા,
- ઓસિયાળા,
- ઉતાવળા,
- આઘાપાસિયા,
- એકલપંડા,
- ઓટીવાળ,
- કજીયાખોર,
- કદરૂપા,
- કરમહીણા,
- કવાજી,
- કસબી,
- કપટી,
- કપાતર,
- કકળાટીયા,
- કામી,
- કાળમુખા,
- કાવતરાખોર,
- કાણગારા,
- કાંડાબળિયા,
- કમજાત,
- કાબા,
- કબાડા,
- અધકચરા,
- અજડ,
- આળસું,
- અટકચાળિયા,
- ખટપટિયા,
- ખુંધા,
- ખાવધરા,
- ખટહવાદિયા,
- ખૂટલ,
- ખેલાડી,
- ખેલદિલ,
- ખોચરા,
- ખુવાર,
- ગરજુડા,
- ગપસપિયા,
- ગપ્પીદાસ,
- ગણતરીબાજ,
- ગળેપડું,
- ગંદા,
- ગંજેરી,
- ગાંડા,
- ગોલા,
- ગોબરા,
- ગમાર,
- ગુણગ્રહી,
- ગભરુ,
- ગુલાટમાર,
- ગાલાવેલિયા,
- જ્ઞાની,
- ઘરરખા,
- ઘરમુલા,
- ઘમંડી,
- ઘરઘૂસલા,
- ઘરફાળુ,
- ઘેલહાગરા,
- ઘોંઘાટિયા,
- ઘૂસણખોર,
- ચતુર,
- ચહકેલ,
- ચબરાક,
- ચોવટિયા,
- ચાપલા,
- ચાગલા,
- ચીકણા,
- છકેલછોકરમતીયા,
- છેલબટાવ,
- છીંછરા,
- જબરા,
- જોરાવર,
- જબરવસીલા,
- જોશીલા,
- જીણા,
- ઠરેલ,
- ઠાવકા,
- ઠંડા,
- ડંફાસિયા,
- ડાકુ,
- ડરપોક,
- ડંખીલા,
- ડફોળ,
- તમોગુણી,
- તરંગી,
- તુકાબાજ,
- દયાળુ,
- દરિયાદિલ,
- દાતાર,
- દાણચોર,
- દુ:ખીયા,
- દિલદગડા,
- દોરંગા,
- દોઢડાયા,
- દિલદગડા,
- ધંધાદારી,
- ધમાલીયા,
- ધોકાપંથી,
- ધાળપાડું,
- ધુતારા,
- ધર્મનિષ્ઠ,
- ધૂળધોયા,
- ધિરજવાન,
- નવરા,
- નગુણા,
- નખોદીયા,
- નમાલા,
- નિડર,
- નિશ્વાર્થી,
- નિજાનંદી,
- નિષ્ઠુર,
- નિર્ણય,
- નિર્મોહી,
- પરોપકારી,
- પરિશ્રમી,
- પરાધીન,
- પહોંચેલા,
- પંચાતિયા,
- પાણિયારા,
- પાંગળા,
- પુરષાર્થી,
- પોચા,
- પોપલા,
- પ્રેમાળ,
- પાગલ,
- ફરતિયાળ,
- ફોસી,
- ફતનદિવાળીયા,
- ફાકાળ,
- ફાલતુ,
- ફુલણસિંહ,
- ફાટેલ,
- બહાદુર,
- બગભગત,
- બટકબોલો,
- બચરવાળ,
- બહુરંગા,
- બેદરકાર,
- બિચારા,
- બોતડા,
- બાયલા,
- બિકણા,
- બોલકણા,
- બળવાખોર,
- બુદ્ધિશાળી,
- ભડવીર,
- ભૂલકણા,
- ભલા,
- ભદ્રિક,
- ભારાળી,
- ભાંગફોડિયા,
- ભૂંડા,
- ભોળા,
- ભમરાળા,
- મરણિયા,
- મસ્તીખોર,
- મફતીયા,
- મનમોજી,
- મતલબી,
- મિંઢા,
- મિઠાબોલા,
- મિંજરા,
- મારફાડિયા,
- માયાળુ,
- માખણીયા,
- મારકણા,
- મુરખા,
- મરદ,
- રમુજી,
- રમતીયાળ,
- રસિક,
- રાજકારણી,
- રજવાડી,
- રિસાડવા,
- રોનકી,
- રોતી,
- રૂડા,
- રેઢલ,
- રેઢીયાળ,
- સુધરેલા,
- સમજદાર,
- શંકાશિલ,
- શાણા
- સંતોષી
આજે આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસ છે. યુનેસ્કોના જણાવ્યા મુજબ દર બે અઠવાડિયે એક ભાષા અદ્રશ્ય થતી જોવા મળે છે. ૨૧મી ફેબ્રુઆરીના રોજ આંતરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસની ઉજવણી નિમિતે માતૃભાષા સાથે લોકો જકડાઈને રહે તેઓ પ્રયત્ન કરવામાં આવ્યો છે. ૧૯૯૯ના નવેમ્બરમાં યુનેસ્કોએ માતૃભાષા દિવસ ઉજવવાનું નકકી કર્યું હતું. ફેબ્રુઆરી ૨૦૦૦ થી દર વર્ષે આ દિવસને ઉજવવામાં આવે છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય માતૃભાષા દિવસને ઉજવવા માટેનો ઉદેશ એ છે કે ભાષા અને સંસ્કૃતિની વિવિધતાને સન્માન મળે તથા બહુ ભાષાવાદને પ્રોત્સાહન મળે. દુનિયામાં ૭ હજારથી વધુ ભાષા બોલાય છે. જેમાની અંદાજે અડધી જેટલી ભાષાઓ અદ્રશ્ય થવાને આરે છે. દુનિયાની વિવિધ સંસ્કૃતિ ધરાવતા લોકો વચ્ચે સંવાદ અને સંપર્ક સાધવા તેમજ એકબીજાને સમજવા માટે દરેક સમાજની મુર્ત અને અમુર્ત ધરોહરનું જીવંત રાખવા માટેનું સક્ષણ સાધન જો કોઈ તો તે માતૃભાષા છે.
