બાંગ્લાદેશની અંધાધૂંધી ભારતના કાપડ ઉદ્યોગને કેટલા અંશે અસર કરે છે?

• ગ્લોબલ કંપનીઓ તરફથી ભારતમાં માત્ર સુતરાઉ કપડાની જ માંગ ઉભી થશે, ડેનિમનો ઓર્ડર પાકિસ્તાન,
• જેકેટ્સનો ઓર્ડર ચીન, ટ્રાઉઝર, લોઅર અને સૂટનો ઓર્ડર મોરોક્કો, રોમાનિયા અને બલ્ગેરિયા જેવા દેશોને મળી શકે

બાંગ્લાદેશના ઉદ્યોગો ઘણા પડકારોનો સામનો કરી રહ્યા છે.  ગયા વર્ષના અંતમાં, બાંગ્લાદેશમાં એક દાયકામાં તેની સૌથી ખરાબ અશાંતિ જોવા મળી હતી, જેમાં હજારો કામદારો શેરીઓમાં ઉતર્યા હતા અને પોલીસ સાથે અથડામણ કરી હતી, લઘુત્તમ વેતન લગભગ ત્રણ ગણું વધારીને 23,000 ટાકા એટલે કે 208 ડોલર  કરવાની માંગ કરી રહ્યું હતું.  ડઝનબંધ ગારમેન્ટ ફેક્ટરીઓને નુકસાન થયું હતું.

પરંતુ આ વખતે, તે ખૂબ મુશ્કેલ છે, કારણ કે દેશ રાજકીય ઉથલપાથલનો સામનો કરી રહ્યો છે જે અગાઉ ક્યારેય જોવા મળ્યો ન હતો.  વોલમાર્ટ, ઝારા, એચએન્ડએમ અને જીએપી જેવી મોટી વૈશ્વિક બ્રાન્ડ્સ અને એમેઝોન અને ઝાલેન્ડો જેવા ઓનલાઈન રિટેલર્સને તૈયાર વસ્ત્રોના સૌથી મોટા સપ્લાયર્સમાંનો એક દેશ શું આ તોફાનનો સામનો કરી શકે છે?   શું અમુક બિઝનેસ ભારતીય કંપનીઓમાં જશે?

ચોક્કસપણે, વૈશ્વિક વસ્ત્રોના ઉદ્યોગના નકશા પર બાંગ્લાદેશની વિશેષતા છે.  પાછલા દોઢ દાયકામાં, તે મોટા વૈશ્વિક ઉદ્યોગો દ્વારા તૈયાર વસ્ત્રોના સોર્સિંગ માટે વૈશ્વિક હોટસ્પોટ તરીકે ઉભરી આવ્યું છે.  ગ્લોબલ ટ્રેડ રિસર્ચ ઇનિશિયેટિવના અહેવાલ મુજબ, 2023માં બાંગ્લાદેશમાંથી વસ્ત્રોની નિકાસ 44 બિલિયન  ડોલર હતી, જે ચીનની 114 બિલિયન ડોલર અને યુરોપીગન યુનિયન – યુકેની 94 બિલિયન ડોલરની નિક્સથી પાછળ હતી.  ભારતની વસ્ત્રોની નિકાસ આ મોટા નિકાસકારો કરતાં ઘણી પાછળ છે, જે લગભગ 14.5 બિલિયન ડોલર છે.

રાજકીય પરિસ્થિતિ અને કર્ફ્યુના કારણે ગયા મહિને ઘણી ફેક્ટરીઓ બંધ થઈ ગઈ હતી.  જો કે, અહેવાલો અનુસાર, તેમાંથી ઘણા હવે ફરીથી ખોલવામાં આવ્યા છે.  બાંગ્લાદેશની અર્થવ્યવસ્થામાં અત્યંત મહત્વપૂર્ણ ક્ષેત્ર માટે આ સારા સમાચાર છે, કારણ કે દેશના માલની નિકાસમાં તૈયાર વસ્ત્રો ક્ષેત્રનો હિસ્સો 84% છે, જે હજારો કારખાનાઓમાં કામ કરતા લાખો લોકોને રોજગારી આપે છે.  આ વર્કફોર્સમાં મહિલાઓનો મોટો હિસ્સો છે.

જો કે, વિલંબનો સામનો કરીને, ઘણી મોટી વૈશ્વિક બ્રાન્ડ્સને તેમની એપેરલ સપ્લાય ચેઇન પર પુનર્વિચાર કરવાની ફરજ પડી છે.  જો બાંગ્લાદેશમાં પરિસ્થિતિ બદલાશે નહીં, તો વિશ્વભરના છૂટક બજારોમાં લહેરિયાંની અસર જોવા મળશે, જે ઇન્વેન્ટરી અને વેચાણને અસર કરશે.  તેથી, બાંગ્લાદેશમાં રોકાણ કરતી એપરલ કંપનીઓએ તેમની સપ્લાય ચેઇનમાં વિવિધતા લાવવાની રહેશે.

ગયા સપ્તાહની શરૂઆતમાં, ભારતમાં વસ્ત્રોના અગ્રણી ઉત્પાદક અને નિકાસકાર ગોકલદાસ એક્સપોર્ટ્સનો શેર એનએસઇ પર 18% વધીને રૂ. 1,089.40ની નવી 52 સપ્તાહની ઊંચી સપાટીએ પહોંચ્યો હતો.અન્ય ટેક્સટાઈલ શેરોમાં કેપીઆર મિલ્સ (16%), અરવિંદ (11%), એસપી એપેરલ્સ (18%), સેન્ચ્યુરી એન્કા (20%), કાઈટેક્સ ગાર્મેન્ટ્સ (16%) અને નાહર સ્પિનિંગ (14%)નો સમાવેશ થાય છે.

મુંબઈ સ્થિત ડ્રેગન સોર્સિંગના ઓપરેશન હેડ પંકજ તુટેજા કહે છે, “અમે એક મોટી યુરોપિયન ફર્મ માટે સપ્લાયર્સને શોર્ટલિસ્ટ કર્યા હતા જે બાળકોના કપડાં, બાળક અને પ્રસૂતિ વસ્ત્રો મેળવવા માંગે છે. અને પછી બાંગ્લાદેશમાં આવું થયું,” મુંબઈ સ્થિત ડ્રેગન સોર્સિંગના હેડ પંકજ તુટેજા કહે છે.  તે વૈશ્વિક કંપનીઓને બાંગ્લાદેશ, પાકિસ્તાન, ભારત અને વિયેતનામ જેવા ઉભરતા બજારોમાંથી સપ્લાયર્સ શોધવામાં મદદ કરે છે.  તુટેજા ભારતમાં પહેલાથી જ કેટલાક કારોબારને શરૂ કરતા જુએ છે.  તેઓ કહે છે, અમે તામિલનાડુમાં ભારતના ટેક્સટાઇલ શહેર તિરુપુરમાંથી ભારતીય સપ્લાયર્સ માટે પૂછપરછ કરી રહ્યા છીએ, જે કોટન ફેબ્રિક્સના અત્યંત સ્પર્ધાત્મક સપ્લાયર્સનું ઘર છે.

જો બાંગ્લાદેશ આવતા મહિના સુધીમાં કારોબારમાં પરત નહીં ફરે તો ભારતીય કંપનીઓને વધુ ફાયદો થશે.  આનું કારણ એ છે કે ખરીદદારો આગામી ઉનાળા માટે આ વર્ષે સપ્ટેમ્બર/ઓક્ટોબર સુધીમાં ઓર્ડર આપશે.  તેથી, વિક્ષેપની અપેક્ષા રાખીને, ખરીદદારો ઓછામાં ઓછા ઓર્ડરને તેમની સપ્લાય ચેઇનમાં જોખમ ઘટાડવાની વ્યૂહરચના તરીકે અન્ય સ્થળોએ શિફ્ટ કરવાનો પ્રયાસ કરશે.  બાંગ્લાદેશથી મોકલવામાં આવેલ ઓર્ડર ચીન, ભારત અને પાકિસ્તાન જઈ શકે છે.  દરેક દેશમાં કપડાંની ચોક્કસ શૈલીમાં શક્તિ હોય છે.  ભારતમાં સુતરાઉ કપડાંની માંગ આવશે.  ડેનિમનો ઓર્ડર પાકિસ્તાન જશે કારણ કે ત્યાં ડેનિમની ઘણી ફેક્ટરીઓ છે.  જેકેટ્સ જેવી વસ્તુઓનો ઓર્ડર ચીનમાં જઈ શકે છે;  પુરુષો અને સ્ત્રીઓના ટ્રાઉઝર, લોઅર અને સૂટ મોરોક્કો, રોમાનિયા અને બલ્ગેરિયા જેવા દેશોમાં મળી શકે છે.  ઘણા યુરોપિયન ગ્રાહકો લોજિસ્ટિક્સ સમય ઘટાડવા માટે નજીકના સોર્સિંગ વિકલ્પો જેમ કે તુર્કી પસંદ કરશે.  તાજેતરમાં, તુર્કીએ વૈશ્વિક એપેરલ ચેઇન્સ માટે એક મહત્વપૂર્ણ સોર્સિંગ સ્થાન બની ગયું છે. ફાયદો હજુ પણ બાંગ્લાદેશ પાસે રહેશે

બાંગ્લાદેશના તૈયાર કપડા ઉદ્યોગમાં તેની સ્પર્ધાત્મકતા વધારવા માટે અન્ય ઘણા માળખાકીય ફાયદા છે.  ઉદાહરણ તરીકે, દેશમાં શ્રમ ખર્ચ પ્રતિસ્પર્ધી દેશોની તુલનામાં ખૂબ જ ઓછો છે.  તેથી, બાંગ્લાદેશમાં વિવિધ પ્રકારનાં વસ્ત્રોનું ઉત્પાદન ખૂબ સસ્તું છે.

જીટીઆરઆઈના અહેવાલ મુજબ, “ભારતીય નિકાસકારો ઝડપી ફેશન ઉદ્યોગ (એફએફઆઈ) ની ઝડપી ગતિશીલ માંગને પહોંચી વળવા માટે સંઘર્ષ કરે છે.”  અહેવાલ જણાવે છે: “એફએફઆઈ ઉદ્યોગમાં મુખ્ય માપદંડ એ સ્ટાન્ડર્ડ એલાઉડ મિનિટ્સ  છે, જે કપડા બનાવવા માટે જરૂરી સમયને માપે છે. આ કાર્યક્ષમતા મેટ્રિક એફએફઆઈ  કંપનીઓ તેમના સપ્લાયર્સ પસંદ કરવાની રીતને પ્રભાવિત કરે છે, જે કુશળ શ્રમ ધરાવતા લોકોને પ્રાધાન્ય આપે છે. અને અદ્યતન ટેકનોલોજી હાલમાં, 80% ભારતીય નિકાસકારો એસએએમ  અથવા અન્ય એફએફઆઇ જરૂરિયાતોને પૂર્ણ કરવામાં નિષ્ફળ જાય છે.”

• બાંગ્લાદેશમાં નિકાસ પુન:શરૂ થતા ગુજરાતમાં નિકાસકારોનો હાશકારો

ઉદ્યોગ નિષ્ણાતોના મતે, બાંગ્લાદેશમાં રાજકીય પરિસ્થિતિમાં સુધારા સાથે, ગુજરાતમાંથી કાપડ અને રસાયણોની નિકાસ સામાન્ય થવા લાગી છે. વેપારીઓને પડોશી દેશમાંથી કોટન યાર્ન અને કલર કેમિકલ માટે નવા ઓર્ડર મળવા લાગ્યા છે, જે ગુજરાતના ટેક્સટાઇલ અને કેમિકલ ઉદ્યોગો માટે સૌથી મોટા નિકાસ બજારોમાંનું એક છે.  ઉદ્યોગના સૂત્રોએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે પાછલા સપ્તાહમાં ચૂકવણીમાં સુધારો થયો છે, પરંતુ નિકાસકારો હજુ પણ તેમના વેપાર વ્યવહારો અંગે સાવચેત છે. સ્પિનિંગ સેક્ટર માટે, બાંગ્લાદેશ સૌથી મોટું નિકાસ બજાર છે, જેમાં ભારત 428 મિલિયન કિલોગ્રામ કોટન યાર્નની નિકાસ કરે છે, જે 2023-24માં ભારતની કુલ યાર્ન

નિકાસના 35% હતી.  પ્રતિક્રિયાશીલ રંગોના કિસ્સામાં, ગુજરાત દર મહિને બાંગ્લાદેશમાં 3,500 ટનથી વધુ રંગોની નિકાસ કરે છે.  કાપડ, ખાસ કરીને ગાર્મેન્ટ મેન્યુફેક્ચરિંગ, બાંગ્લાદેશની અર્થવ્યવસ્થામાં સૌથી મોટો ફાળો આપનાર છે અને તે આ વ્યવસાયને ગુમાવવાનું પરવડે તેમ નથી. પાવરલૂમ ડેવલપમેન્ટ એન્ડ એક્સપોર્ટ પ્રમોશન કાઉન્સિલના ભૂતપૂર્વ ચેરમેન ભરત છાજેડે જણાવ્યું હતું કે, બાંગ્લાદેશમાં કાપડ ઉદ્યોગ ફરી શરૂ થઈ ગયો છે અને ત્યાંની સ્થિતિ સામાન્ય થઈ રહી છે.