મોટી સંખ્યામાં ઉપગ્રહોનું પ્રક્ષેપણ અને ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી અવકાશ ક્ષેત્રના વિકાસમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે
આગામી ત્રણ વર્ષમાં ભારતની અવકાશ અર્થવ્યવસ્થાનું કદ 13 બિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ રૂ. 1.05 લાખ કરોડ સુધી પહોંચી જશે. મોટી સંખ્યામાં ઉપગ્રહોનું પ્રક્ષેપણ અને ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી આમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવશે. આ દાવો ઇન્ડિયન સ્પેસ એસોસિએશન અને અર્ન્સ્ટ એન્ડ યંગે સોમવારે તેમના અહેવાલ ’ભારતમાં અવકાશ માટે પર્યાવરણ: ભારતમાં સમાવેશી પ્રગતિ’માં કર્યો છે. રિપોર્ટ અનુસાર સેટેલાઇટ લોન્ચ સર્વિસ સેગમેન્ટમાં સૌથી ઝડપી વૃદ્ધિ જોવા મળશે અને આમાં ખાનગી ભાગીદારી પણ વધશે. ઈન્ડિયન સ્પેસ એસોસિએશન અને અર્ન્સ્ટ એન્ડ યંગ દ્વારા બહાર પાડવામાં આવેલા અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે નાના ઉપગ્રહોની વધતી માંગ દેશમાં સેટેલાઇટ ઉત્પાદનને વેગ આપશે. ઉપરાંત, સ્પેસ ટેક્નોલોજી કંપનીઓના ઇન્ડક્શનથી વૈશ્વિક સ્ટાર્ટઅપ્સને આ ક્ષેત્રમાં આકર્ષવામાં મદદ મળશે. અહેવાલ મુજબ, ભારતની અવકાશ અર્થવ્યવસ્થા 2020 માં 9.6 બિલિયન ડોલર હતી અને 2025 સુધીમાં તે વધીને 12.8 બિલિયન ડોલર થવાની ધારણા છે.
હવે સ્પેસ મિશનમાં ખાનગી કંપનીઓને પણ તક મળશે
રિપોર્ટનું શીર્ષક છે ’ડેવલપમેન્ટ ઓફ સ્પેસ ઇકોસિસ્ટમ ઇન ઇન્ડિયા: ફોકસ ઓન ઇન્ક્લુઝિવ ગ્રોથ’. આમ, સેટેલાઇટ સેવાઓ અને એપ્લિકેશન સેગમેન્ટનું કદ 2025 સુધીમાં વધીને 4.6 બિલિયન ડોલર થવાનો અંદાજ છે. સેટેલાઇટ મેન્યુફેક્ચરિંગ સેગમેન્ટ 3.2 બિલિયન ડોલરનું અને લોન્ચ સેગમેન્ટ 1 બિલિયન ડોલરનું હશે. ભારતીય અવકાશ ઇકોસિસ્ટમમાં ખાનગી કંપનીઓને સામેલ કરવા તરફ સરકારના સકારાત્મક પગલાથી
ભારતીય અવકાશ પ્રક્ષેપણને વેગ મળવાની અપેક્ષા છે, એમ અહેવાલમાં જણાવાયું છે. લોન્ચ સર્વિસ સેગમેન્ટનું કદ 2020 માં 600 મિલિયન ડોલર હતું અને 2025 સુધીમાં 1 બિલિયન ડોલર સુધી પહોંચવાની અપેક્ષા છે. આ સાથે ખાનગી કંપનીઓના વિકાસમાં પણ તેજી આવશે.
વાયુસેના કરી રહી છે ભારતીય મિશન ગગનયાનની તૈયારીઓ
અવકાશમાં સતત વિશ્વને પડકાર ફેંકનાર ભારત હવે તેનું ગગનયાન મોકલવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આ માટે ભારતીય વાયુસેનાના 4 પાયલટોએ રશિયામાં તાલીમ પણ પૂરી કરી છે. એક ગ્રુપ કેપ્ટન છે, બાકીના ત્રણ વિંગ કમાન્ડર છે. તેઓ ગગનૌત કહેવાશે. આ લોકોને મોસ્કો નજીક જિયોઝની શહેરમાં સ્થિત રશિયન સ્પેસ ટ્રેનિંગ સેન્ટરમાં અવકાશયાત્રી બનવાની તાલીમ આપવામાં આવી છે.
મોદીએ ગગનયાન મિશન માટે 10 હજાર કરોડ રૂપિયા જાહેર કર્યા છે. આવી સ્થિતિમાં મુસાફરો 7 દિવસ સુધી અંતરિક્ષમાં મુસાફરી કરશે. તેમને પૃથ્વીની નીચી-ભ્રમણકક્ષામાં ફરવાનું હોય છે. ઈસરોએ ભારતીય વાયુસેનાને મિશન ગગનયાન માટે અવકાશયાત્રીઓની પસંદગી કરવાનું કહ્યું હતું. આ પછી એરફોર્સના ચાર પાયલટોને આ ટ્રેનિંગ આપવામાં આવી હતી.
સ્પેસ પાર્કમાં ખાનગી કંપનીઓ માટે બન્યું આશિર્વાદરૂપ
દેશમાં સ્પેસ પાર્કની સ્થાપના ખાનગી કંપનીઓને તેમના મૂળ સ્થાપિત કરવામાં મદદ કરી રહી છે. કેટલીક કંપનીઓ ઉપગ્રહોને લોઅર અર્થ ઓર્બિટ પૃથ્વી ઉપર 160 થી 2000 કિમીની ઊંચાઈ, મધ્યમ પૃથ્વી ભ્રમણકક્ષા અને જીઓસ્ટેશનરી ઈક્વેટોરિયલ ઓર્બટ માં મોકલવા સંબંધિત તકનીકો પર કામ કરી રહી છે. ઉલ્લેખનીય છે કે હાલમાં ભારતમાં સ્પેસ સેક્ટરમાં લગભગ 100 સ્ટાર્ટઅપ્સ કામ કરી રહ્યા છે.
