- મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે ચુકાદો વાંચતા કહ્યું કે અમે સર્વસંમતિથી નિર્ણય પર પહોંચ્યા છીએ. બે મત છે. એક મારું અને બીજું જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના. બંને એક જ નિષ્કર્ષ પર પહોંચે છે. તર્કમાં થોડો તફાવત છે.
National News : સુપ્રીમ કોર્ટે ગુરુવારે કેન્દ્ર સરકારની ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમને રદ કરવી જોઈએ કે નહીં તે અંગે મોટો નિર્ણય આપ્યો છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું કે અનામી ચૂંટણી બોન્ડ યોજના માહિતીના અધિકાર અને કલમ 19(1)(a)નું ઉલ્લંઘન છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશ ડીવાય ચંદ્રચુડે ચુકાદો વાંચતા કહ્યું કે અમે સર્વસંમતિથી નિર્ણય પર પહોંચ્યા છીએ. બે મત છે. એક મારું અને બીજું જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના. બંને એક જ નિષ્કર્ષ પર પહોંચે છે. તર્કમાં થોડો તફાવત છે.
મુખ્ય ન્યાયાધીશે જણાવ્યું હતું કે અરજીઓ આર્ટિકલ 19(1)(a) હેઠળ માહિતીના અધિકારનું ઉલ્લંઘન કરે છે કે કેમ અને શું અમર્યાદિત કોર્પોરેટ ફંડિંગ મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણીના સિદ્ધાંતોનું ઉલ્લંઘન કરે છે તે અંગે છે. પ્રથમ મુદ્દા પર, કોર્ટે કહ્યું છે કે નાગરિકોને સરકારને જવાબદાર રાખવાનો અધિકાર છે. માહિતીના અધિકારના વિસ્તરણનું મહત્ત્વનું પાસું એ છે કે તે માત્ર રાજ્યની બાબતો પૂરતું મર્યાદિત નથી, પરંતુ તેમાં સહભાગી લોકશાહી માટે જરૂરી માહિતીનો પણ સમાવેશ થાય છે.
CJI એ કહ્યું કે રાજકીય પક્ષો ચૂંટણી પ્રક્રિયામાં સંબંધિત સંસ્થાઓ છે. રાજકીય પક્ષોના ભંડોળ વિશેની માહિતી ચૂંટણીની પસંદગી માટે જરૂરી છે. રાજકીય યોગદાનકર્તાઓને પ્રવેશ મળે છે…આ ઍક્સેસ નીતિ ઘડતર તરફ દોરી જાય છે…ચીફ જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની પાંચ સભ્યોની બેન્ચે આ નિર્ણય આપ્યો હતો. આ બેન્ચમાં જસ્ટિસ સંજીવ ખન્ના, બીઆર ગવઈ, જેબી પારડીવાલા અને મનોજ મિશ્રા પણ સામેલ છે.
ચૂંટણી બોન્ડ યોજના ક્યારે જાહેર કરવામાં આવી હતી?
ચૂંટણી બોન્ડ યોજના 2018 માં જાહેર કરવામાં આવી હતી. કોમન કોઝ, એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ અને કમ્યુનિસ્ટ પાર્ટી ઓફ ઈન્ડિયા (માર્કસવાદી) સહિત અનેક પક્ષો દ્વારા આ યોજનાને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકારવામાં આવી હતી. ગયા વર્ષે, 31 ઓક્ટોબરથી 2 નવેમ્બર સુધી, મુખ્ય ન્યાયાધીશની આગેવાની હેઠળ 5 જજોની બંધારણીય બેન્ચે આ મામલે સુનાવણી કરી હતી.
અરજદારોના વકીલોએ શું દલીલો કરી?
કોમન કોઝ અને એડીઆરના વકીલ પ્રશાંત ભૂષણે સર્વોચ્ચ અદાલત સમક્ષ દલીલ કરી હતી કે નાગરિકોને મત માંગનારા પક્ષો અને તેમના ઉમેદવારો વિશે માહિતી મેળવવાનો પૂરો અધિકાર છે. તેમણે કહ્યું કે દરેક કંપનીએ કેટલું દાન આપ્યું છે તે જાણવાનું લોકો માટે શક્ય નથી. તે જ સમયે, વરિષ્ઠ વકીલ કપિલ સિબ્બલે કહ્યું કે આ યોજનામાં એવું કંઈ નથી જેમાં ચૂંટણી પ્રક્રિયા સાથે દાનને જોડવાની જરૂર હોય. એસબીઆઈએ પોતે કહ્યું છે કે બોન્ડની રકમ કોઈપણ સમયે અને કોઈપણ અન્ય હેતુ માટે રોકી શકાય છે.
ચૂંટણી બોન્ડ શું છે?
ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ સ્કીમ હેઠળ, કોઈપણ વ્યક્તિ સ્ટેટ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (SBI) પાસેથી ઈલેક્ટોરલ બોન્ડ ખરીદીને રાજકીય પક્ષોને દાન આપી શકે છે. દાતાની ઓળખ ગુપ્ત રાખવામાં આવે છે. આ યોજના હેઠળ, કોઈપણ બોન્ડમાંથી આવક કે જે ઈશ્યુ થયાના 15 દિવસની અંદર રોકડ કરવામાં આવતી નથી તે પ્રધાનમંત્રી રાહત ફંડમાં જમા કરવામાં આવે છે.
