ઇટાલીના દક્ષિણ ટસ્કનીમાં વિચિત્ર રસ્તાઓનું એક અનોખું નેટવર્ક છે. આ પ્રાચીન રસ્તાઓની ખાસ વાત એ છે કે ક્યારેક તે ગુફામાંથી પસાર થાય છે તો ક્યારેક બે સાંકડી પહાડીઓની ઉભી દિવાલો વચ્ચેથી પસાર થાય છે. પરંતુ હજુ સુધી નિષ્ણાતો અને ઈતિહાસકારો એ શોધી શક્યા નથી કે તેઓ ક્યારે, કોણે અને શા માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા.
દક્ષિણ ટસ્કની, ઇટાલીમાં, ઉંચા ખડકોમાં ઊંડે સુધી કાપેલા પ્રાચીન માર્ગોનું રહસ્યમય નેટવર્ક છે. આ નેટવર્ક પથ્થરની દિવાલોથી ઘેરાયેલી સાંકડી ખીણો જેવું લાગે છે, જેમાંથી કેટલીક વીસ મીટર જેટલી ઊંચી છે. આ રસ્તાઓના ઇતિહાસ વિશે કોઈ ચોક્કસ માહિતી નથી, પરંતુ તે ખૂબ જ આકર્ષક અને રહસ્યમય દેખાય છે.
આ નેટવર્કના કેટલાક માર્ગો કબ્રસ્તાનને જોડે છે, જ્યારે અન્ય સીધા સોવાના, સોરાનો અને પિટિગ્લિઆનો જેવા નગરો અને નજીકના ખેતરો અને નદીઓ તરફ દોરી જાય છે. રસ્તાઓની સમગ્ર ખડકાળ સપાટી પર છીણીના નિશાન દેખાય છે, જે દર્શાવે છે કે તેમને બનાવવા માટે કેટલી મહેનત કરવી પડી હશે.
આ રસ્તાઓ કયા હેતુ માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા તે એક રહસ્ય છે. રોડ નેટવર્કને વાયા કાવા અથવા વી કેવ નામ આપવામાં આવ્યું છે, જેનો અર્થ થાય છે ખોદેલા રસ્તાઓ, પરંતુ તેમના મૂળ વિશે થોડું જાણીતું છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે આ રસ્તાઓ રોમનો પહેલા પણ એક સભ્યતાના લોકો દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા હતા. એવું કહેવાય છે કે આ કદાચ એટ્રુસ્કન સંસ્કૃતિના લોકો હતા જેઓ રોમનો કરતાં લગભગ પાંચસો વર્ષ પહેલાં પ્રાચીન ઇટાલીમાં રહેતા હતા. તે પણ શક્ય છે કે વાયા કાવા ધારણા કરતા ઘણું જૂનું છે.
એવું કહેવાય છે કે આ માર્ગોના નેટવર્કે આક્રમણકારો અને જંગલી પ્રાણીઓ સામે રક્ષણાત્મક કાર્ય પણ કર્યું હશે. ધ મેગાલિથિક પોર્ટલમાં ફાળો આપનાર અનુમાન કરે છે કે ખાડા જેવી સિસ્ટમનો ઉપયોગ અનિચ્છનીય ઘૂસણખોરો પર મોટા ખડકો અથવા ઉકળતા તેલને છોડવા માટે કરવામાં આવ્યો હશે.
રોમન સમયમાં વાયા કાવાના ભાગો રોડ સિસ્ટમનો ભાગ બન્યા હતા. આ વાયા ક્લોડિયાના મુખ્ય માર્ગ સાથે જોડાયેલા હતા, જે ટસ્કની શહેર દ્વારા રોમ અને મેન્સિયાનોને જોડતો પ્રાચીન માર્ગ હતો. વાયા કાવાના ઘણા ભાગો એટલા સાંકડા છે કે તેમાંથી કોઈ વાહન પસાર થઈ શકતું નથી. જ્યારે અન્ય રસ્તાઓ પર ઊંડા ખાડાઓ દેખાય છે જે સામાન્ય રીતે લોખંડના બનેલા વ્હીલ્સના લાંબા સમય સુધી ઘસારાના કારણે સર્જાયા હોય તેવું લાગે છે.
પછીના સમયમાં, નાના મંદિરો અને ક્રોસ પથ્થરની દિવાલોમાં કોતરવામાં આવ્યા હતા. આજે, આ રસ્તાઓ હાઇકિંગ માટે સરસ લાગે છે, જેમાં દિવાલો પર ઉગેલી ફર્ન અને શેવાળની લીલાછમ વનસ્પતિ અને પુષ્કળ છાંયો છે.
