આયુર્વેદિક દવાઓની જાહેરાત સામે કાર્યવાહી ન કરવાનો ફતવો કેન્દ્ર પરત ખેંચશે

• અગાઉ કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યોને કાર્યવાહી ન કરવા પત્ર લખ્યો હતો, સુપ્રીમ કોર્ટ આકરા પગલાં ભરે તે પૂર્વે જ કેન્દ્ર સરકારે આ પત્ર પાછો ખેંચી લેવાનો નિર્ણય કોર્ટ સમક્ષ કર્યો રજૂ

આયુર્વેદિક દવાઓની જાહેરાત સામે કાર્યવાહી ન કરવાનો ફતવો કેન્દ્ર પરત ખેંચશે. અગાઉ કેન્દ્ર સરકારે રાજ્યોને કાર્યવાહી ન કરવા પત્ર લખ્યો હતો, સુપ્રીમ કોર્ટ આકરા પગલાં ભરે તે પૂર્વે જ કેન્દ્ર સરકારે આ પત્ર પાછો ખેંચી લેવાનો નિર્ણય કોર્ટ સમક્ષ રજૂ કર્યો હતો.

કેન્દ્ર સરકારે સુપ્રીમ કોર્ટને જાણ કરી હતી કે તે આયુષ મંત્રાલય દ્વારા તમામ રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત લાયસન્સિંગ ઓથોરિટીને મોકલવામાં આવેલ પત્રને “તત્કાલ” પાછી ખેંચી લેશે.  આ પત્રમાં, તેમને ડ્રગ્સ અને કોસ્મેટિક્સ નિયમો, 1945 ના નિયમ 170 હેઠળ આયુર્વેદિક અને આયુષ ઉત્પાદનો સંબંધિત જાહેરાતો સામે કોઈ પગલાં ન લેવા માટે કહેવામાં આવ્યું હતું.

ભ્રામક જાહેરાતોના પ્રકાશન પર પતંજલિ સામે પડતર તિરસ્કારના કેસમાં આ વિકાસ થયો છે, જ્યારે ન્યાયમૂર્તિ હિમા કોહલી અને ન્યાયમૂર્તિ અહસાનુદ્દીન અમાનુલ્લાહની ડિવિઝન બેન્ચે મંત્રાલયના સ્ટેન્ડ પર અસંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો કે આ પત્ર આયુર્વેદિક, સિદ્ધ અને યુનાનીના ટેકનિકલ સલાહકાર બોર્ડ દ્વારા જારી કરવામાં આવ્યો હતો.

સરકાર કોઈ નિર્ણય લીધા વિના માત્ર ભલામણ પર જ આવી સૂચના આપીશ એવું કેવી રીતે કહી શકે?  તમે શા માટે કહો છો કે કાયદાનો અમલ ન થવો જોઈએ.” સંદર્ભ માટે, નિયમ 170 લાઇસન્સિંગ સત્તાવાળાઓની મંજૂરી વિના આયુર્વેદિક, સિદ્ધ અથવા યુનાની દવાઓની જાહેરાતો પર પ્રતિબંધ મૂકે છે.

29 ઓગસ્ટ, 2023ના રોજ, આયુષ મંત્રાલયે તમામ રાજ્ય/કેન્દ્રશાસિત લાયસન્સિંગ ઓથોરિટીઝ અને આયુષના ડ્રગ કંટ્રોલર્સને એક પત્ર મોકલીને આયુર્વેદિક, સિદ્ધ અને યુનાની ડ્રગ્સ ટેકનિકલ એડવાઇઝરી બોર્ડની ભલામણને ધ્યાનમાં રાખીને નિયમ 170 હેઠળ પગલાં લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હતો.  નિયમ હટાવવાની અંતિમ સૂચના તે સમયે પ્રસિદ્ધ થવાની બાકી હતી.

ફાસ્ટ-મૂવિંગ ક્ધઝ્યુમર ગુડ્સ /દવા કંપનીઓ દ્વારા જાહેરાતો દ્વારા કરવામાં આવતા ભ્રામક સ્વાસ્થ્ય દાવાઓના મોટા મુદ્દા તેમજ 1945ના નિયમોમાંથી નિયમ 170 દૂર કરવાના યુનિયનના નિર્ણયને ધ્યાનમાં લેવા માટે આ બાબતને સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવી હતી.  અગાઉ, કોર્ટે કેન્દ્રને કહ્યું હતું કે જ્યારે તેણે નિયમ 170 દૂર કરવાનો નિર્ણય લીધો ત્યારે “શું મહત્વ આપવામાં આવ્યું હતું” તેના પર જવાબ આપવાનો હતો.  જવાબમાં, એડિશનલ સોલિસિટર જનરલ કેએમ નટરાજે રજૂઆત કરી હતી કે તેઓ સૂચનાઓ લેશે અને સ્પષ્ટતા કરશે.

સુનાવણી દરમિયાન, એએસજી, આયુષ મંત્રાલયના સંયુક્ત સચિવ દ્વારા દાખલ કરાયેલ એફિડેવિટને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે નિયમને પડકારતી ઓછામાં ઓછી 8-9 રિટ અરજીઓ વિવિધ હાઈકોર્ટ સમક્ષ દાખલ કરવામાં આવી હતી.  જો કે, ડિવિઝન બેન્ચે કહ્યું કે આમાંથી કોઈપણ કેસમાં કોઈ ચુકાદો આપવામાં આવ્યો નથી.  આ તબક્કે એએસજી એ સમજાવવાનો પ્રયાસ કર્યો કે દિલ્હી હાઈકોર્ટે નિયમ 170 સંબંધિત મુદ્દા પર પુનર્વિચાર કરવાનું કહ્યું છે.  તેની સામે વાંધો ઉઠાવતા ડિવિઝન બેન્ચે કહ્યું હતું કે, હાઈકોર્ટે નિયમો અંગે નિર્ણય લેવાનો નિર્દેશ આપ્યો હોય તો પણ આ કેવી રીતે થઈ શકે?  જ્યારે અંતિમ નિર્ણય (ડિફોલ્ટ અંગે) લેવામાં આવ્યો ન હોય ત્યારે સરકાર કાયદાના અમલીકરણ પર પ્રતિબંધ મૂકતો પત્ર બહાર પાડે છે.

સેલિબ્રિટીઓ જવાબદારી પૂર્વક કોઈ પ્રોડક્ટની જાહેરાત કરે: સુપ્રીમ

પતંજલિની ભ્રામક જાહેરાતો સંબંધિત કેસની સુનાવણી કરતી વખતે સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું કે સેલિબ્રિટી જે લોકોને ઉત્પાદન ખરીદવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે તેઓ તેમની જવાબદારીમાંથી છટકી શકતા નથી.  તેમના દ્વારા આપવામાં આવેલ સમર્થન ઉત્પાદનને પ્રમોટ કરવામાં ખૂબ મદદરૂપ છે.  તેથી તેઓએ જવાબદારીપૂર્વક કામ કરવું જોઈએ.  તેઓએ ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતોનો ભાગ બનીને ખોટા ઉત્પાદન અથવા સેવા માટે તેમનું સમર્થન દર્શાવવું જોઈએ નહીં. જસ્ટિસ હિમા કોહલી અને અહસાનુદ્દીન અમાનુલ્લાહની બેંચે કહ્યું કે સેન્ટ્રલ ક્ધઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટીએ આ મામલે ગાઈડલાઈન તૈયાર કરી છે.  એડવર્ટાઈઝિંગ કંપની સિવાય, જે એજન્સી એ જાહેરાતમાં ભાગ લે છે તેણે પણ તેનું પાલન કરવું જોઈએ,

સુપ્રીમ કોર્ટે કહ્યું, “પ્રોડક્ટને પ્રમોટ કરવા માટે સેલિબ્રિટી અને પ્રભાવકોનો સપોર્ટ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેમના માટે કાર્ય કરવું હિતાવહ છે. જવાબદારીપૂર્વક કોઈપણ ઉત્પાદનને સમર્થન આપતી વખતે તેમનામાંના લોકોના વિશ્વાસનો દુરુપયોગ ન કરવો જોઈએ.