દરેક મંદિરનું પોતાનું આધ્યાત્મિક અને ધાર્મિક મહત્વ છે. પરંતુ આપણા દેશના જુદા જુદા ભાગોમાં ઘણા મંદિરો આવેલા છે, જે તેમના ધાર્મિક મહત્વ તેમજ તેમની ભવ્ય સ્થાપત્ય અને ઐતિહાસિકતાને કારણે દૂર-દૂરના વિસ્તારોમાંથી પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે.
હાલમાં જ અયોધ્યામાં નવનિર્મિત રામ મંદિરના ઉદ્ઘાટનની ખૂબ ચર્ચા થઈ હતી.
મંદિરના ઐતિહાસિક અને ધાર્મિક મહત્વની સાથે આ મંદિરની ભવ્ય સ્થાપત્ય પણ લોકોમાં ચર્ચાનો વિષય બની હતી. અહીં અમે એવા જ કેટલાક મંદિરો વિશે જણાવી રહ્યા છીએ જ્યાં આવનારા ભક્તો માત્ર તેના ધાર્મિક મહત્વ જ નહીં પરંતુ ભવ્ય સ્થાપત્યથી પણ પ્રભાવિત થાય છે.
રામ મંદિર, ઉત્તર પ્રદેશ
અયોધ્યામાં શ્રી રામ જન્મભૂમિ પર બનેલું રામ મંદિર સમગ્ર વિશ્વમાં આકર્ષણનું કેન્દ્ર બન્યું છે. જો કે આ મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય હજુ પૂર્ણ થયું નથી. પરંતુ છેલ્લા કેટલાક દિવસોમાં શ્રી રામ જન્મભૂમિ તીર્થ ક્ષેત્ર ટ્રસ્ટ દ્વારા શેર કરાયેલા રામ મંદિરના આંતરિક ભાગોની તસવીરો જોતા સ્પષ્ટ થાય છે કે તે ભવ્ય સ્થાપત્યનું ઉત્તમ ઉદાહરણ છે.
ચંદ્રકાંત સોમપુરા અને તેમના પુત્રો દ્વારા ડિઝાઇન કરાયેલ આ મંદિર સંપૂર્ણ રીતે પથ્થરોથી બનેલું છે. મંદિરની દિવાલો પર પથ્થરો કોતરીને વિવિધ પ્રકારની કલાકૃતિઓ અને દેવી-દેવતાઓની મૂર્તિઓ કોતરવામાં આવી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે નગારા શૈલીમાં બનેલું રામ મંદિર વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું હિન્દુ મંદિર છે.
અક્ષરધામ મંદિર દિલ્હી
દિલ્હીના અક્ષરધામ મંદિરને જોઈને જ સમજી શકાય છે કે તે આધુનિક સમયમાં બનેલું મંદિર છે, જે સંપૂર્ણપણે પ્રાચીન ભારતીય કલા અને સ્થાપત્યથી પ્રેરિત છે. આ મંદિરનું નિર્માણ કાર્ય વર્ષ 2005માં પૂર્ણ થયું હતું. ત્યારથી, આ મંદિર ભારતના કેટલાક મંદિરોમાંનું એક રહ્યું છે જ્યાં મોટાભાગના લોકો મુલાકાત લે છે. મંદિરના સ્તંભો, શિખરા અને મૂર્તિઓ હિંદુ શાસ્ત્રોના આધારે કોતરવામાં આવી છે.
મીનાક્ષી અમ્માન મંદિર, તમિલનાડુ
તમામ દક્ષિણ ભારતીય મંદિરો તેમના ભવ્ય સ્થાપત્યને કારણે દેશ-વિદેશના પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. મદુરાઈનું મીનાક્ષી અમ્માન મંદિર પણ તેનાથી અલગ નથી. આ મંદિર દ્રવિડ શૈલીનું ભવ્ય ઉદાહરણ છે. માત્ર મંદિર પરિસર જ નહીં પરંતુ તેના ગોપુરમમાં કોતરેલી કલાકૃતિઓ પણ કોઈપણને દંગ કરી દેશે. આ મંદિરમાં, એવું લાગે છે કે જાણે આ કલાકૃતિઓને ખૂબ જ તેજસ્વી રંગોનો ઉપયોગ કરીને જીવન આપવામાં આવ્યું છે. મંદિરના દરેક સ્તંભ પર પરંપરાગત પૌરાણિક માન્યતાઓ પર આધારિત કલાકૃતિઓ કોતરવામાં આવી છે, જે આ મંદિરની મુખ્ય વિશેષતાઓમાંની એક છે.
ખજુરાહો મંદિર, મધ્ય પ્રદેશ
ખજુરાહો મંદિર સંકુલ માત્ર ભારતમાંથી જ નહીં પરંતુ વિશ્વભરના પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ લિસ્ટમાં પણ તેનો સમાવેશ થાય છે. આ મંદિર 9મી અને 11મી સદીની વચ્ચે ચંદેલા વંશ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. ખજુરાહો મંદિરો તેમના વિષયાસક્ત કોતરણી માટે સૌથી વધુ લોકપ્રિય છે, જે માનવ જીવન અને આધ્યાત્મિકતાને એકસાથે વણાટ કરે છે. આ સમૂહનું સૌથી મોટું મંદિર ભગવાન શિવને સમર્પિત કંડારિયા મહાદેવ મંદિર છે.
બૃહદેશ્વર મંદિર, તમિલનાડુ
તંજાવુરનું બૃહદેશ્વર મંદિર, જેને બૃહદેશ્વર મંદિર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સૂચિમાં સમાવિષ્ટ ઐતિહાસિક મંદિર છે. આ મંદિર ચોલ વાસ્તુકલાનું ભવ્ય ઉદાહરણ છે. આ મંદિર 11મી સદીમાં રાજા રાજા ચોલ I દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. મંદિરમાં ભગવાન શિવનું એક વિશાળ લિંગ સ્વરૂપ સ્થાપિત છે, જે પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. આ મંદિર એવા મંદિરોની યાદીમાં પણ સામેલ છે જે તેની આધ્યાત્મિકતા તેમજ તેની વાસ્તુકલા માટે પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે.
સૂર્ય મંદિર, ઓડિશા
કોણાર્ક સૂર્ય મંદિર યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ લિસ્ટમાં પણ સામેલ છે. આ મંદિર કલિંગ સ્થાપત્યના આધારે બનાવવામાં આવ્યું હતું. ભગવાન સૂર્યને સમર્પિત આ મંદિરનો આકાર રથ જેવો છે. પરંતુ આ લાકડાનો બનેલો રથ નથી, પરંતુ ભારે પથ્થરો કોતરીને બનાવવામાં આવેલ વિશાળ રથના આકારનું મંદિર છે.
આ મંદિરની ખાસિયત માત્ર તેની આર્કિટેક્ચર જ નહીં પરંતુ તેનું એન્જિનિયરિંગ પણ છે. આ મંદિરમાં ઘણી એવી ઘડિયાળો છે જે સૂર્યના આધારે સમય અને તારીખ નક્કી કરે છે, જેને પથ્થરો પર કોતરીને તૈયાર કરવામાં આવી છે.
કૈલાશ મંદિર, ઈલોરા ગુફાઓ, મહારાષ્ટ્ર
ઈલોરાની ગુફાઓમાં એક જ પથ્થરને કોતરીને વિશાળ કૈલાશ મંદિર બનાવવામાં આવ્યું હતું, જે સાબિત કરે છે કે પ્રાચીન સમયમાં ભારતનું સ્થાપત્ય કેટલું અદ્યતન હતું. ભગવાન શિવના આ મંદિરની દિવાલો પર હિંદુ ધર્મ આધારિત વિવિધ દેવી-દેવતાઓની આકૃતિઓ કોતરવામાં આવી છે. આ મંદિરની આસપાસ ઈલોરાની ગુફાઓ છે, જે જૈન, બૌદ્ધ અને હિંદુ કલાકૃતિઓનું મિશ્રણ છે.
