હાઈલાઈટ્સ
- 1000 વર્ષથી, ગુજરાતના મોઢેરાનું આ સૂર્ય મંદિર અવકાશના રહસ્યો અને સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેના સંબંધને ખૂબ જ સચોટ રીતે દર્શાવે છે. આ મંદિર બનાવવા માટે જે પ્રકારની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે તે આજના વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યચકિત કરે છે.
ભારત સંસ્કૃતિ, કલા અને વિજ્ઞાનના વારસામાં એટલું સમૃદ્ધ છે કે વિશ્વના ઘણા દેશોના વિદ્વાનોએ આપણી પાસેથી જ્ઞાન લીધું છે. પરંતુ ઘણી વખત આપણે પશ્ચિમી સંસ્કૃતિ તરફ જોતા આપણા આ વારસાને ભૂલી જઈએ છીએ. આજે, જ્યારે પણ આપણે આર્કિટેક્ચર અને વિજ્ઞાન વિશે વાત કરીએ છીએ, ત્યારે આપણે વિદેશી દેશો તરફ નજર કરીએ છીએ અને તેમની ઇમારતોના વખાણ કરીએ છીએ. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ભારતમાં એક એવું મંદિર છે જે ભૌતિકશાસ્ત્ર, ખગોળશાસ્ત્ર, જ્યોતિષ, સાહિત્ય અને વાસ્તુશાસ્ત્રનું એવું અદભૂત ઉદાહરણ છે કે આજના આર્કિટેક્ટ અને વૈજ્ઞાનિકો પણ તેના રહસ્યને સમજવામાં અસમર્થ છે. આ મંદિર મોઢેરાનું સૂર્ય મંદિર છે જે ખગોળશાસ્ત્રીય વિજ્ઞાન અને કલાત્મક નિપુણતાનું ઉદાહરણ છે. 1000 વર્ષથી, ગુજરાતના મોઢેરાનું આ સૂર્ય મંદિર અવકાશના રહસ્યો અને સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેના સંબંધને ખૂબ જ સચોટ રીતે દર્શાવે છે. આ મંદિર બનાવવા માટે જે પ્રકારની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો છે તે આજના વૈજ્ઞાનિકોને આશ્ચર્યચકિત કરે છે.
સૂર્યના કિરણો વર્ષમાં માત્ર 2 દિવસ પડે છે
પાટણ જિલ્લામાં મોઢેરાનું આ સૂર્ય મંદિર પુષ્પાવતી નદીના કિનારે બંધાયેલું છે. તે 1026 માં સોલંકી વંશના રાજા ભીમદેવ પ્રથમ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિરના ગર્ભગૃહમાં સૂર્યના કિરણો વર્ષમાં માત્ર 2 દિવસ જ પહોંચે છે. સૂર્યમંડળના કેન્દ્ર સૂર્યને સમર્પિત આ મંદિરના ગર્ભગૃહને માત્ર ઉનાળાના અયનકાળ અને સૌર સમપ્રકાશીયના દિવસોમાં સૂર્યપ્રકાશ મળે છે. 21 જૂન એ ઉત્તરીય ગોળાર્ધમાં સૌથી લાંબો દિવસ છે, તકનીકી રીતે આ દિવસને સમર અયનકાળ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે સૌર સમપ્રકાશીય સમયે સૂર્ય વિષુવવૃત્ત સાથે સીધો જ હોય છે. એટલે કે, જો કોઈ વ્યક્તિ વિષુવવૃત્ત પર ઊભો હોય, તો સૂર્ય તેના માથા ઉપર સીધો જ દેખાશે. તે પણ સમજી શકાય છે કે વર્ષના આ દિવસે અડધા ગ્રહ સંપૂર્ણ રીતે પ્રકાશિત હોય છે અને આ સમયે દિવસ અને રાત લગભગ સમાન હોય છે. હીરા સૂર્યના કિરણોથી ચમકતો હતો
હકીકતમાં, એવું કહેવાય છે કે આ મંદિરના ગર્ભગૃહમાં, જ્યાં સૂર્યનું પ્રથમ કિરણ પડે છે, ત્યાં સૂર્ય ભગવાનની સોનાની મૂર્તિ હતી. જ્યારે આ પ્રતિમાના મુગટ પરના લાલ હીરા પર સૂર્યના કિરણો પડ્યા ત્યારે આખું ગર્ભગૃહ પ્રકાશિત થઈ ગયું. પરંતુ હવે આ મૂર્તિ આ મંદિરમાં નથી.
જ્યોતિષ, અવકાશ અને ભૌતિકશાસ્ત્રના આવા નિયમો જે તમે જોતા જ રહી જશો
આ મંદિરના સભામંડપમાં કુલ 52 સ્તંભો છે. આ 52 સ્તંભ વર્ષના 52 અઠવાડિયાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. વિવિધ દેવી-દેવતાઓના ચિત્રો ઉપરાંત રામાયણ અને મહાભારતના એપિસોડ આ સ્તંભો પર ઉત્તમ કારીગરી સાથે દર્શાવવામાં આવ્યા છે. આને ઉત્કૃષ્ટ સ્થાપત્યનું ઉદાહરણ કહી શકાય કારણ કે જ્યારે તમે આ થાંભલાઓને આગળથી જુઓ છો, ત્યારે તે અષ્ટકોણ દેખાય છે, પરંતુ જ્યારે ઉપરથી જોવામાં આવે છે, ત્યારે તે બધા ગોળાકાર દેખાય છે. બીજી આશ્ચર્યની વાત એ છે કે આ મંદિરના નિર્માણમાં ક્યાંય ચૂનો વાપરવામાં આવ્યો નથી. અહીંના સૂર્યકુંડમાં કુલ 108 મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે, જેમાં 12 રાશિઓ અને 9 નક્ષત્રોનો ગુણાકાર કરવામાં આવ્યો છે.
