- ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન પ્રયોગોથી બનાવેલ કૃત્રિમ સૂર્યમાં સાચા સૂર્યના કોર કરતા સાત ગણું વધુ તાપમાન : આ સફળ પ્રયોગ ભવિષ્યમાં એનર્જી ટેક્નોલોજીમાં સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થશે
દક્ષિણ કોરિયાના પરમાણુ વૈજ્ઞાનિકોએ પૃથ્વી પર 10 કરોડ ડિગ્રી સેલ્સિયસ તાપમાન બનાવીને વિશ્વ રેકોર્ડ બનાવ્યો છે. હજુ સુધી કોઈ દેશે આટલું તાપમાન પેદા કર્યું નથી. આ તાપમાન કૃત્રિમ સૂર્યમાં ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન પ્રયોગો દરમિયાન બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે સૂર્યના કોર કરતા સાત ગણું વધુ તાપમાન છે. સાઉથ કોરિયાનું કહેવું છે કે ભવિષ્યમાં એનર્જી ટેક્નોલોજીમાં આ એક સીમાચિહ્નરૂપ સાબિત થઈ શકે છે. હાલમાં વિશ્વના ઘણા દેશો કૃત્રિમ સૂર્ય પર કામ કરી રહ્યા છે, જેમાં ચીન, અમેરિકા અને ફ્રાન્સનો સમાવેશ થાય છે.
ન્યુક્લિયર ફ્યુઝનને અંગ્રેજીમાં ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન કહે છે. આ ત્યારે થાય છે જ્યારે બે અણુઓ એકમાં ભેગા થાય છે. આ મોટી માત્રામાં ઊર્જા મુક્ત કરે છે. સૂર્ય જેવા તારાઓને ન્યુક્લિયર ફ્યુઝનથી જ ઊર્જા અને પ્રકાશ મળે છે. ફ્યુઝન ત્યારે જ થાય છે જ્યારે પરમાણુ ભારે ગરમી અને દબાણ હેઠળ હોય. આવી સ્થિતિમાં, પૃથ્વી પર આ પ્રક્રિયા હાથ ધરવા માટે એક ખાસ ચેમ્બરની જરૂર છે. ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન રિએક્ટર ચલાવવામાં સફળતા મળ્યા બાદ વૈજ્ઞાનિકોને ઘણા ફાયદા થશે. અશ્મિભૂત ઇંધણને બાળવાથી વિપરીત, ફ્યુઝન પ્રક્રિયા કોઈપણ પ્રદૂષણનું કારણ નથી. પરંતુ, પૃથ્વી પર આ પ્રક્રિયામાં નિપુણતા મેળવવી અત્યંત પડકારજનક છે.
ફ્યુઝન એનર્જી મેળવવાની સૌથી સામાન્ય રીતમાં ડોનટ આકારના રિએક્ટરનો સમાવેશ થાય છે જેને ટોકમાક કહેવાય છે જેમાં હાઇડ્રોજન વેરિઅન્ટને પ્લાઝમા બનાવવા માટે અપવાદરૂપે ઊંચા તાપમાને ગરમ કરવામાં આવે છે. કોરિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફ્યુઝન એનર્જી ખાતે કેસ્ટાર રિસર્ચ સેન્ટરના ડિરેક્ટર સિ-વૂ યુને જણાવ્યું હતું કે, ઉચ્ચ તાપમાન અને ઉચ્ચ ઘનતા પ્લાઝ્મા ન્યુક્લિયર ફ્યુઝન રિએક્ટરના ભાવિ માટે ચાવીરૂપ છે. આ લાંબા ગાળાની પ્રતિક્રિયાઓનું કારણ બની શકે છે. “ઉચ્ચ-તાપમાન પ્લાઝ્માની અસ્થિર પ્રકૃતિને કારણે આ ઊંચા તાપમાનને જાળવી રાખવું સહેલું નથી,” તેમણે સીએનએનને કહ્યું, “એટલે જ આ તાજેતરનો રેકોર્ડ એટલો મહત્વપૂર્ણ છે.”
ફ્યુઝન રિસર્ચ ઇન્સ્ટ્રુમેન્ટ કેસ્ટાર અથવા કોરિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફ્યુઝન એનર્જીનું આર્ટિફિશિયલ સન ડિસેમ્બર 2023 અને ફેબ્રુઆરી 2024 વચ્ચેના પરીક્ષણો દરમિયાન 48 સેકન્ડ માટે 10 કરોડ ડિગ્રી તાપમાન સાથે પ્લાઝ્મા જાળવવામાં સફળ રહ્યું, જે 2021માં નિર્ધારિત 30ને વટાવી ગયું. સેકન્ડનો અગાઉનો રેકોર્ડ. કેએફઇના વૈજ્ઞાનિકોએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ પ્રક્રિયામાં ફેરફાર કરીને સમય વધારવામાં વ્યવસ્થાપિત છે, જેમાં “ડાઇવર્ટર્સ” માં કાર્બનને બદલે ટંગસ્ટનનો ઉપયોગ કરવાનો સમાવેશ થાય છે, જે ફ્યુઝન પ્રતિક્રિયા દ્વારા ઉત્પન્ન થતી ગરમી અને અશુદ્ધિઓને દૂર કરે છે.સિ-વુ યૂને જણાવ્યું હતું કે કેસ્ટારનો અંતિમ ઉદ્દેશ્ય 2026 સુધીમાં 300 સેકન્ડ માટે 10 કરોડ ડિગ્રીના પ્લાઝ્મા તાપમાનને જાળવી રાખવાનો છે.
