સાત ખંડોમાંના એક એન્ટાર્કટિકા ઉપર ઠંડી હવાના ફરતા સમૂહે વૈજ્ઞાનિકોને ચિંતામાં મૂકી દીધા છે. તેને એન્ટાર્કટિક પોલર વોર્ટેક્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
પૃથ્વીના ઊર્ધ્વમંડળમાં તાપમાનમાં નાટ્યાત્મક વધારાને પગલે બે દાયકામાં પ્રથમ વખત વમળ વહેવાનું જોખમ વધ્યું છે. તેનું નિરીક્ષણ કરી રહેલા વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું છે કે આ એન્ટાર્કટિક ધ્રુવીય વમળ અભૂતપૂર્વ રીતે અસ્થિર હોવાનું જણાય છે.
ધ ન્યૂ સાયન્ટિસ્ટના રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આના કારણે એન્ટાર્કટિકામાં તીવ્ર ગરમી પડી શકે છે. વધુમાં, ઓસ્ટ્રેલિયા અને દક્ષિણ અમેરિકામાં હવામાન અસામાન્ય રીતે ગરમ અને શુષ્ક બની શકે છે.
શાંત વમળ નાટકીય રીતે નબળી પડી જાય છે
હકીકતમાં, સામાન્ય રીતે શાંત વમળ આ વર્ષે નાટકીય રીતે નબળું પડ્યું છે. પવનની ગતિ ઘટી છે, જેના કારણે ઠંડી હવા નીકળી ગઈ છે અને ગરમ હવા એન્ટાર્કટિકામાં પ્રવેશી છે. તેની અસર એ છે કે વમળ તેની સામાન્ય સ્થિતિથી દૂર ખસી ગયું છે, જેના કારણે ઓસ્ટ્રેલિયા, ન્યુઝીલેન્ડ અને દક્ષિણ અમેરિકાના ભાગોમાં ઠંડીનું વાતાવરણ સર્જાય છે.
પવનની ઝડપ વારંવાર ઘટી રહી છે
વૈજ્ઞાનિકોએ ચેતવણી આપી છે કે પવનની ગતિ વારંવાર ધીમી થવાથી વમળની દિશામાં અચાનક ફેરફાર થઈ શકે છે. તેને સ્ટ્રેટોસ્ફેરિક વોર્મિંગ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ, સંભવિત વિભાજન સાથે, પહેલેથી જ ખરાબ પરિસ્થિતિઓને વધુ ખરાબ બનાવી શકે છે.
નાની ગરમી કોઈ મોટી ઘટનાનો સંકેત આપી શકે છે
બ્રિટનની સેન્ટ એન્ડ્રુઝ યુનિવર્સિટીના સિમોન લી કહે છે કે વમળમાં પ્રમાણમાં નાના અવરોધો પણ મોટી અસર કરી શકે છે. તેમણે કહ્યું, “ક્યારેક થોડી ગરમી વમળ પછી મોટી ઘટનાનો સંકેત આપી શકે છે. તેનું મુખ્ય કારણ એન્ટાર્કટિક વમળની ઓછી પરિવર્તનશીલતા છે. જો કંઈપણ અસામાન્ય બને તો તે ખૂબ જ ઝડપથી મોટી ઘટના બની શકે છે.”
આ વર્ષની રચના ખૂબ જ અસામાન્ય છે
ઑસ્ટ્રેલિયાની યુનિવર્સિટી ઑફ એડિલેડમાં દક્ષિણી ધ્રુવીય વમળની વર્તણૂકનો અભ્યાસ કરતી ચેન્ટેલ બ્લાચુટે જણાવ્યું હતું કે આ વર્ષની રચના ખૂબ જ અસામાન્ય છે. ગરમ હવા આ વમળ પર ખતરનાક અસર કરી રહી છે. આ વમળની બંને બાજુએ આવેલા બે બંધારણો પર ખેંચાણ વધારી રહ્યું છે.
વર્તમાન પરિસ્થિતિ અનિશ્ચિત છે
જો કે, વર્તમાન પરિસ્થિતિ અનિશ્ચિત છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે શું એન્ટાર્કટિકામાં વધતો વમળ ખરેખર વિભાજિત થશે કે નહીં. જો કે, આ અસામાન્ય છે અને વૈશ્વિક હવામાન પેટર્ન પર સંભવિત અસરો અંગે ચિંતાઓ વધારી રહી છે. આબોહવા પરિવર્તનના પરિબળો, જેમ કે દરિયાઈ બરફનો ઘટાડો અને હાંગા ટોંગા-હાંગા હાપાઈ જ્વાળામુખી ફાટી નીકળવો, આ વમળની અસ્થિરતામાં સૌથી વધુ ફાળો આપનાર છે.
દૂરગામી પરિણામો પણ આવી શકે છે
આના દૂરગામી પરિણામો પણ આવી શકે છે. આનાથી એન્ટાર્કટિકામાં માત્ર રેકોર્ડબ્રેક ગરમી જ નહીં, પરંતુ ઓસ્ટ્રેલિયા અને દક્ષિણ અમેરિકામાં પણ તીવ્ર ગરમી અને દુષ્કાળ પડી શકે છે.
