લાભ પંચમને ગુજરાતમાં સૌભાગ્ય પંચમી, જ્ઞાન પંચમી અને લાભ પંચમ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. કેટલાક પ્રદેશોમાં, તેને સૌભાગ્ય-લાભ પંચમી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. સૌભાગ્ય અને લાભનો અર્થ અનુક્રમે સૌભાગ્ય અને લાભ થાય છે. તેથી આ દિવસ લાભ અને સૌભાગ્ય સાથે જોડાયેલો છે. ગુજરાતમાં, દિવાળીના તહેવારો લાભ પંચમીના દિવસે પૂર્ણ થાય છે અને આ દિવસ ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે લાભ પંચમીના દિવસે કરવામાં આવતી પૂજા પૂજા કરનારના જીવનમાં, વ્યવસાયમાં અને પરિવારમાં લાભ, આરામ અને સૌભાગ્ય લાવે છે. ગુજરાતમાં, મોટા ભાગના દુકાન માલિકો અને વેપારીઓ દિવાળીના તહેવારો પછી લાભ પાંચમ પર તેમની વ્યવસાયિક પ્રવૃત્તિઓ ફરી શરૂ કરે છે. તેથી ગુજરાતમાં, લાભ પાંચમએ ગુજરાતી નવા વર્ષનો પ્રથમ કાર્યકારી દિવસ છે. આ દિવસે ઉદ્યોગપતિઓ નવા એકાઉન્ટ લેજર્સનું ઉદ્ઘાટન કરે છે, જેને ગુજરાતીમાં ખાતુ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જેમાં ડાબી બાજુ શુભ, જમણી બાજુ લાભ લખીને અને પ્રથમ પૃષ્ઠની મધ્યમાં સાથિયા દોરવામાં આવે છે.
લાભ પાંચમનુ મહત્વ :
આ દિવસે કોઈ પણ નવા કામની શરૂઆત કરવી ખૂબ શુભ અને ફળદાયી હોય છે. હિંદુ ધર્મની પૌરાણિક માન્યતાઓ મુજબ આ દિવસે કોઈ નવુ બિજનેસ શરૂ કરે છે તો તેને ફાયદો થાય છે. આ તહેવાર ગુજરાતમાં ખૂબ ધૂમધામથી ઉજવાય છે.
આ દિવસે વેપારી નવા ખાતાવહી શરૂ કરે છે, ખાતાવહીમાં લાલ કંકુથી શુભ-લાભ લખે છે અને ભગવાન ગણેશનો નામ લખાય છે અને સાથિયો પણ બનાવે છે. આ દિવસે મંત્રો દ્વારા ભગવાન ગણેશનો ધ્યાન કરાય છે. વિધિ વિધાનથી આ પર્વને ઉજવીએ છે. ધન-ધાન્ય અને સૌભાગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ દિવસથી વેપારીઓ તેમના ધંધો વેપારની શરૂઆત કરે છે અને દુકાન ખોલે છે જેનાથી માતા લક્ષ્મી અને ભગવાન ગણેશની કૃપાથી સુખ- સમૃદ્ધિ મળે છે. આ દિવસે ધનની દેવા લક્ષ્મીની સાથે વિદ્યાની દેવી શારદાની પણ પૂજા કરાય છે.
લાભ પાંચમ પૂજા વિધિ :
આ દિવસે લોકો સવારે જલ્દી ઉઠીને સ્નાન વગેરે કરીને સૂર્ય દેવતાને જળ અર્પણ કરે છે. ત્યાર બાદ શુભ મુહુર્તમાં ભગવાન ગણેશ શિવની પૂજા કરવામાં આવે છે. ભગવાન ગણેશની પૂજા ચંદન, સિંદૂર, અક્ષત, પુષ્પો, દુર્વાથી કરવી જોઈએ અને ભગવાન આશુતોષ (શિવ)ની પૂજા ભસ્મ, બિલ્વપત્ર, ધતુરા, સફેદ વસ્ત્ર અને અર્પણ કરીને કરવામાં આવે છે. ત્યાર બાદ ગણેશજીને પ્રસાદમાં મોદક અર્પણ કરવામાં આવે છે અને દૂધની સફેદ વાનગીઓ શિવને ભોગ અર્પણ કરવામાં આવે છે. ભોગ-પ્રસાદ ચઢાવ્યા બાદ ભગવાન શિવ અને ગણેશજીની આરતી કરવી જોઈએ. આ દિવસે મંદિરોમાં જઈને ભગવાનની પૂજા અર્ચના કરવી જોઈએ.
દિવાળીના તહેવાર ભારતના બીજા ભાગોમાં ભાઈ બીજની સાથે પૂર્ણ થાય છે, પરંતુ ગુજરાતમાં દિવાળીનો તહેવાર લાભ પાંચમની સાથે સમાપ્ત થાય છે.
