ડો.રાજેન્દ્ર પ્રસાદની અધ્યક્ષતાવાળી સંવિધાન સભા દ્વારા 26 નવેમ્બર,1949ના દિવસે ગ્રહણ કરવામાં આવ્યુ હતું
ભારતરત્ન ડો.ભીમરાવ રામજી આંબેડકર ભારતીય સંવિધાનના જનક અને મુખ્ય વાસ્તુકાર હતા.1947 માં એમને સંવિધાન રચનારી મસૌદા સમિતીના અધ્યક્ષ તરિકે નિયુકત કરવામાં આવ્યા.ભારતીય સંવિધાન એટલે વિશ્ર્વની સૌથી મોટી લોકશાહીનો ધર્મગ્રંથ (અહીં ધર્મ એ કર્તવ્યના કે ફરજના રુપમાં ).ડો.આંબેડકરના નેતૃત્વ વાળી સમિતી એ તૈયાર કરેલા પ્રારુપને ભારતનું સંવિધાન એ વિશ્ર્વનું સૌથી મોટુ લીખિત સંવિધાન છે.સંવિધાન લાગુ થયાના સમયે તેમા 395 અનુચ્છેદ ,8 અનુસુચિ અને 22 ભાગ હતા.જે વર્તમાનમાં વધીને 448 અનુચ્છેદ ,12 અનુસુચી અને 25 ભાગમાં પ્રવર્તમાન છે.આ સાથે એમા બીજા પાંચ પરિશિષ્ઠ પણ જોડવામાં આવ્યા છે , જે પ્રારંભમાં ન હતા.સંવિધાન સભાના બધા 284 સભ્યોએ 24 જાન્યુઆરી , 1950 ના દિવસે તેમના પર પોતાન હસ્તાક્ષર કર્યા.(આજે પણ લોકસભામાં આ પ્રત ઉપલબ્ધ છે.) આ સભામાં 15 મહિલાઓને સ્થાન અપાયેલુ એ જ ભારતની સ્ત્રીસમ્માન અને દાક્ષીણ્યની વિભાવનાને વિશ્ર્વ સમક્ષ રજુ કરે છે.એના પછી 26 જાન્યુઆરીના દિવસે ભારતનું સંવિધાન અસ્તિત્વમાં આવ્યુ.આ સમગ્ર કાર્ય પૂર્ણ થવામાં 2 વર્ષ 11 મહિના અને 18 દિવસનો સમય લાગ્યો.
અભિભૂત, ભારતીય બંધારણની પ્રસ્તાવના વિશ્વમાં શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવે છે. ભારતીય બંધારણનો સાર, અપેક્ષાઓ, ઉદ્દેશ્યો, ધ્યેયો અને ફિલસૂફી પ્રસ્તાવના દ્વારા પ્રગટ થાય છે. પ્રસ્તાવના જાહેર કરે છે કે બંધારણ તેની સત્તા સીધી લોકો પાસેથી મેળવે છે. તેથી જ તેની શરૂઆત ’અમે ભારતના લોકો’ વાક્યથી થાય છે. બંધારણના ભાગ 3 અને 4 નીતિ નિર્દેશ તત્વોને એકસાથે મળીને બંધારણના હૃદય, ચેતના અને કરોડરજ્જુ કહેવામાં આવે છે. કારણ કે કોઈપણ સ્વતંત્ર રાષ્ટ્ર માટે, મૂળભૂત અધિકારો અને નીતિ માર્ગદર્શિકા દેશના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. આપવામાં આવેલ અધિકારો આપણા રાષ્ટ્રના પરમ વૈભવ અને લોક કલ્યાણ માટે સારગર્ભિત છે.
ખાસ કરીને, બંધારણ એ માત્ર કાયદા-કાનૂનનું પૂસ્તક માત્ર નથી. ભારતીય સંસ્કૃતિનું પ્રતિબિંબ છે. બંધારણનો આત્મા ભારતીય છે. ભારતીય સભ્યતા અને સંસ્કૃતિ સાથે જોડાયેલુ દર્શન છે, આપણા ઉચ્ચ જીવન મૂલ્યો અને પરંપરાઓ છે. બંધારણ તેને એક રીતે વ્યાખ્યાયિત કરે છે. જો તમે બંધારણના નિયમોને ઝીણવટથી જોશો તો તમને જણાશે કે આપણા બંધારણનો આધાર પણ ભગવાન શ્રીરામના આદર્શોને અનુસરે છે. તેમના આદર્શો માત્ર સમાજના બંધારણમાં જ નહીં પરંતુ દેશનું બંધારણ નક્કી કરવામાં અને દેશને વધુ સારી રીતે ચલાવવામાં પણ સુસંગત છે. ભારતીય બંધારણની મૂળ હસ્તલિખિત પાંડુલીપી પર ચિત્ર દોરનાર મહાન ચિત્રકાર નંદલાલ બોઝના મનમાં એવો વિચાર આવ્યો જ હશે કે તેમણે ભારતીય બંધારણની શૂન્યતા ભરવા માટે આવા ચિત્રો બનાવ્યા જેણે ’સર્વ ધર્મ સમભાવ’ની વિચારધારાને તેના ધોરણોમાં સ્થાન આપ્યું હતું. જે ભારતની ગૌરવગાથાના મહત્વના પ્રકરણો છે.
