જો આપણા એકમાત્ર જીવનદાતા ગ્રહ પર આબોહવા પરિવર્તનનો માનવ સર્જાયેલો ખેલ આમ જ ચાલતો રહેશે તો જીવનની કડીઓ ટૂંક સમયમાં તૂટવા લાગશે. જો કે, એક અંદાજ છે કે આ સદીના અંત સુધીમાં, પૃથ્વી પરની લગભગ અડધી પ્રજાતિઓ લુપ્તતામાં સમાઈ જશે.
આબોહવા પરિવર્તનનો સીધો સંબંધ માનવ પ્રવૃત્તિ સાથે છે. આ વર્ષે ફેબ્રુઆરી એ પૃથ્વી પરના જાણીતા આબોહવા ઇતિહાસમાં સૌથી ગરમ દિવસો પૈકી એક તરીકે ચિહ્નિત થયેલ છે, અને આગામી મહિનાઓ ઉનાળાના નવા રેકોર્ડ બનાવવા માટે તૈયાર છે. આના સંકેતો ઉત્તર અમેરિકાથી આવવા લાગ્યા છે, જ્યાં કેનેડાના ઓન્ટારિયો પ્રાંતના પીટરબોરો શહેરનું તાપમાન 13 એપ્રિલના રોજ 30.6 સે. સુધી પહોંચ્યું હતું, જ્યારે અહીંનું તાપમાન સામાન્ય રીતે આ દિવસોમાં શૂન્યથી નીચે રહે છે.
દરમિયાન, આબોહવા નિષ્ણાતો વાતાવરણમાં કાર્બન ડાયોક્સાઇડમાં સતત વધારા ઉપરાંત, સાર્વત્રિક ઉષ્ણતાના અન્ય ઉત્પત્તિ પર નજર રાખી રહ્યા છે. તે મિથેન છે. યુએસ નેશનલ ઓસેનિક એન્ડ એટમોસ્ફેરિક એડમિનિસ્ટ્રેશન એ તાજેતરમાં અહેવાલ આપ્યો છે કે 2022 માં વાતાવરણીય મિથેન ઉત્સર્જનમાં ચોથો સૌથી વધુ વાર્ષિક વધારો અપેક્ષિત છે, જે ગ્રીનહાઉસ વાયુઓમાં એકંદર વધારાનો એક ભાગ છે.
જોકે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ મોટાભાગે ગ્લોબલ વોર્મિંગનું કેન્દ્રબિંદુ રહ્યું છે, ખાસ કરીને ગ્લાસગો ક્લાઈમેટ એગ્રીમેન્ટ પછી વૈજ્ઞાનિકો મિથેન વિશે વધુ ચિંતિત છે. આ એટલા માટે પણ છે કારણ કે વીસ વર્ષના સ્કેલ પર મિથેન કાર્બન ડાયોક્સાઇડ કરતાં 87 ટકા વધુ વોર્મિંગ ઉત્પન્ન કરવામાં સક્ષમ છે. તેથી જ્યારે વૈજ્ઞાનિકો એક દાયકામાં કાર્બન ઉત્સર્જનમાં 45 ટકાના ઘટાડા માટે હાકલ કરી રહ્યા છે, ત્યારે મિથેન ઉત્સર્જનને નિયંત્રિત કરવું શ્રેષ્ઠ વિકલ્પોમાંથી એક હોવાનું જણાય છે.
મિથેન ઉત્સર્જનના મુખ્ય સ્ત્રોતોમાં તેલના કુવા, કુદરતી ગેસ લીક, લેન્ડફિલ્સ, પશુધન, ખાતરના તળાવો, સ્વેમ્પ્સ અને પાણી ભરાયેલા ડાંગરના ખેતરોનો સમાવેશ થાય છે. વાસ્તવમાં, જ્યાં પણ કાર્બનિક પદાર્થોના વિઘટનની પ્રક્રિયામાં ઓક્સિજનની ઉણપ હોય છે અને આ પ્રક્રિયામાં સુક્ષ્મજીવોની વિપુલતા હોય છે, ત્યાં કાર્બનનું ઉત્સર્જન કાર્બન ડાયોક્સાઇડના રૂપમાં ઓછું અને મિથેનના સ્વરૂપમાં વધુ હોય છે. યોગ્ય રીતે વ્યવસ્થાપિત, મિથેન એક ઉપયોગી બળતણ ગેસ છે, પરંતુ વાતાવરણમાં તેની વધતી સાંદ્રતા પૃથ્વી પરના જીવનના ભવિષ્યને પણ બાળી રહી છે.
અશ્મિભૂત ઇંધણ પર અવલંબન ઘટાડવું અને રુમિનિન્ટ્સની સંખ્યા ઘટાડવી એ ચોક્કસપણે વાતાવરણમાં મિથેન ઘટાડવા અને વોર્મિંગને મર્યાદિત કરવા માટે યોગ્ય માર્ગો છે. ઇન્ટરનેશનલ એનર્જી એજન્સીનો અંદાજ છે કે વર્તમાન ટેક્નોલોજી સાથે મિથેન ઉત્સર્જન 70 ટકા સુધી ઘટાડી શકાય છે.
