- રોકડની તંગી વચ્ચે રિઝર્વ બેંકે કેશ રિઝર્વ રેશિયોમાં 50 બેસિસ પોઇન્ટનો કર્યો ઘટાડો: બેન્કિંગ સિસ્ટમના નાણાં વધુ રહેવાથી બેંકો છૂટથી લોન આપી શકશે
રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ શુક્રવારે કેશ રિઝર્વ રેશિયોમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટ્સ (0.50%)નો ઘટાડો કરવાનો નિર્ણય લીધો છે, જે હવે ઘટીને 4% થઈ ગયો છે. આ પગલું માર્કેટમાં તરલતાની સ્થિતિ સુધારવા માટે અને નીચી જીડીપી વૃદ્ધિ અને ફુગાવા જેવી વર્તમાન આર્થિક સ્થિતિને ધ્યાનમાં રાખીને લેવામાં આવ્યું છે.
આરબીઆઈના આ નિર્ણય પછી, બજારમાં અપેક્ષાઓ વધી ગઈ છે કે લગભગ 1.16 લાખ કરોડ રૂપિયાની વધારાની પ્રવાહિતા બેંકિંગ સિસ્ટમમાં પ્રવેશ કરશે જે બેંકોને લોન આપવામાં સુવિધા આપશે. સીઆરઆર કટ પછી, બેંક શેરોમાં 2% સુધીનો વધારો જોવા મળ્યો. આ પગલાનો સૌથી મોટો ફાયદો નીચા ફ્લોટવાળી જાહેર ક્ષેત્રની બેંકો (પીએસયુ)ને થયો છે.
આરબીઆઈના ભૂતપૂર્વ ડેપ્યુટી ગવર્નર આર ગાંધીએ જણાવ્યું હતું કે તેઓ 50 બેસિસ પોઈન્ટના કાપની અપેક્ષા રાખતા હતા કારણ કે 25 બેસિસ પોઈન્ટ માત્ર રૂ. 50,000 કરોડની તરલતા પૂરી પાડશે, જ્યારે 50 બેસિસ પોઈન્ટ રૂ. 1 લાખ કરોડની તરલતા પૂરી પાડશે જે એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે બજારના દૃષ્ટિકોણથી. ગાંધીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે છેલ્લા કેટલાક અઠવાડિયાથી બજારમાં તરલતાની અછત હતી અને આવનારા સમયમાં ટેક્સની ચુકવણી પહેલા તેમાં સુધારો કરવો જરૂરી છે.
આ નિર્ણયને જરૂરી ગણાવતા તેમણે કહ્યું કે તે દર્શાવે છે કે રિઝર્વ બેંકે માઇક્રો અને મેક્રો મેટ્રિક્સના બજારના દબાણને સમજ્યા હતા અને યોગ્ય સમયે તેનું નિરાકરણ કર્યું હતું. આ સિવાય ગાંધીએ એમ પણ કહ્યું હતું કે જીડીપી અને મોંઘવારી દરના અંદાજમાં થોડો સુધારો થવાની સંભાવના છે, પરંતુ સમય સાથે આ અંદાજોનું પુન: મૂલ્યાંકન કરવામાં આવશે. તેમણે કહ્યું, અમે ભવિષ્યના ડેટાના આધારે આ અંદાજોનું પુન:મૂલ્યાંકન કરીશું અને આ પ્રક્રિયા ચાલુ રાખવામાં આવશે.
સીઆરઆર 50 બેસિસ પોઈન્ટ્સ ઘટાડીને 4% કરવાથી બેંકિંગ સિસ્ટમને રૂ.1.16 લાખ કરોડ મળશે, જે પહેલાથી જ થાપણો માટે સંઘર્ષ કરી રહી છે. વ્યાજદરમાં વધારો અથવા હળવા થવાના ચક્ર દરમિયાન એક સામાન્ય ફરિયાદ પ્રસારિત કરવામાં આવી છે તે હંમેશા બજારમાં તરલતાનું પરિબળ રહ્યું છે અને રેપો રેટ નહીં, જ્યાં આરબીઆઈ મર્યાદિત માત્રામાં સરકારી બોન્ડ ધરાવતી બેંકોને ધિરાણ આપે છે.ઘણીવાર, લોકોની ચલણની જરૂરિયાત, વિદેશી પોર્ટફોલિયો રોકાણકારોને લીધે થતી હિલચાલ અને સરકારી ખર્ચ જેવા સંખ્યાબંધ પરિબળોથી સિસ્ટમમાં તરલતા પ્રભાવિત થાય છે. આના કારણે બજારના દરો મધ્યસ્થ બેન્કની ઈચ્છા કરતાં વધુ ઘટશે અથવા વધશે.
આ સંજોગોમાં જ્યારે આરબીઆઈ ડોલરનું વેચાણ કરી રહી છે અને રૂપિયો ચૂસી રહી છે અને ફુગાવો 6%ના ઉપલા સહન કરી શકાય તેવા બેન્ડથી ઉપર છે, ત્યારે નીચા ઉધાર ખર્ચની માંગને પહોંચી વળવા માટે આરબીઆઈ બહુ ઓછું કરી શકે છે. એક અવગણવામાં આવે છે, પરંતુ વધુ અસરકારક રીત સીઆરઆર કાપવાનો છે.
