માઘ માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશીને જયા એકાદશી કહે છે. જયા એકાદશી 20 ફેબ્રુઆરીએ એટલે કે આજે છે. જયા એકાદશીને ખૂબ જ શુભ એકાદશી માનવામાં આવે છે. આ એકાદશીનું વ્રત કરવાથી દરેક પ્રકારના પાપોમાંથી મુક્તિ મળે છે.
શાસ્ત્રો અનુસાર આ એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વ્યક્તિને ભૂત-પ્રેતથી મુક્તિ મળે છે. માન્યતા અનુસાર જે પણ ભક્ત જયા એકાદશીનું વ્રત સાચી ભક્તિ સાથે કરે છે તે પુણ્યની પ્રાપ્તિ કરે છે. આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવાથી દોષોમાંથી મુક્તિ મળે છે. તેમજ આ દિવસે પૂજા દરમિયાન જયા એકાદશી વ્રતની કથા વાંચવાથી સૌભાગ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. જયા એકાદશી વ્રતની કથા આ પ્રમાણે છે…
જયા એકાદશી વ્રત કથા
દંતકથા અનુસાર, જ્યારે ધર્મરાજા યુધિષ્ઠિર ભગવાન કૃષ્ણને પૂછે છે કે માઘ મહિનાની એકાદશીનું શું મહત્વ છે, ત્યારે ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ કહે છે કે તેનું નામ જયા એકાદશી છે. આ એકાદશીનું વ્રત કરવાથી વ્યક્તિને ભૂત-પ્રેતનો ભય રહેતો નથી. આ વિષય પર કથા સંભળાવતા ભગવાન કૃષ્ણ કહે છે કે એક વખત નંદન વનમાં એક ઉત્સવ ચાલી રહ્યો હતો. આ ઉત્સવમાં તમામ દેવતાઓ, સિદ્ધહસ્ત સંતો અને દિવ્યપુરુષો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ ઉત્સવના કાર્યક્રમમાં ગાંધર્વ ગાતા હતા અને ગાંધર્વ કન્યાઓ નૃત્ય કરતી હતી.
તે જ સમયે, નૃત્યાંગના પુષ્પાવતી મેલ્યવન નામના ગાંધર્વથી મોહિત થઈ ગઈ, જે સભામાં ગાતો હતો. તેના ગજબના આકર્ષણને કારણે તે સભાની સજાવટ ભૂલી ગઈ અને માલ્યાવાન તેના તરફ આકર્ષિત થઈ જાય તે રીતે નાચવા લાગી. માલ્યવાન પણ તેણી તરફ આકર્ષાયો, પરિણામે તેણે તેની હોશ ગુમાવી દીધી અને સૂર ભૂલી ગયો, જેના કારણે તે ગાયનની ગરિમાથી ભટકી ગયો.
આ બંનેના આ કુકર્મથી દેવરાજ ઈન્દ્ર ગુસ્સે થઈ ગયા. તેણે તે બંનેને શ્રાપ આપ્યો કે તેઓ સ્વર્ગથી વંચિત રહેશે અને પૃથ્વી પર પિશાચનું સૌથી નીચું સ્વરૂપ મેળવશે. શ્રાપના પ્રભાવથી બંને પિશાચ બની ગયા અને અત્યંત પીડા સહન કરીને હિમાલય પર્વતમાળામાં એક વૃક્ષ પર રહેવા લાગ્યા.
એક દિવસ બંને ખૂબ જ દુઃખી હતા, જેના કારણે તેઓએ માત્ર ફળ જ ખાધા અને તે જ રાત્રે બંને ઠંડીને કારણે મૃત્યુ પામ્યા. યોગાનુયોગ એ દિવસે માઘ શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિ હતી. આ રીતે અજાણતા જ જયા એકાદશીના ઉપવાસને કારણે બંનેને પિશાચ સ્વરૂપમાંથી મુક્તિ મળી, ત્યારબાદ તેઓ પહેલા કરતાં વધુ સુંદર બની ગયા અને ફરીથી સ્વર્ગમાં સ્થાન મેળવ્યું. દેવરાજ ઈન્દ્ર બંનેને જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને પૂછ્યું કે તેઓ શાપમાંથી કેવી રીતે મુક્ત થયા? જેના પર ગાંધર્વે કહ્યું કે આ ભગવાન વિષ્ણુની જયા એકાદશીનો પ્રભાવ છે.
