8મી નવેમ્બરે કાર્યકાળ પૂર્ણ થાય તે પૂર્વે અનેક મોટા ચુકાદાઓ આપશે ચીફ જસ્ટિસ !!
દેશના 49માં ચીફ જસ્ટિસ યુ યુ લલિત કેસોની વિશાળ પેન્ડન્સીને ધ્યાનમાં રાખીને બંધારણીય મુદ્દાઓ પર નિર્ણય લેવામાં જબરદસ્ત સમયની મર્યાદાઓનો સામનો કરી રહ્યા છે. મંગળવારે મુખ્ય ન્યાયાધીશ યુયુ લલિતની આગેવાની હેઠળની પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણીય બેન્ચે સમયસર ચુકાદા માટે કેસોની સમયબદ્ધ સુનાવણીનું સૂચન કર્યું હતું અને વકીલોને ફાળવેલ સમય મર્યાદામાં દલીલ કરવા જણાવ્યું હતું. કાર્યભાર સંભાળ્યા પછી ચીફ જસ્ટિસ લલિતે બંધારણીય બેંચની બાબતોની ફાસ્ટ-ટ્રેક સુનાવણી હાથ ધરી છે અને તેમની આગેવાની હેઠળની બેંચ સમક્ષ આવા ચાર કેસો સૂચિબદ્ધ છે. તેમણે સ્વીકાર્યું કે તે કેસોનો નિર્ણય લેવા માટે ’તેઓ સમયની વિરુદ્ધ ચાલશે’. તેમનો કાર્યકાળ જે નવેમ્બર 8 ના રોજ સમાપ્ત થનારો છે.
ચીફ જસ્ટિસની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે સૂચવ્યું હતું કે ઑક્ટોબરના પ્રથમ સપ્તાહમાં સુનાવણી પૂરી થયા પછી તે ચારેય કેસોનો નિર્ણય લેશે. બેન્ચ સરકારી નોકરીઓ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓમાં આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો (ઇડબ્લ્યુએસ)ને 10% અનામતની મંજૂરી આપવા માટે બંધારણીય સુધારાની માન્યતા સાથે સંબંધિત મામલાની સુનાવણી કરવા સંમત થઈ હતી.
જસ્ટિસ દિનેશ મહેશ્વરી, એસ રવિન્દ્ર ભટ, બેલા એમ ત્રિવેદી અને જે.બી. પારડીવાલાનો સમાવેશ કરતી સીજેઆઈની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે તમામ પક્ષકારોએ સંમત થયા બાદ આ નિર્ણય લીધો કે આ કેસ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે અને તેને પ્રાથમિકતા આપવી જોઈએ.
તેમણે કહ્યું કે સુનાવણીની લાઇનમાં બીજો મામલો આરક્ષણ આપવા માટે ધર્મનો આધાર બની શકે કે કેમ અને મુસ્લિમ સમુદાયને અનામત આપવા માટે સામાજિક અને શૈક્ષણિક રીતે પછાત જાહેર કરી શકાય કે કેમ તે સંબંધિત છે. કોર્ટે કહ્યું કે આ બે મામલા આરક્ષણ સાથે સંબંધિત છે તેથી પહેલા તેની સુનાવણી કરવામાં આવશે અને પછી અન્ય કેસોની યાદી કરવામાં આવશે.
બેન્ચે કહ્યું કે એક અઠવાડિયામાં એક કેસની સુનાવણી (7.5 કલાક) પૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કરશે. સુનાવણી માટે જબરદસ્ત સમય મર્યાદા છે અને ફેંસલો આપવા માટે સમય સામેની રેસ હશે. અમે વકીલો પર નિર્ભર છીએ અને તેઓએ તેમની દલીલોને સમયમર્યાદામાં મર્યાદિત કરવી જોઈએ.
બેન્ચ દ્વારા સુનાવણી કરવામાં આવનાર અન્ય બે કેસોમાં ઉચ્ચ ન્યાયાલયોની અપીલોને સાંભળવા અને અંતે નિર્ણય લેવા માટે વિશિષ્ટ અધિકારક્ષેત્ર સાથે અપીલની અદાલતો સ્થાપવાની અરજીનો સમાવેશ થાય છે. બેંચ સમક્ષ છેલ્લો કેસ પંજાબમાં શીખ શૈક્ષણિક સંસ્થાઓને “લઘુમતી” સંસ્થાઓ તરીકે જાહેર કરી શકાય અને સમુદાયના સભ્યો માટે 50% બેઠકો અનામત રાખવાની મંજૂરી આપી શકાય કે કેમ તેની તપાસ કરવાનો છે.
બેન્ચે ચાર વકીલોની નોડલ કાઉન્સેલની નિમણૂક કરી હતી જેઓ પ્રથમ બે કેસોને લગતા તમામ દસ્તાવેજોનું સંકલન કરશે. કોર્ટે બે કેસની સુનાવણી માટે વધુ મોડલિટીઝ અને સમયમર્યાદા નક્કી કરવા માટે કેસ 6 સપ્ટેમ્બર માટે પોસ્ટ કર્યો હતો અને અંતિમ સુનાવણી 13 સપ્ટેમ્બરથી શરૂ થશે.
અન્ય બંધારણીય બેંચમાં જસ્ટિસ ઈન્દિરા બેનર્જી, સૂર્યકાન્ત, એમ.એમ. સુંદરેશ, હેમંત ગુપ્તા, સુધાંશુ ધુલિયાનો સમાવેશ થાય છે. તે જે કેસોની તપાસ કરી રહી છે તે છે: શું પસંદગીના માપદંડોને સંબંધિત અધિકારીઓ દ્વારા મધ્યમાં અથવા પસંદગીની પ્રક્રિયા શરૂ થયા પછી બદલી શકાય છે; સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાઓના સંદર્ભમાં પૂર્વવર્તી સિદ્ધાંતને લગતો કેસ; નિકાહ હલાલા, નિકાહ મુતહ અને નિકાહ મિસ્યાર સહિત બહુપત્નીત્વની પ્રચલિત પ્રથાને પડકાર; અને શું બંધારણના અનુચ્છેદ 161 હેઠળ આપવામાં આવેલી સત્તાનો ઉપયોગ કરતી વખતે, એક નીતિ ઘડી શકાય છે, જેમાં રાજ્યપાલ સમક્ષ રેકોર્ડ રાખ્યા વિના કારોબારી દ્વારા માફી આપી શકાય?
‘રેસ અગેંસ્ટ ટાઈમ’: એક કેસની સુનાવણી માટે ફક્ત 7.5 કલાકનો જ સમય !!
બેન્ચે કહ્યું કે એક અઠવાડિયામાં એક કેસની સુનાવણી (7.5 કલાક) પૂર્ણ કરવાનો પ્રયાસ કરશે. સુનાવણી માટે જબરદસ્ત સમય મર્યાદા છે અને ફેંસલો આપવા માટે સમય સામેની રેસ હશે. અમે વકીલો પર નિર્ભર છીએ અને તેઓએ તેમની દલીલોને સમયમર્યાદામાં મર્યાદિત કરવી જોઈએ.
ક્યાં ક્યાં કેસોને અપાશે પ્રધાન્યતા ?
પ્રથમ કેસ, શું પસંદગીના માપદંડોને સંબંધિત અધિકારીઓ દ્વારા મધ્યમાં અથવા પસંદગીની પ્રક્રિયા શરૂ થયા પછી બદલી શકાય છે? બીજો કેસ, સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાઓના સંદર્ભમાં પૂર્વવર્તી સિદ્ધાંતને લગતો કેસ, ત્રીજો કેસ, નિકાહ હલાલા, નિકાહ મુતહ અને નિકાહ મિસ્યાર સહિત બહુપત્નીત્વની પ્રચલિત પ્રથાને પડકાર અને ચોથો કેસ શું બંધારણના અનુચ્છેદ 161 હેઠળ આપવામાં આવેલી સત્તાનો ઉપયોગ કરતી વખતે, એક નીતિ ઘડી શકાય છે, જેમાં રાજ્યપાલ સમક્ષ રેકોર્ડ રાખ્યા વિના કારોબારી દ્વારા માફી આપી શકાય?
