અબતક, નવી દિલ્હી
ભારતમાં થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સમાં ચોમાસા પહેલા કોલસાનો ભંડાર ન હોવાને કારણે જુલાઈ-ઓગસ્ટ સુધીમાં દેશમાં વધુ એક ઉર્જા કટોકટી ઊભી થઈ શકે તેવો સંકેત મળી રહ્યો છે. સ્વતંત્ર સંશોધન સંસ્થા સેન્ટર ફોર રિસર્ચ ઓન એનર્જી એન્ડ ક્લીન એરના રિપોર્ટમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે. ખાણો પર સ્થિત પાવર સ્ટેશનો પાસે હાલમાં 13.5 મિલિયન ટન કોલસાનો ભંડાર છે અને દેશભરના પાવર પ્લાન્ટ્સમાં 20.7 મિલિયન ટન કોલસાનો ભંડાર છે.
ચોમાસાના કારણે પૂરતો કોલસાનો જથ્થો ઉપલબ્ધ ન થવાના કારણે વીજળીનું ઉત્પાદન ઘટે તેવી શકયતા : સીઆરઇએએ જાહેર કર્યો રિપોર્ટ
સીઆરઇએ, તેના “ફેલ્ડ ટુ લિફ્ટ: ઈન્ડિયાઝ એનર્જી ક્રાઈસીસ ઈઝ એ કોલ મેનેજમેન્ટ ક્રાઈસીસ” શીર્ષક હેઠળના અહેવાલમાં જણાવ્યું હતું કે, “સત્તાવાર સ્ત્રોતોમાંથી એકત્ર કરાયેલ ડેટા સૂચવે છે કે કોલસા આધારિત પાવર પ્લાન્ટ્સ ઉર્જાની માંગમાં નજીવા વધારાને કારણે હવે સંકટ ઉભું થવાની જરૂર છે.સેન્ટ્રલ ઇલેક્ટ્રિસિટી ઓથોરિટીનો અંદાજ છે કે ઑગસ્ટમાં મહત્તમ ઊર્જાની માંગ 214 ગીગા વોટ સુધી પહોંચી જશે, ઉપરાંત મે દરમિયાન સરેરાશ વીજ માગ 13,3426 મિલિયન યુનિટથી પણ વધી શકે છે.
સરકારે ‘પાવર’ બતાવવા પૂરતો ‘પાવર’ પૂરો પાડવો પડશે
સીઆરઇએ એ જણાવ્યું હતું કે, દક્ષિણ-પશ્ચિમ ચોમાસાના આગમન સાથે, ખાણકામ અને ખાણોમાંથી પાવર સ્ટેશનો સુધી કોલસાના પરિવહનમાં પણ મુશ્કેલીઓ આવશે. જો ચોમાસા પહેલા કોલસાના ભંડાર પર્યાપ્ત સ્તરે ન બાંધવામાં આવે તો જુલાઈ-ઓગસ્ટમાં દેશને બીજી વીજ સંકટનો સામનો કરવો પડી શકે છે.
કોલસાનો સંગ્રહ મર્યાદિત
અહેવાલમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે પર્યાપ્ત કોલસાની ખાણકામ હોવા છતાં, થર્મલ પાવર પ્લાન્ટ્સ પાસે કોલસાનો ભંડાર પરિવહન અને સિનર્જીના અભાવે મર્યાદિત રહે છે. દેશનું કોલસાનું ઉત્પાદન નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં 777.26 મિલિયન ટન રહ્યું હતું, જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં તે 716.08 મિલિયન ટન હતું. વાર્ષિક ધોરણે તેણે 8.54 ટકાની વૃદ્ધિ નોંધાવી છે.
ઉત્પાદન ક્ષમતાનો માત્ર 50% ઉપયોગ
નાણાકીય વર્ષ 2021-22માં ઉત્પાદન ક્ષમતા 1500 મિલિયન ટન હતી, જેમાંથી માત્ર 77.26 મિલિયન ટનનું જ ખાણકામ કરવામાં આવ્યું હતું. આવી સ્થિતિમાં કોલસાનું સંકટ અનિવાર્ય હતું. સીઆરઇએના વિશ્લેષક સુનિલ દહિયાએ કહ્યું કે જો કોલસા કંપનીઓ ઉત્પાદન વધારશે તો આ સંકટનો સામનો કરી શકાશે. દેશના પાવર પ્લાન્ટનો સ્ટોક મે 2020થી સતત ઘટી રહ્યો છે.
વરસાદની મોસમમાં ખાણોમાં પાણી પ્રવેશે છે
વર્ષ 2021માં પણ પાવર કટોકટી હતી, પરંતુ તેનું મુખ્ય કારણ એ હતું કે પાવર પ્લાન્ટ્સે સ્ટોરેજ પર ધ્યાન આપ્યું ન હતું. આવી સ્થિતિમાં ચોમાસા પહેલા કોલસાની અછતને કારણે વીજ ઉત્પાદન બંધ થઈ ગયું હતું. ચોમાસાને કારણે કોલસાની ખાણોમાં પાણી ભરાઈ જાય છે જેના કારણે ખાણકામ કેટલાંક અઠવાડિયા સુધી બંધ રહે છે. આ ઉપરાંત વાહનવ્યવહારમાં પણ મુશ્કેલી પડી રહી છે.
