વાયનાડમાં વાદળ ફાટતા ભુસ્ખલન અને લદાખમાં સતત પાંચમાં દિવસે ગરમીને કારણે પ્લેન ઉડયા નહિ!

• ગ્લોબલ વોર્મિંગ અકલ્પનિય ઘટનાઓ લઈ આવી રહ્યું છે
• કાશ્મીરથી લઈ ક્ધયાકુમારી સુધી ગ્લોબલ વોર્મિંગની નાની-મોટી અસર: પર્વતીય વિસ્તારો પ્રદુષણ અને આડેધડ બાંધકામોને કારણે જોખમી બની રહ્યા છે

કઈક મેળવવા માટે કંઈક ગુમાવવું પણ પડે છે. આપણે વિકાસ મેળવવા ગયા પણ પર્યાવરણની તંદુરસ્તી ગુમાવી દીધી છે. જેને કારણે ગ્લોબલ વોર્મિંગ સતત અકલ્પનિય ઘટનાઓ લઈ આવી રહ્યું છે. પરિણામે વાયનાડમાં વાદળ ફાટતા ભુસ્ખલ અને લદાખમાં સતત પાંચમાં દિવસે ગરમીને કારણે પ્લેન ઉડયા નથી. આવી ઘટનાઓ સતત બની રહી છે. કાશ્મીરથી લઈ ક્ધયાકુમારી સુધી ગ્લોબલ વોર્મિંગની નાની- મોટી અસર  જોવા મળી રહી છે. પર્વતીય વિસ્તારો પ્રદુષણ અને આડેધડ બાંધકામોને કારણે જોખમી બની રહ્યા છે. અગાઉ હિમાચલ અને ઉત્તરાખંડમાં પર્વતો નબળા પડી રહ્યા હોવાનું સામે આવ્યું હતું. પણ દેશભરમાં જ્યાં પર્યટકોની સંખ્યા વધતી જઇ રહી છે. જ્યાં બાંધકામો વધતા જઈ રહ્યા છે તે તમામ પર્વતો ઉપર જોખમી સ્થિતિ ઉદભવી રહી હોવાનું સામે આવી રહ્યું છે.

બીજી તરફ નાસાએ વિશ્વનો નવો નકશો બનાવ્યો છે.  આમાં, ઘાતક કાર્બન ડાયોક્સાઇડ વાદળો વિશ્વ પર મંડરાતા દેખાય છે.  આ નકશો બનાવવા માટે નાસાએ જાન્યુઆરીથી માર્ચ 2020 સુધીનો ડેટા એકત્રિત કર્યો છે.  આ ઘાતક ગેસના વાદળો પૃથ્વીના સમગ્ર વાતાવરણને ઢાંકી રહ્યા છે.  તેઓ એક મહાદ્વીપથી બીજા ખંડમાં સમુદ્ર પર મુસાફરી કરતા રહે છે.  પરંતુ નાસાના ગોડાર્ડ સ્પેસ ફ્લાઈટ સેન્ટરના ક્લાઈમેટ સાયન્ટિસ્ટ લેસ્લી ઓટએ કહ્યું કે ચીન, અમેરિકા અને દક્ષિણ એશિયા સૌથી વધુ કાર્બન ડાયોક્સાઈડ ઉત્સર્જન કરે છે આપણે આફ્રિકા અને દક્ષિણ અમેરિકાની વાત કરીએ તો તેનું કારણ નિયંત્રિત કૃષિ પ્રથા છે આ ઉપરાંત તેલ અને કોલસાને બાળવાથી કાર્બન ડાયોક્સાઈડ પણ છોડવામાં આવે છે.

લદાખ

• જુલાઈ મહિનામાં પણ ઉત્તર ભારતમાં ગરમી રેકોર્ડ તોડી રહી છે.  ઉત્તર પ્રદેશ-બિહાર સહિત અનેક રાજ્યોમાં લોકો વરસાદની રાહ જોઈ રહ્યા છે.  નોંધનીય બાબત એ છે કે આ વખતે પહાડી વિસ્તારો પણ હીટવેવથી અછૂત રહ્યા નથી.  કાશ્મીર ખીણમાં ગરમીએ 25 વર્ષનો રેકોર્ડ તોડી નાખ્યો છે.  લેહ અને લદ્દાખની પણ આવી જ હાલત છે.  સ્થિતિ એવી છે કે ગરમીના કારણે ફ્લાઇટ કેન્સલ કરવી પડી છે.
• અહેવાલ મુજબ પર્યાવરણ માટે કામ કરતા પ્રોફેસર ચેતન સોલંકી એ કહ્યું કે, 11 હજાર ફૂટની ઉંચાઈ પર જ્યાં તાપમાન માઈનસ 20 ડિગ્રી સુધી પહોંચી જાય છે, ત્યાં ગરમીના કારણે ફ્લાઈટ્સ રદ થઈ રહી હોય તે કલ્પના બહારની વાત છે.
• તેમણે કહ્યું કે, ફ્લાઈટ કેન્સલ થઈ તે આશ્ચર્યજનક નથી.  નવાઈની વાત તો એ હતી કે આટલા ઊંચા પહાડ પર ઊંચા તાપમાનને કારણે ફ્લાઈટ કેન્સલ કરવી પડી હતી.  આ ક્લાઈમેટ ચેન્જનો મોટો સંકેત છે.  આજે આપણે તેનો ભોગ બની રહ્યા છીએ, આવતીકાલે આપણી આવનારી પેઢીએ તેનું પરિણામ ભોગવવું પડશે.  દરેક વ્યક્તિએ આ સમજવું જોઈએ. 
• ગયા અઠવાડિયે તેઓ સન એન્ડ અર્થ ફેસ્ટિવલમાં હાજરી આપવા લદ્દાખ ગયા હતા.  ઈન્ડિગોએ બપોરે 1 વાગ્યાની આસપાસ ફ્લાઈટ કેન્સલ કરી હતી.  જણાવવામાં આવ્યું હતું કે ઊંચા તાપમાનને કારણે ફ્લાઇટ રદ કરવામાં આવી છે.  ઈન્ડિગોએ કહ્યું કે, બહારની હવાના ઊંચા તાપમાનને કારણે લેહમાં ફ્લાઈટ ઓપરેશનમાં સમસ્યા છે.  એરલાઈન્સ પણ આ મામલે કંઈ કરી શકતી નથી.
•  વાસ્તવમાં, ઉંચાઈ વધે તેમ હવાની ઘનતા ઘટતી જાય છે.  તેથી જ ઊંચાઈએ જતા આરોહકોને ઓક્સિજન સિલિન્ડરની જરૂર પડે છે.  લેહ એરપોર્ટ દરિયાની સપાટીથી લગભગ 10 હજાર 700 ફૂટની ઊંચાઈ પર છે.  અહીં હવાની ઘનતા પહેલાથી જ દિલ્હી એરપોર્ટ કરતા ઓછી છે.  તે જ સમયે, જ્યારે તાપમાન વધે છે, ત્યારે ઘનતા વધુ ઘટે છે.  આવી સ્થિતિમાં વિમાનને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે.

વાયનાડ

• ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશનના નેશનલ રિમોટ સેન્સિંગ સેન્ટર દ્વારા ગયા વર્ષે જારી કરાયેલા ભૂસ્ખલન નકશા અનુસાર, દેશના ત્રીસ સૌથી વધુ ભૂસ્ખલન-સંભવિત જિલ્લાઓમાંથી 10 કેરળમાં છે.  જેમાં વાયનાડ 13મા સ્થાને છે.  તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પશ્ચિમ ઘાટ અને કોંકણ હિલ્સ (તમિલનાડુ, કેરળ, કર્ણાટક, ગોવા અને મહારાષ્ટ્ર)માં 0.09 મિલિયન ચોરસ કિલોમીટર વિસ્તાર ભૂસ્ખલનના જોખમમાં છે.  તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, ખૂબ જ વધારે વસ્તીને કારણે, ખાસ કરીને કેરળમાં પશ્ચિમ ઘાટના રહેવાસીઓના ઘરોની ગીચતા વધુ મહત્વપૂર્ણ છે.
• સ્પ્રિંગર દ્વારા પ્રકાશિત અભ્યાસમાં જણાવાયું છે કે કેરળના તમામ ભૂસ્ખલન-સંભવિત કેન્દ્રો પશ્ચિમ ઘાટ ક્ષેત્ર અને ઇડુક્કી, એર્નાકુલમ, કોટ્ટાયમ, વાયનાડ, કોઝિકોડ અને મલપ્પુરમ જિલ્લાઓમાં કેન્દ્રિત છે.  અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે કેરળમાં કુલ ભૂસ્ખલનમાંથી 59 ટકા વાવેતર વિસ્તારોમાં થયા છે.
• વાયનાડમાં ઘટી રહેલા વન કવર પર 2022 માં પણ એક અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો, જેમાં જાણવા મળ્યું હતું કે 1950 અને 2018 ની વચ્ચે જિલ્લામાં 62 ટકા જંગલો ગાયબ થઈ ગયા હતા.  ઈન્ટરનેશનલ જર્નલ ઓફ એન્વાયરમેન્ટલ એન્ડ પબ્લિક હેલ્થમાં પ્રકાશિત થયેલા અભ્યાસમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વાયનાડના કુલ વિસ્તારનો લગભગ 85 ટકા વિસ્તાર 1950ના દાયકામાં વન કવર હતો.  વૈજ્ઞાનિકોના મતે હવામાન પરિવર્તનના કારણે પશ્ચિમ ઘાટમાં ભૂસ્ખલનની શક્યતા વધી રહી છે.  તે વિશ્વના જૈવવિવિધતાના આઠ સૌથી ગરમ સ્થળોમાંનું એક છે.
• કોચીન યુનિવર્સિટી ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેક્નોલોજીના એડવાન્સ્ડ સેન્ટર ફોર એટમોસ્ફેરિક રડાર રિસર્ચના ડિરેક્ટર એસ.  અભિલાષે કહ્યું કે અરબી સમુદ્રના ગરમ થવાને કારણે ઠંડા વાદળો રચાઈ રહ્યા છે, જેના કારણે કેરળમાં ટૂંકા ગાળામાં ભારે વરસાદ થઈ રહ્યો છે અને ભૂસ્ખલનની શક્યતા વધી રહી છે.  તેમણે કહ્યું, અમારા સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે દક્ષિણ-પૂર્વ અરબી સમુદ્ર ગરમ થઈ રહ્યો છે, જેના કારણે કેરળ સહિત આ ક્ષેત્રમાં વાતાવરણ અસ્થિર બન્યું છે.  વાતાવરણની આ અસ્થિરતા ઘેરા વાદળો રચવા દે છે.  અગાઉ મેંગલોરમાં ઉત્તર કોંકણ પટ્ટામાં આવો વરસાદ સામાન્ય હતો.