તમે આ સ્લોગન ‘સેવ ધ ટાઈગર’ સાંભળ્યું જ હશે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે પૃથ્વી પર માત્ર એટલા બધા વાઘ બચ્યા છે, જેને જો માનવ વસ્તી દ્વારા વિભાજીત કરવામાં આવે તો 20 લાખ લોકોમાં એક વાઘ હશે. આ કારણે વાઘને બચાવવા માટે અભિયાન ચલાવવામાં આવી રહ્યું છે. વાઘની સંખ્યા વધી રહી છે તે ખુશીની વાત છે.
આંતરરાષ્ટ્રીય વાઘ દિવસ જેને વૈશ્વિક વાઘ દિવસ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, દર વર્ષે 29 જુલાઈએ ઉજવવામાં આવે છે.
2010માં સેન્ટ પીટર્સબર્ગ ટાઈગર સમિટ દરમિયાન વાઘના સંરક્ષણ તરફ ધ્યાન દોરવા અને તેમના રહેઠાણોના રક્ષણ માટે પગલાંને પ્રોત્સાહિત કરવા માટે આ દિવસની રચના કરવામાં આવી હતી.
તેનો ઉદ્દેશ્ય જંગલોમાં વાઘ સામેની ગંભીર સમસ્યાઓને ઉજાગર કરવાનો અને તેમના સંરક્ષણ માટે સમર્થન મેળવવાનો છે. વાઘના મહત્વ અને શિકાર, વસવાટની ખોટ અને માનવ-વન્યપ્રાણી સંઘર્ષ સહિતના જોખમો વિશે લોકોને શિક્ષિત કરવું. આંતરરાષ્ટ્રીય વાઘ દિવસ નિમિત્તે, ચાલો જાણીએ ભારતના 10 પ્રખ્યાત વાઘ અને વાઘણ વિશે…
માછલી, રણથંભોર નેશનલ પાર્ક
તેના ગાલ પર માછલીના આકારના નિશાન માટે માછલી તરીકે જાણીતી, રણથંભોરની વાઘણ રાણીએ ભારતમાં વાઘની સંખ્યા વધારવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી છે. તેણીએ 1999 અને 2006 ની વચ્ચે 11 બચ્ચાને જન્મ આપ્યો, જેનાથી રણથંભોરની વાઘની વસ્તી 15 થી 50 થઈ ગઈ. 2013 માં, સરકારે વાઘના સન્માન માટે એક સ્મારક પોસ્ટલ કવર અને સ્ટેમ્પ બહાર પાડ્યો હતો. માછલીનું 2016માં 19 વર્ષની વયે અવસાન થયું હતું, જે જંગલી વાઘનું સૌથી લાંબુ આયુષ્ય હતું.
કોલરવાલી, પેંચ નેશનલ પાર્ક
કોલરવાલી જંગલમાં એકમાત્ર વાઘણ છે જેણે 29 બચ્ચાને જન્મ આપ્યો છે. રેડિયો કોલર પહેરીને પેંચની પ્રથમ વાઘણ તરીકે તેણીએ નામ કમાવ્યું. તેણીના ઘણા બાળકોના કારણે તેણીને માતરમ (પ્રિય માતા) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
માયા, તાડોબા-અંધારી ટાઇગર રિઝર્વ (તાડોબા નેશનલ પાર્ક)
માયા મહારાષ્ટ્રના સૌથી જૂના રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન તાડોબા રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનની સર્વોચ્ચ શાસક છે. જો તમે આ અભયારણ્યની મુલાકાત લો છો, તો સફારી માર્ગદર્શિકાઓ અને વન અધિકારીઓ ઘણીવાર અન્ય વાઘણ સાથેની તેની લડાઈ વિશે જણાવે છે. આવી લડાઈઓ વાઘના ઘટતા રહેઠાણ અને અસ્તિત્વ માટેના સંઘર્ષને પણ દર્શાવે છે.
પારો, કોર્બેટ ટાઇગર રિઝર્વ
પારો, 2013-14 ની આસપાસ કોર્બેટમાં સૌપ્રથમ જોવા મળી હતી, એવી અટકળો હતી કે પારો ઢીકાલા ચૌરની થંડી મા નામની વાઘણની પુત્રી હતી. તેના નાના કદ હોવા છતાં, તેણે બે વરિષ્ઠ વાઘને હટાવ્યા અને રામગંગા નદીના બંને કાંઠે પોતાનું શાસન સ્થાપિત કર્યું.
વિજય, દિલ્હી પ્રાણી સંગ્રહાલય (નેશનલ ઝૂઓલોજિકલ પાર્ક, દિલ્હી)
દિલ્હી પ્રાણીસંગ્રહાલયમાં જન્મેલો છ ફૂટ લાંબો સફેદ વાઘ વિજય, વાઘના પ્રદેશમાં ઘૂસી ગયેલા 22 વર્ષના યુવક પર હુમલો કરવા માટે પ્રખ્યાત બન્યો હતો. તેણીએ તેની જીવનસાથી કલ્પના સાથે 5 બચ્ચાને જન્મ આપીને પ્રાણીસંગ્રહાલયના સફળ સંવર્ધન કાર્યક્રમમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.
મુન્ના, કાન્હા નેશનલ પાર્ક (કાન્હા ટાઈગર રિઝર્વ)
કાન્હાના રાજા તરીકે પણ ઓળખાય છે, મુન્ના તેના કપાળ પરના વિશિષ્ટ પટ્ટાઓ માટે પ્રખ્યાત છે. હવે વૃદ્ધ હોવા છતાં, તેમના પ્રદેશ માટે લડાઈની વાર્તાઓ સુપ્રસિદ્ધ છે. તેમનો પુત્ર છોટા મુન્ના કાન્હામાં તેમના વારસાને આગળ ધપાવી રહ્યો છે.
પ્રિન્સ, બાંદીપુર નેશનલ પાર્ક
પ્રિન્સ કર્ણાટકના બાંદીપુર ટાઈગર રિઝર્વમાં અગ્રણી અને સૌથી વધુ ફોટોગ્રાફ કરાયેલ નર વાઘ હતો. 2017 માં, તેનો મૃતદેહ પાર્કની કુંદકેરે રેન્જમાંથી મળી આવ્યો હતો.
વાગડોહ, તાડોબા-અંધારી ટાઇગર રિઝર્વ (તાડોબા નેશનલ પાર્ક)
તાડોબા-અંધારી ટાઇગર રિઝર્વમાં આવેલા વાગડોહનું નામ તાડોબાના મોહર્લી વિસ્તારમાં આવેલા એક જળાશયના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું હતું. તેણે યેદા અન્ના નામના અન્ય વાઘને હરાવીને તેના પ્રદેશ પર દાવો કર્યો છે. મે 2022માં એક પશુપાલકની કથિત રીતે હત્યા કર્યા બાદ તે મૃત હાલતમાં મળી આવ્યો હતો.
કનકટી, બાંધવગઢ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન
કનકટી, જેને વિજયા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેણે બાંધવગઢ કિલ્લા સુધીના ચોરબેહરા અને ચક્રધારા વિસ્તારોમાં પ્રભુત્વ જમાવ્યું હતું. વિકલાંગ વાઘણ લક્ષ્મી સાથેની ભીષણ લડાઈમાં તેણે એક આંખ ગુમાવી દીધી હતી. તેમની વાર્તા શિવાંગ મહેતાએ તેમના પુસ્તક A Decade with Tigers: Supremacy, Solitude, Stripes માં વિગતવાર લખી છે.
બામેરા, બાંધવગઢ નેશનલ પાર્ક
બામેરા, જે આજ સુધીનો ઉદ્યાનનો સૌથી મોટો વાઘ છે, તેણે બાંધવગઢ રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનનો પ્રભાવશાળી નર બનવા માટે તેના બીમાર પિતા (B2) ને હાંકી કાઢ્યો.
