દેશમાં ચૂંટણી આવે છે ત્યારે રાજકીય પક્ષોની વિચારધારાઓ સામે આવે છે, જે મેનિફેસ્ટો દ્વારા વ્યક્ત થાય છે. તેમાંથી કેટલાક મતભેદો બહાર આવે છે. તે બધું ચાલે છે. પરંતુ આ રાજકીય રમતમાં લોકશાહીના મૂલ્યો ગુમાવવા યોગ્ય નથી. તેની ઓળખ કાયમ જળવાઈ રહેવી જોઈએ. આ ચૂંટણીએ આ બાબતને જોરદાર રીતે ઉજાગર કરી છે. આ વર્ષના પરિણામોથી ઘણી બધી ગેરમાન્યતાઓ દૂર થતી જણાય છે.
વૈશ્વિક ચર્ચા અને ઉત્સાહનો વિષય બનેલી ભારતની સામાન્ય ચૂંટણીના પરિણામોની જાહેરાતે સૌથી મોટા લોકતાંત્રિક ઉજવણીમાંના એક પર મંડાણ કરી દીધા છે. આમાંનું પહેલું એ છે કે ચૂંટણી એ લોકશાહીનું સૌથી મોટું અને મહત્ત્વનું લક્ષણ છે. દરમિયાન, લોકશાહી જોખમમાં હોવાનો ડોળ કરવા બદલ આ વર્ષની ચૂંટણી પ્રચારની વ્યાપક ટીકા કરવામાં આવી હતી. ઘણા લોકોએ તો ચૂંટણી પંચ, તેના અધિકારીઓ અને કમિશનરો અને તેમની કામગીરી પર શંકા વ્યક્ત કરી હતી. મતગણતરી પ્રક્રિયા, તેની માન્યતા પર પણ પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા હતા. ઈવીએમ મશીનો પર શંકા જાગી હતી. પરંતુ કહેવું પડશે કે તાજેતરની સ્થિતિ આ તમામ શંકાઓને તોડીને લોકશાહીની સ્પષ્ટ જીતનું પ્રતીક છે. આ માત્ર લોકશાહીની મોટી જીત નથી, પરંતુ ચૂંટણી પંચ જેવી સ્વાયત્ત સંસ્થાના કાર્યને પણ સલામ છે. આ ચુકાદાને કારણે આ સ્વાયત્ત સંસ્થાને બદનામ કરનારાઓના મોં બંધ થઈ ગયા છે.
આ પરિણામ એ વિદેશી મીડિયાના મોઢા પર થપ્પડ છે જેમણે ભારતમાં લોકશાહી પ્રણાલી, તેની સિસ્ટમ, તેની વિશ્વસનીયતા પર પ્રશ્નો ઉઠાવ્યા છે; આ ઉપરાંત આ ચૂંટણી એકતરફી છે અને વિપક્ષ પોતાનો અવાજ ઉઠાવી શકે તેમ નથી એમ કહેનારા દેશની સત્તાઓને આ સ્પષ્ટ અને ગંભીર જવાબ છે.
એવી સ્થિતિ ક્યારેય નથી હોતી કે એક રાજકીય પક્ષ તમામ બેઠકો પર પ્રભુત્વ ધરાવે છે. જો કોઈ એમ કહે કે અમે મોદીના કારણે તમામ બેઠકો જીતીશું તો તે પણ અતિશયોક્તિ ગણાશે. તેથી આ નવીનતમ પરિણામો એ સંકેત છે કે દરેકને જમીની સ્તરે કામ કરવું પડશે. આનો મતલબ એ નથી કે મોદીનો કરિશ્મા હવે ચાલશે નહીં, પરંતુ પક્ષને આળસથી બેસી રહેવું પોસાય તેમ નથી. આ પરિણામોએ સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે જો મોદીએ આગળ વધવું હોય તો દરેકનો સાથ જરૂરી છે.
દરેક દેશને એક મજબૂત વિરોધ પક્ષની જરૂર છે. શાસક પક્ષને માત્ર મજબૂત બનાવવો એ સારી લોકશાહી વ્યવસ્થાની નિશાની ન હોઈ શકે. આ પંક્તિને જોતા તાજેતરના પરિણામો દેશની આ જરૂરિયાતને પૂર્ણ કરતા જણાય છે. આ ચૂંટણીથી દેશને એક મજબૂત વિરોધ પક્ષ મળશે. પરંતુ તેમની વચ્ચે એકતા કે સર્વસંમતિ જાળવવી પણ એટલી જ જરૂરી છે. તેમની વચ્ચે આગળ આવવા માટે મજબૂત નેતૃત્વની જરૂર છે, કારણ કે તેમનું નેતૃત્વ કોણ કરશે તે અંગે હજુ સ્પષ્ટતા નથી. તેથી જ આ ભૂલ ઘટાડવા માટે વિપક્ષ માટે એક ચહેરો, એક નેતૃત્વ, એક અવાજ અને વ્યૂહરચના શોધવાની જરૂર છે. તેઓએ ભવિષ્ય માટે તેમની નીતિ પણ સ્પષ્ટ કરવી પડશે. તેનું કારણ એ છે કે અત્યાર સુધી યુદ્ધના મેદાનમાં મોદીની ટીકા કરવી એ તેમની નીતિ કે મુદ્રા રહી છે. તેમના દ્વારા વિકાસનું કોઈ મોડલ રજૂ કરવામાં આવ્યું નથી. પરંતુ એક જવાબદાર વિરોધ પક્ષ તરીકે કામ કરતી વખતે તેમને આની જરૂર પડશે.
