આદિત્ય એલ-1 યાન 4 મહિને પૃથ્વીથી લગભગ 15 લાખ કિલોમીટર દૂર પહોંચી અભ્યાસ હાથ ધરશે: ફરી વિશ્વભરની નજર ભારત ઉપર
ચંદ્રયાન-3ની સફળતા બાદ હવે ઈસરો સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માટે 2 સપ્ટેમ્બરે સવારે 11:50 વાગ્યે તેનું સૌર મિશન લોન્ચ કરવા જઈ રહ્યું છે. તેનું નામ આદિત્ય એલ1 રાખવામાં આવ્યું છે. આદિત્ય એલ 1 સૂર્યનો અભ્યાસ કરનાર પ્રથdમ અવકાશ આધારિત ભારતીય પ્રયોગશાળા હશે. તે સૂર્યની આસપાસ રચાતા કોરોનાના દૂરસ્થ અવલોકન માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. શ્રીહરિકોટાથી પીએસએલવી- એક્સએલ રોકેટ દ્વારા લોન્ચ થશે. આદિત્ય એલ 1
યાન એટલે કે સૂર્ય-પૃથ્વીના લેગ્રેન્જિયન પોઈન્ટ પર રહીને સૂર્ય પર ઉદ્ભવતા તોફાનોને સમજી શકશે. આ બિંદુ પૃથ્વીથી લગભગ 15 લાખ કિલોમીટર દૂર છે. અહીં પહોંચવામાં લગભગ 120 દિવસ એટલે કે 4 મહિના લાગશે. તે વિવિધ વેબ બેન્ડ્સમાંથી સાત પેલોડ્સ દ્વારા લેગ્રેન્જિયન બિંદુની આસપાસ ભ્રમણ કરશે, ફોટોસ્ફિયર, ક્રોમોસ્ફિયર અને સૌથી બહારના સ્તર, કોરોનાનું પરીક્ષણ કરશે.
આદિત્ય એલ 1 સંપૂર્ણપણે સ્વદેશી છે. બેંગ્લોરમાં ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ વિઝિબલ એમિશન લાઇન કોરોનાગ્રાફે તેના પેલોડ્સ બનાવ્યા. જ્યારે ઈન્ટર-યુનિવર્સિટી સેન્ટર ફોર એસ્ટ્રોનોમી એન્ડ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ પુણેએ મિશન માટે સોલર અલ્ટ્રાવાયોલેટ ઈમેજર પેલોડ વિકસાવ્યું છે. યુવી પેલોડનો ઉપયોગ કોરોના અને સૌર રંગમંડળને જોવા માટે કરવામાં આવશે, જ્યારે એક્સ-રે પેલોડનો ઉપયોગ સૂર્યના જ્વાળાઓને જોવા માટે કરવામાં આવશે. પાર્ટિકલ ડિટેક્ટર અને મેગ્નેટોમીટર પેલોડ ચાર્જ કરેલા કણના પ્રભામંડળની ભ્રમણકક્ષા સુધી પહોંચતા ચુંબકીય ક્ષેત્ર વિશે માહિતી પ્રદાન કરશે.
સૂર્ય વિશેની ઘણી રોચક માહિતીઓ મળવાની સંભાવના
ચંદ્રયાન બાદ ઈસરો અવકાશમાં વધુ એક ઈતિહાસ રચવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. ઈસરો તેનું આદિત્ય મિશન 2 સપ્ટેમ્બરે લોન્ચ કરવા જઈ રહ્યું છે. ભારતનું આદિત્ય એલ 1 મિશન ચંદ્રયાન 3 કરતા સસ્તું છે. જો આ મિશન સફળ
થશે તો ભારત અમેરિકા, જર્મની, યુરોપ અને ચીનની હરોળમાં આવી જશે. આટલું જ નહીં, આ મિશનની સફળતા બાદ વિશ્વભરની અવકાશ એજન્સીઓ ફરી એકવાર ઈસરોની સિદ્ધિ જોશે. જો ઈસરો આદિત્ય એલ1 થી લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ સુધી પહોંચવામાં સફળ થાય તો સૂર્ય વિશે ઘણી મહત્વની માહિતી એકઠી કરી શકાય છે.
સૂર્ય મિશનનો ખર્ચ 400 કરોડથી પણ ઓછો
ઈસરોએ વર્ષ 2008માં સૂર્ય મિશનની કલ્પના કરી હતી, પરંતુ બજેટના અભાવે તેને રોકી દેવામાં આવ્યું હતું. ચંદ્રયાન-3ની સફળતા બાદ આદિત્ય મિશનનો માર્ગ પણ ખુલી ગયો છે.
આ મિશન માટે, ઈસરોએ લોન્ચિંગ ખર્ચને બાદ કરતાં રૂ. 378.53 કરોડનું બજેટ બનાવ્યું છે. જો કે, તેમાં લોન્ચિંગનો ખર્ચ સામેલ નથી. જો લોન્ચિંગનો ખર્ચ ઉમેરવામાં આવે તો કુલ ખર્ચમાં થોડો વધારો થશે.
