ઉનાકોટીના શિલ્પોને વર્લ્ડ હેરિટેજનો દરજ્જો અપાવનો પ્રયાસો
અહીં 99 લાખ 99 હજાર 999 મૂર્તિઓ છે તે 8મી કે 9મી સદીમાં બન્યા
ઉત્તર-પૂર્વના અંગકોર વાટ તરીકે ઓળખાતા ઉનાકોટીના શિલ્પોને વર્લ્ડ હેરિટેજનો દરજ્જો અપાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.તેને વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ જાહેર કરવાના પ્રયાસો થઈ રહ્યા છે. આ શિલ્પો ત્રિપુરાના રઘુનંદન પહાડી પર સ્થિત પર્વત પર કોતરવામાં આવ્યા છે. કહેવાય છે કે, અહીં 99 લાખ 99 હજાર 999 મૂર્તિઓ છે. કોણે અને ક્યારે બનાવ્યા તે જાણી શકાયું નથી પરંતુ એવું કહેવાય છે કે, આ 8મી કે 9મી સદીમાં બનાવવામાં આવ્યા હતા.
શિલ્પો ત્રિપુરાના રઘુનંદન પહાડી પર સ્થિત પર્વત પર કોતરવામાં આવ્યા
આર્કિયોલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયા (ASI) અને સરકાર બંને તેને વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ જાહેર કરવાના પ્રયાસો કરી રહ્યા છે. ઈતિહાસકાર પન્નાલાલ રોય કહે છે કે, આ પથ્થરની શિલ્પો ખૂબ જ દુર્લભ છે. આ મૂર્તિઓ જેવી છે જે કંબોડિયામાં અંગોર વાટમાં બનાવવામાં આવી છે. પન્નાલાલ ઘણા વર્ષોથી આ મૂર્તિઓનો અભ્યાસ કરી રહ્યા છે. બંગાળીમાં ઉનાકોટીનો અર્થ એક કરોડથી ઓછો એટલે કે 99,999,999 તેથી જ અહીં ઘણી બધી મૂર્તિઓ છે. ખરાબ હવામાન, પ્રદૂષણના કારણે ઘણી મૂર્તિઓ બગડી ગઈ છે. અહીં ઘણી જગ્યાએ મૂર્તિઓની ટોચ પરથી ઝરણાં વહે છે.
જ્યારથી ASIએ આ જગ્યાની સુરક્ષા સંભાળી છે ત્યારથી અહીંની પરિસ્થિતિમાં થોડો સુધારો થયો છે. પુરાતત્વવિદો અહીં સતત ખાણકામ કરી રહ્યા છે જેથી અન્ય મૂર્તિઓ પણ શોધી શકાય. હાલમાં કેન્દ્ર સરકારે આ સ્થળના સંરક્ષણ અને પ્રવાસન વિકાસ માટે 12 કરોડ રૂપિયા આપ્યા હતા. લોકો અહીં પર્યટન અને પૂજા માટે જાય છે પરંતુ ASI કોઈને પણ મુખ્ય મૂર્તિઓની નજીક જવા દેતા નથી જેથી તેમને બચાવી શકાય.
ત્રિપુરા સરકાર આ મૂર્તિઓની આસપાસ પ્રવાસન સ્થળો બનાવી રહી છે. સરકાર માને છે કે, તે ઉત્તર-પૂર્વના કુદરતી, સાંસ્કૃતિક વારસા અને ખજાનામાંથી એક છે. અહીં બે પ્રકારની મૂર્તિઓ છે. પહેલું શિલ્પ પર્વતો પર કોતરેલું અને બીજું શિલ્પ પથ્થરો કાપીને બનાવેલું. સૌથી પ્રસિદ્ધ ભગવાન શિવનું માથું અને વિશાળ ગણેશની મૂર્તિ છે. ભગવાન શિવની મૂર્તિને ઉનાકોટીશ્વર કાલ ભૈરવ કહેવામાં આવે છે. તે લગભગ 30 ફૂટ ઊંચો છે. ભોલેનાથના માથા ઉપરનો શણગાર 10 ફૂટ ઊંચો છે.
મહત્વ શું છે મૂર્તિઓનું?
ભગવાન શિવની મૂર્તિ પાસે બળદ નંદીની ત્રણ મૂર્તિઓ મળી આવી છે જે જમીનમાં અડધી ધસી પડેલી છે. એવું કહેવાય છે કે કાશી તરફ જતા સમયે ભગવાન શિવે અહીં એક રાત વિતાવી હતી. તેમની સાથે 99 લાખ 99 હજાર 999 દેવી-દેવતાઓ પ્રવાસ કરી રહ્યા હતા. તેઓ બધા અહીં રોકાયા. એવું કહેવાય છે કે ભગવાન શિવે બધાને કહ્યું હતું કે સૂર્યોદય પહેલા આપણે બધાએ ઉઠીને કાશી જવાની જરૂર છે. પણ ભોલેનાથ સિવાય કોઈને ઊંઘ ન આવી. તેનાથી ક્રોધિત થઈને ભગવાન શિવે તે બધાને પથ્થર બની જવાનો શ્રાપ આપ્યો. ત્યારથી તે બધા અહીં એક જ હાલતમાં પડ્યા છે.
અહીં એપ્રિલમાં અશોકાષ્ટમીનો મેળો ભરાય છે, જેમાં હજારો શ્રદ્ધાળુઓ અને પ્રવાસીઓ આવે છે. પન્નાલાલ રોય કહે છે કે, બંગાળના પાલ સામ્રાજ્ય દરમિયાન, ઉનાકોટી ભગવાન શિવમાં માનતા લોકો માટે મુખ્ય ધાર્મિક સ્થળ હતું. તેથી એ પણ શક્ય છે કે તે સમયે અહીં બૌદ્ધ ધર્મનું પણ વર્ચસ્વ હતું.
