માનસિક તણાવ, ડિપ્રેશન, અપૂરતી ઊંઘ સહિતની બીમારીથી બચવાનો સરળ ઉપાય: પાણી
અબતક, રાજકોટ
ઘણા લોકો તેમના જીવનના અમુક તબક્કે તણાવ, ગભરાટ જેવી લાગણીઓથી ભરાઈ ગયા હોય છે. આશ્ચર્યજનક બાબત તો એ છે કે, વિશ્વભરના લોકો ચિંતા, તણાવ જેવી સમસ્યાઓથી પીડાતાં હોય છે તેમાં પણ ખાસ તો ૧૫-૨૪ વર્ષના યુવાનો આ સમસ્યાથી વધુ પીડાતાં હોય છે. જેના કારણે યુવાનો નશાના રવાડે ચડતા હોય છે. પશ્ચિમી સંસ્કૃતિને લીધે એક એવી ખોટી માન્યતા બંધાતી જોવા મળી રહી છે કે, નશો કરી લેવાથી ચિંતામાં ઘટાડો થાય છે જેના કારણે યુવાનો દારૂથી માંડી ડ્રગ્સ સુધીના નશાના રવાડે ચડી જતા હોય તેવા કિસ્સાઓ પણ પ્રકાશમાં આવતા હોય છે.
માનવી દ્વારા લેવાતો ખોરાક-પીણાની માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર સીધી અસર થતી હોય છે. માનવ શરીરમાં પાણીનો ૬૦-૮૦% ભાગ હોવા છતાં ઘણીવાર નોંધપાત્ર પોષક તત્ત્વો તરીકે અવગણવામાં આવે છે. ફેડરલ હેલ્થ ઓથોરિટીઝની તાજેતરની ટ્વીટ સૂચવે છે કે, પાણી ચિંતા ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. હકીકતમાં પુરાવા દર્શાવે છે કે, પાણી અને હાઇડ્રેશન ચિંતાના લક્ષણોને રોકવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી શકે છે.ઘણા વર્ષો પહેલા સંશોધકોના જૂથે એક સમીક્ષા હાથ ધરી હતી જેમાં હાઇડ્રેશન આરોગ્યને કેવી રીતે અસર કરે છે તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું જેના પરિણામો આશાસ્પદ હતા.
એકંદરે ગુસ્સો, દુશ્મનાવટ, મૂંઝવણ અને તણાવ તેમજ થાક જેવી સમસ્યાઓનિર્જલીકરણ સાથે વધતી જોવા મળી હતી.સંશોધકોએ એવું પણ શોધી કાઢ્યું છે કે, જે લોકો સામાન્ય રીતે પુષ્કળ પાણી પીતા હોય છે તેઓ જ્યારે પાણીનું સેવન ઓછું કરે છે ત્યારે તેઓ ઓછા શાંત અને વધુ તણાવ અનુભવે છે. જ્યારે સંશોધકોએ પાણીના સેવનમાં વધારો કર્યો, ત્યારે અભ્યાસમાં રહેલા લોકોએ વધુ ખુશી અનુભવી હતી.અન્ય એક મોટા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, જે લોકો દરરોજ પાંચ કપ કે તેથી વધુ પાણી પીવે છે તેઓને ડિપ્રેશન અને ચિંતાનું જોખમ ઓછું હોય છે. તેની સરખામણીમાં દરરોજ બે કપ કરતાં ઓછું પાણી પીવાથી જોખમ બમણું થઈ જાય છે.
તાજેતરમાં સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ સાથેનું પાણી સાદા પાણી કરતાં ચિંતાને વધુ રોકી શકે છે.ડિહાઇડ્રેશન અને ચિંતા વચ્ચેની કડી બાળકોમાં પણ જોવા મળે છે, જેઓ ડિહાઇડ્રેશનનું જોખમ ધરાવતા જૂથ છે. નિર્જલીકરણ એ પણ અસર કરી શકે છે કે આપણે કેટલી સારી રીતે ઊંઘીએ છીએ. નબળી ઊંઘ ચિંતાની લાગણીઓને વધારી શકે છે.
પૂરતું પાણી ડિપ્રેશનમાં જતા અટકાવી શકે?!!
અન્ય એક મોટા અભ્યાસમાં જાણવા મળ્યું છે કે, જે લોકો દરરોજ પાંચ કપ કે તેથી વધુ પાણી પીવે છે તેઓને ડિપ્રેશન અને ચિંતાનું જોખમ ઓછું હોય છે. તેની સરખામણીમાં દરરોજ બે કપ કરતાં ઓછું પાણી પીવાથી જોખમ બમણું થઈ જાય છે. તાજેતરમાં સંશોધકોએ શોધી કાઢ્યું છે કે, ઇલેક્ટ્રોલાઇટ્સ સાથેનું પાણી સાદા પાણી કરતાં ચિંતાને વધુ રોકી શકે છે.
મનુષ્યના મગજ અને પાણી વચ્ચે શું સબંધ ?
લગભગ દરેક શારીરિક કાર્ય પાણી પર આધાર રાખે છે. કારણ કે મગજની ૭૫% પેશીઓ પાણી છે, ડિહાઇડ્રેશન મગજમાં ઉર્જાનું ઉત્પાદન ઘટાડે છે અને મગજની રચનાને બદલી શકે છે, જેના કારણે મગજ ધીમું થાય છે અને યોગ્ય રીતે કામ કરતું નથી. મોલેક્યુલર રીતે જો પાણીનું સ્તર ખૂબ ઓછું હોય, તો આપણા મગજના કોષો યોગ્ય રીતે કાર્ય કરી શકતા નથી, મગજ કાર્યોને પૂર્ણ કરવા માટે સખત મહેનત કરવાના સંકેતો દર્શાવે છે.માત્ર અડધો લિટર ડિહાઇડ્રેટેડ હોવાને કારણે સ્ટ્રેસ હોર્મોન કોર્ટિસોલ પણ વધી શકે છે, જે ચિંતા સહિતની માનસિક વિકૃતિઓની શ્રેણી સાથે સંકળાયેલું છે.
