- ઇસરોએ વ્યોમિત્ર નામની મહિલા રોબોટ બનાવી, જે 2025માં ત્રણ લોકોને ગગનયાન મિશનમાં મોકલતા પૂર્વે મહત્વના પરીક્ષણો કરશે
એક પછી એક સિદ્ધિ મેળવનાર ઈસરો હવે વધુ એક સિદ્ધિ અંકે કરવાનું છે. ઈસરો ગગનયાન મિશનની તૈયારીના ભાગરૂપે ભારત આ વર્ષના ત્રીજા ક્વાર્ટરમાં રોબોટ વ્યોમિત્રને અવકાશમાં મોકલશે. રોબોટને મહિલા અવકાશયાત્રીનો આકાર આપવામાં આવ્યો છે. મુખ્ય ગગનયાન મિશન આવતા વર્ષે 2025માં મોકલવામાં આવશે. જેમાં ત્રણ અવકાશયાત્રીઓને ત્રણ દિવસ સુધી પૃથ્વીથી 400 કિમીની ઉંચાઈ પર મોકલવામાં આવશે.
વિજ્ઞાન અને પ્રૌદ્યોગિકી રાજ્ય મંત્રી ડો. જીતેન્દ્ર સિંહે કહ્યું કે ભારત તેના પ્રથમ માનવયુક્ત અવકાશ મિશનની તૈયારીમાં વ્યસ્ત છે. ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશનએ રોબોટનું નામ સંસ્કૃત શબ્દો વ્યોમ (અવકાશ) અને મિત્રાને જોડીને રાખ્યું છે. તેને અવકાશયાત્રીઓની જેમ જ મોકલવામાં આવશે. તેનું કામ ધોરણો મુજબ મિશનની કામગીરી પર નજર રાખવાનું રહેશે. જો કોઈ ભૂલ જણાય તો રોબોટ ચેતવણી આપશે. આનાથી મુખ્ય મિશનમાં અવકાશયાત્રીઓના જીવનને સુરક્ષિત રાખવામાં મદદ મળશે. ડો.સિંઘે જણાવ્યું કે, વ્યોમિત્ર રોબોટ છ પેનલ ઓપરેટ કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. આ મિશન દરમિયાન મનુષ્યો માટે જરૂરી વ્યવસ્થા કરવામાં મદદ કરશે. લાઇફ સપોર્ટ સિસ્ટમ પણ સુધારી શકાય છે. આ પહેલા ઈસરોએ ટેસ્ટ વ્હીકલ ફ્લાઈટના પરીક્ષણ માટે 21 ઓક્ટોબરે ટીવી ડી1નું પરીક્ષણ કર્યું હતું.
ગગનયાન મિશન માટે વ્યોમિત્રની ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા છે. તે અવકાશમાં તમામ પ્રકારની માનવ પ્રવૃત્તિઓનું અનુકરણ કરશે. તે અવકાશમાં પર્યાવરણીય નિયંત્રણ અને જીવન સહાયક પ્રણાલીઓ સાથે પણ કામ કરશે. રોબોટિક અવકાશયાત્રી ગગનયાન મિશનના મોડ્યુલ પરિમાણોનું નિરીક્ષણ કરી શકે છે, તેને ચેતવણીઓ જારી કરી શકે છે અને લાઇફ-સપોર્ટ કામગીરી હાથ ધરી શકે છે, કેન્દ્રીય મંત્રીએ જણાવ્યું હતું. તે છ પેનલ ઓપરેટ કરવા અને સરળતાથી પ્રશ્નોના જવાબ આપવા જેવા કાર્યો પણ કરી શકે છે. નોંધનીય છે કે 2025માં ગગનયાન મિશનની શરૂઆત પહેલા 21 ઓક્ટોબર 2023ના રોજ પ્રથમ ટેસ્ટ વ્હીકલ ફ્લાઇટ પૂર્ણ થઈ હતી. તેનો હેતુ ક્રૂ એસ્કેપ સિસ્ટમ અને પેરાશૂટ સિસ્ટમની કાર્યક્ષમતા ચકાસવાનો હતો. લોન્ચ વ્હીકલનું માનવ રેટિંગ પૂર્ણ થઈ ગયું છે. તમામ પ્રોપલ્શન તબક્કાઓ લાયક છે, અને તમામ તૈયારીઓ કરવામાં આવી છે.
ચાંદામામા ઉપર પરમાણુ શક્તિ વિકસાવવા NASA સજ્જ
ચંદ્ર ઉપર છ મેટ્રિક ટનનું ન્યુક્લિયર રિએક્ટર સ્થાપી તેમાંથી 40 કિલોવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરાશે: અવકાશયાત્રીઓ તેમજ સંશોધનો માટે ચંદ્ર ઉપર પણ સરળતાથી મળશે વીજળી
વિશ્વ આખુ હાલ આકાશમાં ‘અવકાશ’ શોધવામાં લાગી ગયું છે. આકાશમાં અવકાશી રોજી માટે ગળાકાપ હરીફાઈ પણ શરૂ થઈ છે. ત્યારે નાસાએ પણ અવકાશી રોજીમાં વધુ એક સિદ્ધિ પોતાના નામે કરી છે. નાસા હાલ ચંદ્ર ઉપર પરમાણુ શક્તિ વિકસાવવાના પ્રોજેકટ ઉપર કામ કરી રહ્યું છે. જેનો પ્રથમ તબક્કો પૂર્ણતાના આરે છે. આ પ્રોજેકટ ચંદ્ર ઉપર અવનવા સંશોધનો માટે પ્રાથમિક જરૂરિયાત એવી વીજળી પુરી પાડશે.
ફિશન સરફેસ પાવર પ્રોજેક્ટ નામના આ પ્રોજેક્ટનો ઉદ્દેશ્ય નાના ન્યુક્લિયર ફિશન રિએક્ટર બનાવવાનો છે જે અવકાશયાત્રીઓ માટે ઊર્જા ઉત્પન્ન કરશે. લાંબા અંતરિક્ષ મિશન માટે આ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. નાસા એ 2022 માં તેના વ્યવસાયિક ભાગીદારોને 5 મિલિયન ડોલરનું ઇનામ આપ્યું હતું, જેમાં દરેક પ્રોજેક્ટ નાના રિએક્ટરને ડિઝાઇન કરે છે.
ચંદ્ર અને મંગળ પર લાંબી હાજરીની દિશામાં આને એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધિ તરીકે જોવામાં આવી રહી છે. આ સાથે, માનવી એક દાયકા સુધી ચંદ્ર પર રહી શકશે. ખાસ કરીને સૂર્યને ચંદ્ર પર ઊર્જાનો સતત સ્ત્રોત કહી શકાય નહીં કારણ કે તે 30માંથી માત્ર 15 દિવસ સૂર્યપ્રકાશ મેળવે છે. જ્યારે પરમાણુ ઉર્જા, જો નિયંત્રિત કરવામાં આવે તો તે સતત ઉર્જા પ્રદાન કરી શકે છે.
નાસાએ કહ્યું હતું કે રિએક્ટરનું વજન છ મેટ્રિક ટનથી ઓછું હોવું જોઈએ અને તે 40 કિલોવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરવામાં સક્ષમ હોવું જોઈએ જે એક દાયકા સુધી પોતાની જાતે કામ કરી શકે. જેમાં સુરક્ષાને સૌથી વધુ મહત્વ આપવામાં આવ્યું હતું. નાસાનું કહેવું છે કે તેને અપેક્ષા કરતા વધુ સારા ઉકેલો મળ્યા છે.
હવે પછીના તબક્કામાં, નાસાએ આ સૂચનોને અમલમાં મૂકવું જોઈએ, ત્યારબાદ આ ટેક્નોલોજીનો ઉપયોગ લોન્ચમાં કરવામાં આવશે. આ તબક્કામાં રિએક્ટરની અંતિમ ડિઝાઇનનું નિદર્શન કરવામાં આવશે. નાસા 2025 માં અંતિમ તબક્કાની શરૂઆત કરવા માંગે છે જેથી તે 2030 ના દાયકાની શરૂઆતમાં ચંદ્ર પર મોકલવા માટે તૈયાર થઈ જાય. આ રિએક્ટર એક વર્ષ સુધી ચંદ્ર પર પ્રદર્શન તરીકે કામ કરશે, ત્યારબાદ તે નવ વર્ષ સુધી કામ કરવાનું ચાલુ રાખશે. જો સફળ થશે તો મંગળ માટે ટેક્નોલોજી અપનાવવામાં આવશે.
