બજેટ:ડર કે આગે જીત હૈ
અબતક, નવી દિલ્હી
ગ્રામીણ ભારતની અર્થવ્યવસ્થા મંદીમાં અટવાયેલી છે અને તેને પાટા પર લાવવા માટે, ઉપભોક્તાઓના હાથમાં વધુ નાણાં મૂકવાની જરૂર છે. હિન્દુસ્તાન યુનિલિવરના ચેરમેન અને મેનેજિંગ ડિરેક્ટર સંજીવ મહેતાએ કંપનીના પરિણામો જાહેર કરતી વખતે વર્ચ્યુઅલ કોલમાં આ બાબતો કહી હતી. મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે, “ગ્રામીણ ભારતમાં વોલ્યુમ અને મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ સ્પષ્ટપણે મંદી છે.” ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરમાં હિન્દુસ્તાન યુનિલિવરની વોલ્યુમ ગ્રોથ વાર્ષિક ધોરણે 2% વધી હતી. આ સાથે, પ્રથમ ક્વાર્ટરમાં કંપનીનો વોલ્યુમ ગ્રોથ 4% છે. વિશ્લેષકોએ પહેલેથી જ કહ્યું હતું કે એફએમસી કંપનીઓ ડિસેમ્બર ક્વાર્ટરમાં ગ્રામીણ માંગમાં મંદી જોઈ શકે છે. લોકો પાસે પૈસા ઓછા હોવાને કારણે માંગમાં ઘટાડો થયો છે. કોરોનાવાયરસ ચેપના બીજા તરંગ અને ખરીફ પાકની વાવણીમાં વિલંબને કારણે ગ્રાહકોને ખર્ચ કરવા ઓછો પડે છે.
મહેતાએ કહ્યું કે, “હું સંમત છું કે છેલ્લા બે વર્ષમાં સરકાર દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાથી ઘણો ફાયદો થયો છે. પરંતુ સરકારે આગામી દિવસોમાં પણ આ પગલાં ચાલુ રાખવા પડશે.” મહેતાએ કહ્યું કે સરકારે ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થાને મદદ કરવા માટે પગલાં લેવાની જરૂર પડશે. હિન્દુસ્તાન યુનિલિવરના ચીફ સંજીવ મહેતાએ સલાહ આપી છે કે સરકારે ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં મનરેગા અને અન્ય રોજગારીની તકો ચાલુ રાખવાથી શરૂઆત કરવી જોઈએ. મનરેગા હેઠળ, ગ્રામજનોને વર્ષમાં ઓછામાં ઓછા 100 દિવસની રોજગારીની ખાતરી આપવામાં આવે છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, “જો સરકાર ગ્રાહકો, ખાસ કરીને ગ્રામીણ ગ્રાહકોના હાથમાં વધુ પૈસા મૂકવાના રસ્તાઓ અને માધ્યમો શોધી શકે છે, તો તે ઘણી મદદ કરશે અને સરકારે છેલ્લા બે વર્ષમાં તે કર્યું છે. ચાલુ રાખવું જોઈએ, માત્ર ચાલુ રાખવા માટે નહીં પરંતુ કદાચ આપણે એ જોવું જોઈએ કે આપણે કેવી રીતે થોડું વધારે કરીએ છીએ કારણ કે આપણે સમજવું પડશે કે અર્થતંત્ર પુન:પ્રાપ્તિ હેઠળ છે.”
મહેતાએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે સરકારની કર વસૂલાત ખૂબ જ મજબૂત રહી છે, ખાસ કરીને વર્ષના પ્રથમ સાત મહિનામાં અને તેની તુલના “2020 નહીં પરંતુ 2019” સાથે કરવામાં આવે તો, કર વસૂલાતમાં 30 ટકાનો વધારો થયો છે જે એકદમ કલ્પિત છે. . બજેટના પરિપ્રેક્ષ્યમાં, તેમણે કહ્યું કે સૌથી મહત્વની બાબત એ છે કે “આપણે સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે કર દરો સુસંગત રહે, નીતિ સુસંગત રહે. ઉદ્યોગપતિ તરીકે, આપણે બધા તે માટે ઝંખે છીએ”. મહેતાએ જણાવ્યું હતું કે, કોમોડિટીના ઊંચા ભાવે એફએમસીજી કંપનીઓને ભાવવધારા અથવા ગ્રામ્યમાં ઘટાડા દ્વારા ગ્રાહકોને બોજ આપવાની ફરજ પાડી છે, જેના પરિણામે ગ્રામીણ બજારોમાં વોલ્યુમ વૃદ્ધિ નકારાત્મક થઈ છે જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં તે સપાટ રહી છે.
“ઘણા વર્ષોથી આપણે જે રીતે ફુગાવો જોઈ રહ્યા છીએ તેવો અમે જોયો નથી. તે ભારત સાથે જોડાયેલું નથી , તે વૈશ્વિક ઘટના છે,” તેમણે કહ્યું. એવી મોટી સંખ્યામાં ગ્રાહકો છે કે જેમની મર્યાદિત આવક છે અને તેઓ હંમેશા “વોલ્યુમને ટાઇટ્રેટ” કરવાનો પ્રયાસ કરે છે, એમ જણાવતા મહેતાએ કહ્યું, “તે ખૂબ જ સ્પષ્ટ છે કે ગ્રામીણ ગ્રાહકો માટે આ પ્રકારની ફુગાવાનો સામનો કરવાનો એકમાત્ર રસ્તો હશે. તેમના હાથમાં વધુ પૈસા.”
ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે નાછૂટકે દેશહિતમાં નિર્ણય લેવો પડશે
એક તરફ ભારત સારા ઇલેક્ટ્રીક વાહનોની ઉત્પાદન કરવા હજુ સક્ષમ નથી. સામે વિદેશી વાહનો ઉપર મસમોટી ઈમ્પોર્ટ ડ્યુટી લગાવવામાં આવી રહી છે. જ્યાં સુધી ભારત સક્ષમ ન થાય ત્યાં સુધી હવે ના છૂટકે ઈમ્પોર્ટ કરવામાં આવતા ઇલેક્ટ્રિક વાહનો ઉપર બજેટમાં છૂટ જાહેર કરવી પડે તેમ છે. ભારતમાં ઈલેક્ટ્રીક વાહનો પર લાદવામાં આવતી આયાત ડ્યુટી પર ઘટાડો કરવાની અપેક્ષા ટેસ્લા કેન્દ્ર સરકાર પાસે રાખી રહી છે. બીજી તરફ મહારાષ્ટ્રના પ્રવાસન અને પર્યાવરણ મંત્રી આદિત્ય ઠાકરેએ નાણા પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણને એક પત્ર લખ્યો છે, જેમાં તેમણે આગામી મહિનાની શરૂઆતમાં રજૂ થનારા આગામી યુનિયન બજેટ 2022-23 રાજ્યની આશા પર પ્રકાશ પાડ્યો છે. ઠાકરેએ સૂચન કર્યુ છે કે ભારતમાં ઈલેક્ટ્રીક વાહનોની આયાત ડ્યુટી ઘટાડવી જોઈએ. આદિત્ય ઠાકરેએ કહ્યું કે આ વિદેશી કંપનીઓને 3 વર્ષ અથવા એક નિશ્ચિત સમય સુધી રિવાયત મળવી જોઈએ. કારણકે દેશમાં ઈલેક્ટ્રીક વાહનોને પ્રોત્સાહન મળી શકે. દેશમાં ટેસ્લાએ 2021માં જ ઈલેક્ટ્રીક વાહનો પર આયાત ડ્યુટીમાં ઘટાડો થતા જોયો છે. ગયા વર્ષે ઓગષ્ટમાં ઇલોન મસ્કે કહ્યું હતુ કે દેશમાં તેઓ પોતાના ઈલેક્ટ્રીક વાહનો લોન્ચ કરવા માગે છે, પરંતુ તેની આયાત ડ્યુટી વિશ્વમાં સૌથી વધુ અહીં લગાવવામાં આવે છે.
જેના પર કેન્દ્ર સરકારે હજી સુધી કોઈ નિવેદન આપ્યું નથી. ભારત સરકાર પહેલા ટેસ્લાનો પ્રોડક્શન પ્લાન જાણવા માગે છે અને ત્યારબાદ આયાત ડ્યુટીમાં ઘટાડો કરી શકે છે. જો કે, દેશમાં આયાત કારો પર 60-100 ટકા સુધી આયાત ડ્યુટી લેવાઈ રહી છે. 40,000 ડોલરથી મોંઘી સંપૂર્ણ રીતે આયાત કરવામાં આવેલી કાર પર 100 ટકા કસ્ટમ ડ્યુટી લેવામાં આવે છે. જેનાથી સસ્તી કાર થવાથી આ આયાત ડ્યુટી 60 ટકા થાય છે. જે હિસાબ પ્રમાણે ટેસ્લાની દરેક કારમાં ફક્ત એક મોડલ છે, જે 60 ટકા કસ્ટમ ડ્યુટીની સાથે ભારત લાવી શકાય છે અને તેની કિંમત પણ સ્ટાન્ડર્ડ વેરિએન્ટની સરખામણીએ ઘણી વધારે હશે. બજેટમાં ઇનોવેશન અને રિસર્ચ ડેવલોપમેન્ટ ઉપર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરાશે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તાજેતરમાં સ્ટાર્ટઅપ્સને ન્યૂ ઈન્ડિયાની કરોડરજ્જુ કહી છે. દેશમાં સ્ટાર્ટઅપ ઇકોસિસ્ટમની સફળતા છતાં, રોકાણ અને નવીનતાના આંકડા હજુ પણ નિરાશાજનક છે.
જ્યારે ગ્લોબલ ઈનોવેશન ઈન્ડેક્સમાં ભારતનો ક્રમ 2015માં 81થી વધીને ગયા વર્ષે 48 થયો હતો, ત્યારે ઈકોનોમિક સર્વે 2021 દર્શાવે છે કે ભારતનો આર એન્ડ ડી અને ઈનોવેશન પરનો ખર્ચ અન્ય દેશોની સરખામણીએ ઘણો ઓછો હતો. આરએન્ડડી પર ભારતનો કુલ ખર્ચ તેના જીડીપીના 0.65% છે, જે ટોચની 10 અર્થવ્યવસ્થાઓ કરતા ઘણો ઓછો છે જે જીડીપીના 1.5-3% સંશોધન અને નવીનતા પર ખર્ચ કરે છે. પ્રદીપ મુલતાની, પ્રેસિડેન્ટ, પીએચડી ચેમ્બર ઓફ કોમર્સ એન્ડ ઈન્ડસ્ટ્રી કહે છે કે ભારતમાં ઈનોવેશન અને આર એન્ડ ડીમાં રોકાણ કરવાની સખત જરૂર છે. આ તબક્કે, અમે તેને સરળ અને પ્રોત્સાહક તેમજ ખાનગી ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને વિકાસને પ્રોત્સાહિત અને પ્રોત્સાહિત કરવા સૂચન કરીએ છીએ. મેક ઇન ઇન્ડિયા વૈશ્વિક વાસ્તવિકતા બનવા માટે, અમારે આર એન્ડ ડી ખર્ચ માટે જીડીપીના 2% લક્ષ્યાંક રાખવો જોઈએ. સરકાર તેના સંસાધનોને ફરીથી ફાળવી શકે છે અને તેનું સંચાલન કરી શકે છે.
જોકે, વાસ્તવિક પડકાર ખાનગી ક્ષેત્રને સક્રિય કરવાનો છે. જાહેર ક્ષેત્ર દ્વારા સંશોધન અને વિકાસ ખર્ચ ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા 30%ની સરખામણીમાં 70% છે. આને ઉલટાવી લેવાની જરૂર છે, પીએચડી ચેમ્બર ઓફ કોમર્સના વડા કહે છે. બજેટ વધારો વર્ષોથી, દેશે ફાર્મા, ક્ધસ્ટ્રક્શન, ઓટોમોબાઈલ જેવા જટિલ ક્ષેત્રોને શ્રેષ્ઠ બનાવવા માટે નોંધપાત્ર રકમ ખર્ચી છે, પરંતુ હવે તેને વધુ ટેક્નોલોજી આધારિત ક્ષેત્રો પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. નાસ્કોમના અગ્રવાલ કહે છે કે કેટલાક ઉભરતા ક્ષેત્રો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ જે ભારત માટે મહત્વપૂર્ણ છે. સરકારે વ્યાપક ધ્યાન આપવું જોઈએ અને ફેડરેશનોને ઉપયોગી પ્રોજેક્ટ દરખાસ્તો અને આરએન્ડડીના પ્રશ્નો સાથે આવવા દેવા જોઈએ. “કેટલાક ઉદાહરણોમાં ગતિશીલતા, આબોહવા અને ઉર્જા, ડિજિટલ હેલ્થકેર, અદ્યતન ઉત્પાદન, સંચાર તકનીક અને ઉપગ્રહ આધારિત પર્યાવરણીય વિશ્લેષણનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
ગ્રામીણ ભારતની અર્થવ્યવસ્થા મંદીમાં અટવાયેલી, તેને પાટા પર લાવવામાં બજેટમાં મહત્વની જોગવાઈઓની જરૂર
