મોદી સરકારે મેટરનિટી લીવના નિયમોમાં મોટો ફેરફાર કર્યો છે. આ સિવાય સરોગસીના નિયમોમાં પણ સુધારો કરવામાં આવ્યો છે.
સરોગસી દ્વારા માતા બનનાર મહિલાઓ હવે 180 દિવસની મેટરનીટી લીવ લઈ શકશે. આ માટે કેન્દ્ર સરકારે 50 વર્ષ જૂના નિયમમાં સુધારો કરીને મહિલાઓને મોટી રાહત આપી છે. તમને જણાવી દઈએ કે મહિલાઓને માતા બનવા માટે 6 મહિનાની પ્રસૂતિ રજાની જોગવાઈ છે.
પરંતુ હવે સરોગસી દ્વારા જન્મેલા બાળકને ઉછેરનાર માતાને પણ 6 મહિનાની રજા મળશે. ચાલો જાણીએ કે ભારતમાં પ્રસૂતિ રજાના નિયમો શું છે અને કેટલા દિવસની રજા આપવામાં આવે છે અને કોણ પાત્ર છે?
મેટરનિટી લીવ શું છે
ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, મહિલાઓને તેમના પોતાના જન્મ અને બાળકની સંભાળ રાખવા માટે પ્રસૂતિ રજાની સુવિધા આપવામાં આવે છે.
મેટરનીટી લીવ કોણ લઈ શકે
તમામ કામ કરતી સગર્ભા સ્ત્રીઓ મેટરનીટી લીવ લેવા માટે પાત્ર છે. આ સિવાય જો કોઈ મહિલા કાયદાકીય રીતે 3 મહિનાથી ઓછી ઉંમરના બાળકને દત્તક લે છે તો તે 12 અઠવાડિયાની રજા લઈ શકે છે. જ્યારે સરકારી કર્મચારીઓને 180 દિવસની રજા મળે છે.
મેટરનીટી લીવ દરમિયાન સંપૂર્ણ પગાર મેળવો
મેટરનીટી લીવ દરમિયાન, મહિલાઓને કોઈપણ કપાત વિના સંપૂર્ણ પગાર આપવામાં આવે છે. મેટરનીટી લીવ શરૂ થાય તે દિવસથી તે સમાપ્ત થાય તે દિવસ સુધી પગાર ચૂકવવામાં આવે છે.
સ્ત્રીઓ ક્યારે મેટરનીટી લીવ પર જઈ શકે છે
સગર્ભા સ્ત્રીઓ ડિલિવરી તારીખથી આઠ અઠવાડિયા શરૂ કરી શકે છે. જ્યારે સરોગસી દ્વારા માતા બનેલી મહિલાઓ બાળકના જન્મ પછી રજા લઈ શકે છે. આ સિવાય મહિલાઓ કાયદાકીય દત્તક લીધા બાદ મેટરનીટી લીવ પર જઈ શકે છે.
આ બાબતો ધ્યાનમાં રાખો
2 થી વધુ બાળકો માટે માતૃત્વ કાયદા અલગ રીતે કાર્ય કરે છે. આ અંતર્ગત બે બાળકો સુધી 26 અઠવાડિયાની સંપૂર્ણ રજા આપવામાં આવે છે, પરંતુ ત્રીજા બાળકની ડિલિવરી પછી માત્ર 12 અઠવાડિયા એટલે કે 3 મહિનાની મેટરનીટી લીવ આપવામાં આવે છે.
મેટરનીટી લીવ સમાપ્ત થયા પછી શું કરવું
તે મેટરનિટી બેનિફિટ (એમેન્ડમેન્ટ) એક્ટ 2017 હેઠળ મેટરનીટી લીવનો સમયગાળો પૂરો થયા પછી ઘરેથી કામ કરવાની જોગવાઈઓને પણ મંજૂરી આપે છે. પરંતુ તે તમારા કામની પ્રકૃતિ પર આધાર રાખે છે.
કર્મચારી મંત્રાલયે સુધારા કર્યા
પીટીઆઈના અહેવાલ મુજબ, કેન્દ્રીય કર્મચારી મંત્રાલયે સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસ (લીવ) નિયમોમાં સુધારેલા નિયમોની સૂચના જારી કરી છે. નોટિફિકેશનમાં જણાવાયું છે કે સરોગસીના કિસ્સામાં, સરોગેટ માતા તેમજ બે કરતાં ઓછા બાળકો (જીવંત) ધરાવતી કમિશનિંગ માતાને 180 દિવસની પ્રસૂતિ રજા આપી શકાય છે, જો તેમાંથી એક અથવા બંને સરકારી કર્મચારી હોય.
કર્મચારી મંત્રાલયે સુધારેલા નિયમોમાં સ્પષ્ટતા કરી છે કે ‘સરોગેટ મધર’નો અર્થ એવી મહિલા છે જે કમિશનિંગ માતા વતી બાળકને જન્મ આપે છે અને તે જ રીતે ‘કમિશનિંગ ફાધર’ એટલે કે સરોગસી દ્વારા બાળકને જન્મ આપવા ઇચ્છુક વ્યક્તિ .
નવા નિયમો અનુસાર, ‘સરોગસી દ્વારા જન્મેલા બાળકના કિસ્સામાં, કમિશનિંગ પિતા, જેઓ પુરૂષ સરકારી નોકર છે અને તેમને બે કરતાં ઓછા બાળકો છે, તેમને પણ 15 દિવસની પિતૃત્વ રજા આપી શકાય છે. તેઓ બાળકની ડિલિવરીની તારીખથી 6 મહિનાની અંદર આ રજા લઈ શકે છે.
જો તમે જન્મ ન આપો તો શું, કાળજી જરૂરી છે
સરોગસી સંબંધિત આ સુધારેલા નિયમો સેન્ટ્રલ સિવિલ સર્વિસ (લીવ) (સુધારા) નિયમો, 2024 તરીકે ઓળખાશે. આ પાછળનો તર્ક એ છે કે જો અન્ય કોઈએ બાળકને જન્મ આપ્યો હોય તો પણ મહિલા સરકારી કર્મચારીને તેની કાળજી લેવા માટે સમયની જરૂર પડશે. તેથી સરોગસીના કિસ્સામાં, કમિશનિંગ માતાને ‘બાળ સંભાળ’ રજા આપવામાં આવી શકે છે.
