કૂંજ, પેલીકન અને ફલેમીંગોના પડાવથી નયન રમ્ય માહોલ: સહેલાણીઓની સંખ્યામાં પણ વધારો
હાલમાં નર્મદાનું ચિક્કાર પાણી દેગામ અને સોની મંડળી થઇ 40થી 50 કિમીથી પણ વધારે વિસ્તારમાં ફરી વળ્યું છે. ત્યારે નર્મદાના આ નીરમાં હાલમાં વિદેશી નયનરમ્ય પક્ષીઓનો અનોખો મેળાવડો જામ્યો છે. હાલમાં ખારાઘોડા રણમાં નર્મદાના નીર અગરિયા માટે આફત ને વિદેશી પક્ષીઓ માટે સ્વર્ગ સમાન બનવા પામ્યું છે. માનવીય ખલેલથી પર એવા સુરક્ષિત સ્થળ સમા એવા વેરાન રણમાં હજારો કિમી દૂર આવેલા સાઇબેરીયા, યુરોપ અને લદાખથી સફેદ અને ગુલાબી રંગના લેસર અને ગ્રેટર પક્ષીઓ, ફ્લેમીંગો સહિતના વિદેશી નયનરમ્ય પક્ષીઓના ઝુંડ શિયાળો ગાળવા આવે છે. જેમાં સુરખાબ પક્ષીઓ તો રણમાં લાઇનબદ્ધ માળા વસાહત બનાવી સંવનન બાદ બચ્ચાઓને જન્મ આપી ઉનાળાની શરૂઆત થતા પોતાના માદરે વતન પરત ફરે છે. ત્યારે હાલમાં માળિયા શાખા કેનાલનું ઓવર ફ્લો થયેલું પાણી બજાણા વોકળામાં થઇને રણમાં દેગામ, સોની અને સવલાસ મંડળી વિસ્તારમાં થઇને રણમાં છેક 40થી 50 કિમી સુધી પહોંચતા રણનો આ વેરાન વિસ્તાર મીની સમુદ્રમાં ફેરવાઇ ગયો છે. ત્યારે હાલમાં ફરી વિદેશી નયનરમ્ય પક્ષીઓના ઝુંડ બજાણા રણના ટૂંડી તળાવ અને નર્મદાના ચિક્કાર પાણીમાં પડાવ નાખતા પહેલી વખત રણમાં સુંદર મનોરમ દૃશ્ય પૂરું પાડી રહ્યા છે.
કચ્છના નાના રણમાં શિયાળો જામતા હજારો કિમી દૂર સાયબિરિયાથી વિવિધ પ્રકારના કૂંજ, પેલિકન અને ફ્લેમિંગોએ પડાવ નાખ્યો છે. વેરાન રણ વિદેશી પક્ષીઓ માટે સ્વર્ગ બન્યું છે. દર વર્ષની જેમ આ વર્ષે પણ હજારોની સંખ્યામાં શિયાળો ગાળવા આ વિદેશી પક્ષીઓના ઝુંડે રણમાં ધામા નાખતા પક્ષી પ્રેમીઓ ઝુમી ઊઠ્યા હતા. વેરાન રણમાં સામાન્ય રીતે કુલ 3 પ્રકારની ક્રેન જોવા મળે છે.
સારસ ક્રેન, કોમન ક્રેન, ડેમોઝાઇલ ક્રેન. જેમાં સારસ ક્રેન એ લોકલ એટલે કે આખુ વર્ષ ભારતમાં જ રહે છે જ્યારે કોમન ક્રેન અને ડેમોઝાઇલ ક્રેન સાયબિરિયા અને મોંગોલિયાથી માઈગ્રેશન કરે છે. ત્યાં શિયાળામાં ખૂબ જ ઠંડી અને બરફ જામી જવાથી શિયાળાની ઋતુ તે ભારતમાં ગાળવા આવે છે. હાલમાં માનવીય ખલેલથી પર એવા સુરક્ષિત સ્થળ એવા વેરાન રણમાં કોમન ક્રેન અને ડેમોઝાઇલ ક્રેનનું સાયબિરિયાથી આગમન થયું છે.
જ્યારે ડેમોઝાઇલ ક્રેન પેસેજ માઇગ્રેટીવ એટલે કે અહીં આવે ત્યારે 15 દિવસ રોકાય છે અને માર્ચ મહિનામાં જાય ત્યારે 10 દિવસ આ રણમાં રોકાય છે. જે વચ્ચેના ગાળામાં અહીં જોવા મળતી નથી. જ્યારે કોમન ક્રેન સપ્ટેમ્બર મહિનાથી માર્ચ મહિના સુધી રોકાય છે આ બંને ક્રેન સાયબિરિયાથી આવે છે.
વેરાન રણમાં વિવિધ પ્રકારના ક્રેન સહિત પેલિકન પક્ષીઓનું પણ આગમન થયું છે. જે વિદેશથી રણમાં ઊડીને આવતું સૌથી વજનદાર પક્ષી ગણાય છે. એનું વજન 15થી 17 કિલો જેટલું હોય છે. એની ચાંચ દોઢ ફૂટ લાંબી હોય છે. જ્યારે ફ્લેમિંગો જે આપણું રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે. એ પણ મોટી સંખ્યામાં જોવા મળી રહ્યાં છે. ફ્લેમિંગોએ દર વર્ષે કચ્છના રણમાં મોટા પ્રમાણમાં નેસ્ટિંગ કરીને બચ્ચાને જન્મ આપે છે.
સુરેન્દ્રનગર: સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના દસાડા-ધ્રાંગધ્રા તાલુકાને અડીને આવેલા અને આશરે 4,953.71 ચોરસ કી.મી. વિસ્તારમાં પથરાયેલા નાના રણમાં જોવા મળતા દુર્લભ ઘુડખર પ્રાણી અને ખાસ શિયાળામાં મહેમાન બનતા વિદેશી પક્ષીઓ નિહાળવા પ્રવાસીઓનો ઘસારો જોવા મળ્યો છે. છેલ્લા બે મહીનામાં 238 વિદેશી પ્રવાસીઓ સહીત 4,066 પ્રવાસીઓએ ઘુડખર અને વિદેશી પક્ષીઓનો નજારો માણ્યો હોવાનું જાણવા મળેલ છે.
શિયાળામાં દર વર્ષે સાયબિરીયા, મોંગાલીયા, અફઘાનીસ્તાન સહીતના દુર-દુરના દેશોમાંથી વિદેશી પક્ષીઓ વેરાન રણમાં મહેમાન બનવા આવે છે. ઘુડખર અને પક્ષીઓનો આ નજારો માણવા લાયક હોય છે. અને એટલે જ અહી પ્રવાસીઓનો ઘસારો જોવા મળે છે. બજાણા રેન્જ ફોરેસ્ટ ઓફીસર એસ.એસ.સારલાના જણાવ્યા મુજબ, 15મી ઓકટોબરે ઘુડખરના મેટીંગ પિરીયડ બાદ અભયારણ્ય ખુલ્લુ મુકવામાં આવ્યુ ત્યારથી અત્યારસુધીમાં 238 વિદેશીપક્ષીઓ અને 3,828 ભારતીય પ્રવાસીઓએ મુલાકાત લીધી છે.
ઓકટોબર મહીનામાં ભારતીય પ્રવાસીઓમાં 109 નાના અને 1292 મોટા પ્રવાસીઓ તેમજ 47 વિદેશી પ્રવાસીઓએ મુલાકાત લીધી હતી. જ્યારે નવેમ્બર મહીનામાં ભારતીય પ્રવાસીઓમાં 209 નાના અને 1980 મોટા પ્રવાસીઓ તેમજ 191 વિદેશી પ્રવાસીઓએ મુલાકાત લીધી હતી. કચ્છના નાના રણમાં સાયબિરીયા, મોંગોલીયા સહીતના દુરદુરના દેશોમાંથી શિયાળો ગાળવા વિદેશી પક્ષીઓ હજારોની સંખ્યામાં આવે છે. ક્રેન, પેલીકન, ફલેમીંગો, મસ્ટલીન, હોબી, કુંજ,ઘુવડ, રાજહંસ, ગાજહંસ, બતક અને ઈગલ સહીતના દેશી-વિદેશી પક્ષીઓનો નજારો માણવો અવિસ્મરણીય અનુભવ હોવાથી પ્રવાસીઓના આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે
વિદેશી પર્યટકોમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો
રણ સિવાય વિશ્વમાં ક્યાંય ન જોવા મળતા ઘૂડખર, રણ લોંકડી સહિતના સસ્તન પ્રાણીયો અને વિદેશી નયનરમ્ય પક્ષીઓના ઝુંડ પ્રવાસીઓ માટે આકર્ષણનું કેન્દ્ર બને છે. હાલમાં વેરાન રણમાં હજારોની સંખ્યામાં વિદેશી પક્ષીઓ પડાવ નાખતા સ્થાનિક પ્રવાસીઓ અને વિદેશી પર્યટકોમાં નોંધપાત્ર વધારો જોવા મળ્યો છે. તેમ બજાણાના રેન્જ ફોરેસ્ટ ઓફીસર એસ.એસ. સારલાએ જણાવ્યું છે.
