અવકાશના વણ ઉકેલ સાત રહસ્યોના ભેદ પામવા વિજ્ઞાનની ‘મથામણ’

• અવકાશ વિજ્ઞાન સંશોધનમાં કાળા માથાનો માનવી બ્રહ્માંડમાં ખૂબ આગળ નીકળવાનો દાવો કરે છે પરંતુ હજુ અનેક એવા રહસ્યો છે જેનો જવાબ વિજ્ઞાન પાસે પણ નથી

સ્કાય હેવ નો લિમિટ.. બ્રહ્માંડ અનંત છે કુદરતનો ભેદ કોઈ પામી શકવાના નથી જેવા વિધાનો ને માપી લેવા માટે વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી સદીઓથી મહેનત કરી રહી છે આકાશ અને પાતાળ સુધી પહોંચેલા માનવીઓ અનેક રહસ્યો જાણી ગયા નો દાવો કરે છે પરંતુ હજી એવી ઘણી ચીજો છે કે જ્યાં સુધી પહોંચવામાં માનવીના મગજ નો પન્નો ટૂંકો પડે છે તાજેતરમાં જ આવેલા એક સાયન્સ જનરલમાં અવકાશની સાત એવી વસ્તુઓ છે કે જેનો તાગ મેળવવા સંશોધકોની મથામણ કામ આવતી નથી અવકાશમાં એવા ઘણા રહસ્યમય વિસ્તાર છે કે જ્યાં કોઈનું જ્ઞાન કામ આવતી નથી. અવકાશ એ અસાધારણ અને રહસ્યમય વિસ્તરણ છે જે અસાધારણ ઘટનાઓથી ભરેલું છે જે આપણી સમજને અવગણે છે. વિચિત્ર કોસ્મિક ઘટનાઓથી લઈને વિચિત્ર શારીરિક વર્તણૂકો સુધી, બ્રહ્માંડ ખરેખર કેટલીક વિચિત્ર ઘટનાઓનું ઘર છે. અહીં અવકાશમાં બનતી સાત વિચિત્ર વસ્તુઓ છે.

અવકાશમાં પ્લાઝ્મા

પ્લાઝ્મા એ પદાર્થની ચોથી અવસ્થા છે, જેમાં મુક્ત ઇલેક્ટ્રોન સાથે ખૂબ જ ગરમ ગેસનો સમાવેશ થાય છે. ઘન, પ્રવાહી અને વાયુઓથી વિપરીત, પ્લાઝ્મા અવકાશમાં અવિશ્વસનીય રીતે સામાન્ય છે, જે દૃશ્યમાન બ્રહ્માંડનો 99.9% ભાગ બનાવે છે. આપણા સૂર્ય સહિત તારાઓ મોટાભાગે પ્લાઝ્માથી બનેલા છે. દ્રવ્યની આ સ્થિતિ અતિશય તાપમાન અથવા મજબૂત વિદ્યુત પ્રવાહ હેઠળ બનાવવામાં આવે છે. પ્લાઝ્મા વાયુઓથી અલગ રીતે વર્તે છે, કારણ કે તે વીજળીનું સંચાલન કરે છે અને ચુંબકીય ક્ષેત્રોથી પ્રભાવિત છે. સૌર જ્વાળાઓ અને સૌર પવન, જે પૃથ્વીના ચુંબકમંડળને અસર કરી શકે છે અને ઓરોરાસ જેવી ઘટનાઓનું કારણ બની શકે છે, તે અવકાશમાં પ્લાઝ્મા પ્રવૃત્તિના ઉદાહરણો છે.

અવકાશમાં રેડીએશન માઈક્રોવેવની આંધી

અવકાશમાં વાતાવરણ નથી પરંતુ રેડિયેશન ના મોટા મોટા ઝંઝાવાદ અને વિકર્ણોની આધીના અનેક પ્રદેશો છે જ્યાં કોસ્મિક માઇક્રોવેવ બેકગ્રાઉન્ડ (સીએમબી) કિરણોત્સર્ગ એ બિગ બેંગનો આફ્ટર ગ્લો છે, જે સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં ફેલાયેલો છે. આર્નો પેન્ઝિયાસ અને રોબર્ટ વિલ્સન દ્વારા 1965માં શોધાયેલ, સીએમબી એ એક અસ્પષ્ટ માઇક્રોવેવ રેડિયેશન છે જે બિગ બેંગના માત્ર 380,000 વર્ષ પછી, પ્રારંભિક બ્રહ્માંડનો સ્નેપશોટ પૂરો પાડે છે. તે નોંધપાત્ર રીતે સમાન છે, નાના વધઘટ સાથે જેણે વૈજ્ઞાનિકોને બ્રહ્માંડની રચના અને ઉત્ક્રાંતિને સમજવામાં મદદ કરી છે. સીએમબી એ બિગ બેંગ થિયરીને સમર્થન આપતા પુરાવાના સૌથી મહત્વપૂર્ણ ભાગોમાંનું એક માનવામાં આવે છે અને તે કોસ્મોલોજિકલ સંશોધનનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે.

અવકાશના હિમપ્રાપાત જેવા ઠંડા વિસ્તારો

અવકાશમાં વાતાવરણ નથી તો પાણી અને બરફ નિકલ્પના પણ ન કરી શકાય પરંતુ અવકાશમાં ગરમી સાથે સાથે એવા ઘણા પ્રદેશ છે જ્યાં હીમ યુગ ચાલતું હોય તેમ ખૂબ જ ઠંડું વાતાવરણ છે તેને કોલ્ડ સ્પોટ કહે છે આવા પ્રદેશો એરિડેનસ નક્ષત્રમાં સ્થિત કોસ્મિક માઇક્રોવેવ પૃષ્ઠભૂમિ કિરણોત્સર્ગમાં એક વિશાળ, અસામાન્ય રીતે ઠંડો વિસ્તાર છે. નાસાના વિલ્ક્ધિસન માઇક્રોવેવ એનિસોટ્રોપી પ્રોબ (ઠખઅઙ) દ્વારા 2004 માં શોધાયેલ, કોલ્ડ સ્પોટ લગભગ 1.8 બિલિયન પ્રકાશ-વર્ષમાં છે અને તેની આસપાસના કરતાં 70 માઇક્રોકેલ્વિન્સ ઠંડુ છે. તેનું અસ્તિત્વ વર્તમાન કોસ્મોલોજિકલ મોડલ્સને પડકારે છે અને વૈજ્ઞાનિકોએ સુપરવોઈડ અથવા તો સમાંતર બ્રહ્માંડની શક્યતા સહિત વિવિધ સ્પષ્ટતાઓ પ્રસ્તાવિત કરી છે. કોલ્ડ સ્પોટ એ બ્રહ્માંડના પ્રારંભિક ઇતિહાસના અભ્યાસમાં સૌથી કોયડારૂપ વિસંગતતાઓમાંની એક છે.

અવકાશમાં ઉકળતું પાણી

અવકાશના માઇક્રોગ્રેવીટી વાતાવરણમાં, ઉકળતા પાણી જેવી રોજિંદી ઘટનાઓ ખૂબ જ સામાન્ય રીતે થાય છે. પૃથ્વી પર, ઉકળતા પાણી પરપોટા બનાવે છે જે સપાટી પર વધે છે અને ફૂટે છે. જો કે, અવકાશમાં, ગુરુત્વાકર્ષણનો અભાવ એટલે કે પરપોટા ઉછળતા નથી. તેના બદલે, તેઓ પ્રવાહીમાં રચાય છે અને અટકી રહે છે, અસ્તવ્યસ્ત અને ફેણવાળું મિશ્રણ બનાવે છે. ઇન્ટરનેશનલ સ્પેસ સ્ટેશન (ઈંજજ) પર કરવામાં આવેલા પ્રયોગો દરમિયાન આ જોવા મળ્યું હતું. અવકાશયાત્રીઓએ નોંધ્યું છે કે અવકાશમાં ઉકળતા પાણીના પરિણામે એક વિચિત્ર, લગભગ ફીણ જેવું દેખાય છે, જે પૃથ્વી પર આપણે જે પ્રક્રિયાથી પરિચિત છીએ તેનાથી તદ્દન વિપરીત છે.

બ્લેક હોલ

બ્લેક હોલ એ અવકાશન નો એક એવો પ્રદેશ છે જ્યાં ગુરુત્વાકર્ષણ એટલું મજબૂત છે કે કંઈપણ, પ્રકાશ પણ નહીં, છટકી શકતું નથી. બ્લેક હોલની નજીકની સૌથી વિચિત્ર અસરોમાંની એક સમય વિસ્તરણ છે. આઈન્સ્ટાઈનના સામાન્ય સાપેક્ષતાના સિદ્ધાંત મુજબ, જ્યારે તમે બ્લેક હોલની ઘટના ક્ષિતિજની નજીક જાઓ છો ત્યારે સમય નોંધપાત્ર રીતે ધીમો પડી જાય છે. દાખલા તરીકે, જો કોઈ અવકાશયાત્રી બ્લેક હોલની નજીકની ભ્રમણકક્ષામાં હોય, તો તેઓ દૂરના વ્યક્તિ કરતાં ઘણો ધીમો સમય અનુભવશે. આનો અર્થ એ છે કે જ્યારે અવકાશયાત્રી માટે માત્ર થોડા કલાકો પસાર થઈ શકે છે, ત્યારે દૂરથી અવલોકન કરનારાઓ માટે વર્ષો પસાર થઈ શકે છે. આ ઘટના ફિલ્મ “ઇન્ટરસ્ટેલર” માં પ્રખ્યાત રીતે દર્શાવવામાં આવી હતી.

કોઈપણ વસ્તુને ગળી લેતા વિસ્તારો

અવકાશમાં બ્લેક હોલ ની જેમ ઘણી એવી જગ્યાઓ હોય છે કે જ્યાં કોઈ પણ વસ્તુને ગળી લે છે એ ગુરુત્વાકર્ષણની વિસંગતતા છે જે સેન્ટૌરસ નક્ષત્રની દિશામાં લગભગ 150 મિલિયન પ્રકાશ-વર્ષ દૂર સ્થિત છે. તે સેંકડો હજારો અન્ય તારાવિશ્વોની સાથે આપણી આકાશગંગાને 600 કિલોમીટર પ્રતિ સેક્ધડની ઝડપે પોતાની તરફ ખેંચી રહી છે. તેના અપાર ગુરુત્વાકર્ષણીય ખેંચાણ હોવા છતાં, મહાન આકર્ષણની ચોક્કસ પ્રકૃતિ એક રહસ્ય રહે છે કારણ કે તે “નિવારણ ક્ષેત્ર” માં આવેલું છે, જે આકાશગંગાના વિમાન દ્વારા અસ્પષ્ટ છે. વૈજ્ઞાનિકો માને છે કે તે ગેલેક્સીઓનું વિશાળ ક્લસ્ટર અથવા સુપરક્લસ્ટર હોઈ શકે છે, પરંતુ તેની સાચી ઓળખ હજુ પણ અજ્ઞાત છે.

રહસ્યમય ભેદી ગ્રહો

કેટલાક ગ્રહોને ચોર ગ્રહો કહેવાય છે આ ગ્રહો એવા ગ્રહો છે જે તારાની ભ્રમણકક્ષા વાપરતા નથી નથી પરંતુ તેના બદલે અવકાશમાં વહે છે. ગુરુત્વાકર્ષણની ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓને કારણે આ ગ્રહો તેમના મૂળ સૌરમંડળમાંથી બહાર નીકળી ગયા હોવાનું માનવામાં આવે છે. એકલા આકાશગંગામાં અબજો ઠગ ગ્રહો હોઈ શકે છે. 2012 માં, ખગોળશાસ્ત્રીઓએ ઈઋઇઉજઈંછ 2149-0403 નામના ઠગ ગ્રહની શોધ કરી, જે પૃથ્વીથી લગભગ 100 પ્રકાશ-વર્ષ દૂર સ્થિત છે. આ ભટકતી દુનિયાને શોધવી મુશ્કેલ છે કારણ કે તેઓ તારાઓની જેમ પ્રકાશ ઉત્સર્જિત કરતા નથી, જે તેમને બ્રહ્માંડની કેટલીક સૌથી પ્રપંચી વસ્તુઓ બનાવે છે.