આફ્રિકાની જેમ વર્ષ ૨૦૩૦ સુધીમાં ‘ગ્રેટ ગ્રીન વોલ’ બનાવીને દેશની ૨૬ મિલિયન હેક્ટર જમીનને નવસાધ્ય કરવાની મોદી સરકારની યોજના
વિશ્વભરમાં દિવસે દિવસે પ્રદુષણની સમસ્યા સતત વિકરાળ બની રહી છે. જેના કારણે ગ્લોબલ વોર્મિંગની સ્થિતિ ઉભી થવા પામી છે.જેમાં ભારત દેશ પણ પાછળ નથી વિશાળ દરિયાકાંઠો વિશાળ રણ વિશાળ વિસ્તાર અને વિશાળ વસ્તી ધરાવતા ભારત દેશમાં પ્રદુષણ, દરિયાઈ ખારાશ, જમીનનું ધોવાણ સહિતની સમસ્યા ધીમેધીમે વિકરાળ બની રહી છે. સતત કપાતા જતા જંગલો અને વૃક્ષોના કારણે આપણા દેશમાં ગરમીનું પ્રમાણ સતત વધી રહ્યું છે. જેથી આ તમામ સમસ્યાઓનાં નિરાકરણ માટે કેન્દ્રની મોદી સરકારે પોરબંદરથી દિલ્હી સુધીના ૧૪૦૦ કીમી વિસ્તારમાં ગ્રીન કવચ ઉભુ કરવાનો માસ્ટર પ્લાન તૈયાર કર્યો છે. જેમાં ૧૪૦૦ કીમી વિસ્તારમાં પાંચ કીમી પહોળા વિસ્તારમા વૃક્ષોનું વાવેતર કરીને જંગલ વિસ્તાર ઉભુ કરાશે.
કેન્દ્ર સરકારે પર્યાવરણને સુરક્ષિત રાખવા અને દેશમાં ગ્રીન વિસ્તાર વધારવા માટે ૧,૪૦૦ કિલોમીટર લાંબી ગ્રીન કવચ બનાવવાનો નિર્ણય લીધો છે. સેનેગલથી આફ્રિકાના જીબુતી સુધી ગ્રીન બેલ્ટની તર્જ પર ગુજરાતના પોરબંદર દિલ્હી-હરિયાણા સરહદ સુધીની ‘ગ્રીન વોલ ઓફ ઇન્ડિયા’ વિકસિત કરવામાં આવશે. જેની લંબાઈ ૧,૪૦૦ કિલોમીટર હશે, જ્યારે તે ૫ કિલોમીટર પહોળુ હશે. ગ્રીન બેલ્ટ હવામાન પલટા અને આફ્રિકામાં વધતા રણને અટકાવવા માટે બનાવવામાં આવ્યો છે. તેને ‘સહારાની મહાન લીલી દિવાલ’ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ વિચાર હજી તેના પ્રારંભિક તબક્કામાં છે, પરંતુ ઘણા મંત્રાલયોના અધિકારીઓ તેના વિશે ખૂબ ઉત્સાહિત છે. જો આ પ્રોજેક્ટને મંજૂરી આપવામાં આવે તો ભવિષ્યમાં પણ ભારતમાં વધી રહેલા પ્રદૂષણને રોકવા તે એક ઉદાહરણ સમાન હશે. તેને રાજસન થાર રણની પૂર્વ તરફ વિકસિત કરવામાં આવશે પોરબંદરથી પાણીપત સુધી બનાવવામાં આવેલા આ જીન કવચઘટતા વન વિસ્તારને વધારશે. આ ઉપરાંત ગુજરાત, રાજસ્થાન, હરિયાણાથી લઈને દિલ્હી સુધીની પથરાયેલી અરવલ્લી પર્વતો પર હરિયાળીની ઘટતી કટોકટી પણ ઓછી થશે.
આ ગ્રીન કવચ પશ્ચિમ ભારતના રાજસન અને પાકિસ્તાનના રણમાંથી દિલ્હી આવતી ધૂળને પણ અટકાવવામાં આવશે. એક અધિકારીએ નામ ન આપવાની શરતે જણાવ્યું હતું કે ભારતમાં ઘટતા જતા જંગલ અને વધતા રણને રોકવાનો આ વિચાર તાજેતરના સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સંમેલનથી આવ્યો છે. જો કે, મંજૂરી માટે આ વિચાર હજી અંતિમ તબક્કે પહોંચ્યો નથી. આફ્રિકામાં ‘ગ્રેટ ગ્રીન વોલ’ પર કામ લગભગ એક દાયકા પહેલા શરૂ થયું હતું. જો કે, ઘણા દેશોની ભાગીદારી અને તેમની વિવિધ પ્રણાલીઓને લીધે, તે હજી વાસ્તવિકતામાં ફેરવાઈ નથી. ભારત સરકાર ૨૦૩૦ સુધીમાં આ વિચારને રાષ્ટ્રીય અગ્રતા પર મૂકવાનો વિચાર કરી રહી છે. તેનો હેતુ ૨૬ મિલિયન હેક્ટર જમીન પ્રદૂષણ મુક્ત બનાવવાનો છે.
અધિકારીઓના કહેવા મુજબ આ યોજના હજી મંજૂરીના તબક્કે નથી. આવી સ્થિતિમાં, તે વિશે વાત કરવાનું ખૂબ જ વહેલું છે. તેમણે કહ્યું કે આ લીલોતરી પટ્ટો સતત રહેશે નહીં, પરંતુ અરવલ્લી રેન્જનો મોટો ભાગ તેની નીચે આવરી લેવામાં આવશે જેથી નિર્જન વનનો ફરીથી વિકાસ થઈ શકે. એકવાર આ યોજનાને મંજૂરી મળ્યા બાદ અરવલ્લી રેન્જ અને અન્ય જમીનો પર કામ શરૂ થશે. આ માટે, ખેડૂતોની જમીન પણ સંપાદન કરવામાં આવશે. અરવલ્લીનો સમાવેશ કરીને ભારતમાં ૨૬ મિલિયન હેક્ટર જમીનને લીલોતરી કરવાનો છે.
ઇસરોએ ૨૦૧૬ માં એક નકશો બહાર પાડ્યો હતો. જેમાં જણાવાયું છે કે ગુજરાત, રાજસ્થાન અને દિલ્હી એવા રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં છે જ્યાં ૫૦ ટકાથી વધુ જમીન ગ્રીન ઝોનની બહારની છે. આને કારણે આ વિસ્તારોમાં રણનો વ્યાપ વધવાનો ભય છે.
આ પ્રોજેકટ માટે લાંબા ગાળાનું આયોજન પાછળ જમીન સંપાદન વૃક્ષોનું વાવેતર અને ૨૬૦ લાખ હેકટર જમીનનાં વનીકરણનાં આ પ્રોજેકટમાં ૨૯.૩% જમીનનો હરિયાળી માટે ઉપયોગ થશે આ પ્રોજેકટથી રણ આગળ વધતુ અટકાવવામાં ખૂબ ઉપયોગી બનશે ગુજરાત, રાજસ્થાન, દિલ્હી અને કેન્દ્ર શાસીત પ્રદેશોની ૫૦% જમીનો પર અત્યારે બંજર અને રણના વિસ્તારનું જોખમ ઉભુ થયું છે. આફ્રિકાની ગ્રેટગ્રીનવોલની જેમજ ભારતની આ મહત્વકાંક્ષી યોજના વિશ્ર્વ માટે પ્રેરક બનશે ૫ કીમી પહોળી અને ૧૪૦૦ કીમીની લંબાઈમાં ઉભી થનારી આ હરિયાળી પર્યાવરણની જાળવણી ઉપરાંત ગ્લોબલ ઈકો ડેવલોપમેન્ટ અને પર્યાવરણ પ્રવાસન માટે મહત્વની બની રહેશે.
