પુરાણોમાં જણાવ્યા અનુસાર જ્યારે બહેન સુભદ્રા તેમના પિયર પધાર્યા ત્યારે તેમણે બન્ને ભાઇઓ શ્રીકૃષ્ણ અને બલરામ સમક્ષ નગરયાત્રા પર સાથે જવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી હતી. આ ખુશીમાં જ રથયાત્રાનો ઉત્સવ મનાવાય છે. દર વર્ષે અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની બીજી તારીખે જગન્નાથ રથયાત્રા શહેરના માર્ગો પર નીકળે છે અને આ વર્ષે આ યાત્રા 20મી જૂને ભગવાન જગન્નાથ નગરચર્યા કરશે. આ યાત્રા સાથે જોડાયેલી અનેક પરંપરા છે જેનું પાલન આજે પણ કરવામાં આવે છે જેમકે ભગવાનનું મામેરું વાજતે-ગાજતે કાઢવામાં આવે છે, ત્યારબાદ તેઓ બીમાર પડે છે અને ભગવાનના દર્શન પર મનાઈ ફરવામાં આવે છે.
પૌરાણિક કથા અનુસાર એવું કહેવાય છે કે જ્યારે ભગવાન કૃષ્ણ તેમની માસીના ઘરે ભાઈ-બહેનો સાથે પુરીમાં આવ્યા ત્યારે તેમણે પુરીમાં સ્નાન કર્યું હતું. જે બાદ ત્રણેય ભાઈ-બહેન બીમાર પડ્યા અને રાજ વૈદ્યએ તેમની સારવાર કરી. સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે આજે પણ જગન્નાથ યાત્રા પહેલા તેમના બીમાર થવાની આ પરંપરાનું પાલન કરવામાં આવે છે.
શું છે પરંપરા ??
આજે પણ યાત્રા શરૂ થતા પહેલા જ્યેષ્ઠ માસની પૂર્ણિમાના દિવસે ભગવાન જગન્નાથ, બલભદ્ર અને સુભદ્રાને 108 ઘડા પાણીથી સ્નાન કરાવવામાં આવે છે જેને સહસ્ત્રધારા સ્નાન નામ આપવામાં આવ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જગન્નાથ જી, બલભદ્ર જી અને સુભદ્રા જી ઠંડા પાણીમાં સ્નાન કર્યા પછી બીમાર પડી જાય છે. ત્યારબાદ તેમને 15 દિવસ સુધી એકાંતવાસમાં રાખવામાં આવે છે અને આ દરમિયાન મંદિરના દરવાજા બંધ રહે છે.
ભગવાન જગન્નાથના બીમારપડવાની છે બીજી પૌરાણિક કથા
ઓરિસ્સાના પુરીમાં ભગવાન જગન્નાથના એક પ્રખર ભક્ત હતા, જેનું નામ માધવદાસ હતું. તે દરરોજ ભગવાન જગન્નાથની ભક્તિભાવથી પૂજા કરતો હતો. એકવાર માધવદાસને ઝાડા (ઉલ્ટી-ઝાડા) થયા. તે એટલો અશક્ત થઈ ગયો કે ચાલવું મુશ્કેલ થઈ ગયું, પરંતુ તે પોતાની ક્ષમતા મુજબ પોતાનું કામ કરતો રહ્યો, કોઈની સેવા ન લીધી.
જ્યારે માધવદાસનો રોગ વધુ ગંભીર બન્યો ત્યારે તેઓ ઉઠી પણ શકતા ન હતા. પછી જગન્નાથજી સ્વયંસેવક તરીકે તેમના ઘરે પહોંચ્યા અને માધવદાસજીની સેવા કરવા લાગ્યા. માધવદાસજીને જ્યારે ભાન આવ્યું ત્યારે તેમણે તરત જ ઓળખી લીધું કે આ મારા ભગવાન છે. ત્યારે તેણે કહ્યું, પ્રભુ તમે ત્રિભુવનના સ્વામી છો, તમે મારી સેવા કરો છો, જો તમે ઈચ્છતા હોત તો તમે મારો રોગ પણ મટાડી શક્યા હોત, જો તમે રોગ મટાડ્યો હોત તો મારે આ બધું ન કરવું પડત ત્યારે જગન્નાથજીએ કહ્યું, મને મારા ભક્તનું દુઃખ દેખાતું નથી, તેથી જ હું સેવા કરું છું, ગમે તે થાય, ભોગવવું જ પડે છે.પણ હવે હું તમારા રોગના બાકીના 15 દિવસ લઈ રહ્યો છું. આ જ કારણ છે કે આજે પણ ભગવાન દર વર્ષે બીમાર પડે છે.
