હાઈ બ્લડ પ્રેશર (હાયપરટેન્શન) એ વૈશ્વિક સ્તરે ઝડપથી વધી રહેલી ગંભીર આરોગ્ય સમસ્યાઓમાંની એક છે. ભારત સહિત વિશ્વના તમામ દેશોમાં દર વર્ષે લાખો લોકોને હાઈ બ્લડ પ્રેશરની સમસ્યાનું નિદાન થાય છે. ભારતના સંદર્ભમાં વાત કરતાં નિષ્ણાતો દરેકને આ વધતા ખતરાથી સાવચેત રહેવાની સલાહ આપે છે.
જો આપણે ડેટા પર નજર કરીએ તો જાણવા મળે છે કે લગભગ 33% શહેરી અને 25% ગ્રામીણ વસ્તી હાઈપરટેન્સિવ છે. ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં દસમાંથી એક વ્યક્તિ અને શહેરી વસ્તીમાં પાંચમાંથી એક વ્યક્તિ બ્લડપ્રેશરની સમસ્યાને કાબૂમાં રાખવામાં સક્ષમ છે. ગંભીર બાબત એ છે કે 60-70 ટકા લોકોને એ પણ ખબર નથી હોતી કે તેઓ હાઈપરટેન્શનથી પીડિત છે જ્યાં સુધી સમસ્યા વધે નહીં.
આ ઝડપથી વધી રહેલા વૈશ્વિક રોગ વિશે લોકોને જાગૃત કરવા દર વર્ષે 17 મેના રોજ વિશ્વ હાયપરટેન્શન દિવસ ઉજવવામાં આવે છે. સ્વાસ્થ્ય વિશેષજ્ઞોના મતે, હાઈપરટેન્શનની સમસ્યા પુખ્ત વયના લોકોથી લઈને વૃદ્ધો સુધી કોઈને પણ થઈ શકે છે, આવી સ્થિતિમાં દરેક માટે તેના વિશે જાણવું અને નિવારક પગલાં લેવાનું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ચાલો નીચેની સ્લાઈડ્સમાં હાઈપરટેન્શનના લક્ષણો, કારણો અને નિવારણ વિશે વિગતવાર જાણીએ.
હાઈ બ્લડ પ્રેશરની સમસ્યા
અમેરિકન હાર્ટ એસોસિએશન મુજબ, હાઈ બ્લડ પ્રેશર એ લાંબા સમય સુધી ધમનીની દિવાલો સામે લોહીના દબાણમાં વધારો થવાની સ્થિતિ છે. તમારું હૃદય કેટલું લોહી પંપ કરે છે અને ધમનીઓમાં લોહીના પ્રવાહ સામે પ્રતિકારની માત્રાને આધારે બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર નક્કી કરવામાં આવે છે. ધમનીઓ જેટલી વધારે સાંકડી થાય છે અને તમારા હૃદય દ્વારા વધુ લોહી પમ્પ કરવામાં આવે છે, બ્લડ પ્રેશર વધારે છે. 120/80 mmHg બ્લડ પ્રેશરનું સ્તર સામાન્ય માનવામાં આવે છે.
બ્લડ પ્રેશર કેમ વધે છે તે વિશે બધા લોકોએ જાણવું જરૂરી છે. ઉંમર, કૌટુંબિક ઇતિહાસ, જીવનશૈલી-ખાવાની વિકૃતિઓ, સ્થૂળતા, ઉચ્ચ સોડિયમનું સેવન અને આલ્કોહોલ-ધુમ્રપાન જેવી આદતો મુખ્ય કારણો તરીકે ઓળખાય છે.
કેટલાક લોકોને અંતર્ગત સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિને કારણે હાઈ બ્લડ પ્રેશર હોઈ શકે છે. આમાં કિડનીના રોગો, એડ્રેનલ ગ્રંથિની ગાંઠ, રક્તવાહિનીઓમાં (જન્મજાત) ખામી, અમુક દવાઓનો ઓવરડોઝ જેવી સમસ્યાઓ પણ જવાબદાર હોવાનું માનવામાં આવે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર ધરાવતા મોટાભાગના લોકો શરૂઆતમાં કોઈ ચિહ્નો બતાવતા નથી, જો કે બ્લડ પ્રેશર રીડિંગ્સ વધી શકે છે. જ્યારે કેટલાક લોકોને બ્લડ પ્રેશરના સ્તરમાં વધારો થવાની સ્થિતિમાં વિવિધ પ્રકારની સમસ્યાઓનો અનુભવ થઈ શકે છે, જેનું ધ્યાન રાખવું જરૂરી છે.
ક્રોનિક હાઈ બ્લડ પ્રેશર એથરોસ્ક્લેરોસિસની જટિલતાઓને વધારે છે. આમાં, રક્ત વાહિનીઓની દિવાલો પર પ્લાક બનવાનું શરૂ થાય છે, જે ધમનીઓની સાંકડીને વધારે છે.
હાઈ બ્લડ પ્રેશર જીવનભરની સમસ્યા છે. તેની સારવાર તરીકે, તેને નિયંત્રણ પર ધ્યાન આપવાની જરૂર છે. જીવનશૈલીમાં ફેરફાર હાઈ બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત અને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે. જો કે, જે લોકોનું બ્લડ પ્રેશર ખૂબ જ ઊંચું રહે છે અને સામાન્ય ઉપાયોથી તેને નિયંત્રિત કરી શકાતું નથી, ડૉક્ટરો તેમને દવાઓ આપી શકે છે, જેથી હૃદય રોગના જોખમને ટાળી શકાય.
ધ્યાનમાં રાખો, ડૉક્ટરની સલાહ વિના આ દવાઓ જાતે બંધ ન કરો. આનાથી બ્લડ પ્રેશરમાં અચાનક વધારો થઈ શકે છે અને ગંભીર કિસ્સાઓમાં હાર્ટ એટેકનું જોખમ રહે છે. દવાઓની સાથે બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરવાના ઉપાયો પર પણ ખાસ ધ્યાન આપવું જરૂરી છે.
જીવનશૈલી અને આહારમાં ફેરફાર કરીને રક્તસ્ત્રાવને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. જે લોકોનું બ્લડ પ્રેશર અવારનવાર એલિવેટેડ હોય છે અથવા જેમને તેનું જોખમ વધારે હોય છે તેઓએ ખોરાકમાં સોડિયમનું પ્રમાણ ઓછું રાખવા પર ધ્યાન આપવું જોઈએ. સોડિયમનું વધુ પડતું સેવન બ્લડ પ્રેશર વધારી શકે છે.
આ સિવાય જે લોકો વધુ આલ્કોહોલ પીતા હોય છે તેઓ પણ તેનાથી વધુ ગ્રસ્ત હોય છે, આ વસ્તુઓને બિલકુલ ટાળવી જોઈએ. અભ્યાસ દર્શાવે છે કે નિયમિતપણે કસરત કરવાની આદત રાખવાથી બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ મળી શકે છે.
