આ કેસની સુનાવણી કરતા ન્યાયધીશ મિશ્રાને દુર કરવાની અરજદારોની માંગણી સ્વીકારવામાં
આવે તો ન્યાયતંત્ર પર દબાણ ઉભુ થશે: સુપ્રીમ કોર્ટની બંધારણીય બેન્ચનું વિશ્ર્લેષણ
સુપ્રીમ કોર્ટે બુધવારે કહ્યું હતું કે જમીન અધિગ્રહણ અધિનિયમની જોગવાઈઓને પડકારતી કેસની સુનાવણી કરતા ન્યાયમૂર્તિ અરૂણ મિશ્રા બંધારણ બેંચમાંથી ન્યાયમૂર્તિ મિશ્રા અલગ નહીં થાય. જસ્ટિસ અરૂણ મિશ્રાની અધ્યક્ષતાવાળી પાંચ ન્યાયાધીશોની બંધારણની બેંચે ચુકાદો આપ્યો હતો અને કહ્યું હતું કે હું આ કેસની સુનાવણીથી દૂર રહેતો નથી.
આ કેસની સુનાવણીમાં ન્યાયાધીશ મિશ્રાની સંડોવણી અંગે અનેક ખેડૂત સંગઠનો અને વ્યક્તિઓએ વાંધો ઉઠાવ્યો હતો. તેમણે દલીલ કરી હતી કે ન્યાયાધીશ મિશ્રા એ બેંચના સભ્ય હતા જેણે ગયા વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં સર્વોચ્ચ અદાલત દ્વારા ચુકાદો આપ્યો હતો અને તેઓ આ મુદ્દે પોતાનો અભિપ્રાય આપી ચૂક્યા છે. બંધારણની બેંચના અન્ય સભ્યોમાં ન્યાયમૂર્તિ ઇન્દિરા બેનર્જી, જસ્ટિસ વિનીત સારન, જસ્ટિસ એમ.આર.શાહ અને જસ્ટિસ એસ રવિન્દ્ર ભટ્ટનો સમાવેશ થાય છે.બંધારણની ખંડપીઠે આ કેસમાં સામેલ પક્ષોને કાનૂની પ્રશ્નો સૂચવવા કહ્યું હતું કે જેના પર સુપ્રીમ કોર્ટે નિર્ણય લેવો પડશે. આ અગાઉ કોર્ટે ૧૬ ઓક્ટોબરે જસ્ટિસ મિશ્રાને કેસની સુનાવણી માટે રચાયેલી બંધારણીય બેંચમાંથી હટાવવાના પ્રયત્નોની નિંદા કરી હતી અને કહ્યું હતું કે તેમની પસંદગીની બેંચની પસંદગી કરવાનું દંભ સિવાય બીજું કંઈ નથી અને જો તે સ્વીકારવામાં આવે તો જો જાય, તો તે “સંસ્થાને નષ્ટ કરશે”.
સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું હતું કે જો પાંચ સભ્યોની બંધારણ બેંચમાંથી ન્યાયમૂર્તિ અરુણ મિશ્રાને અલગ કરવાની માંગ કરવાની પક્ષકારોની વિનંતી સ્વીકારવામાં આવે તો, “ન્યાયતંત્રને અંકુશમાં લેવા માટે હુમલો કરવામાં આવ્યો હોવાથી તે ઇતિહાસનો કાળો અધ્યાય હશે. જસ્ટિસ મિશ્રાએ વરિષ્ઠ વકીલ શ્યામ દિવાનને ખેડૂત સંગઠન વતી હાજર રહેવા કહ્યું હતું.” સાંભળવાનો પ્રયત્ન કરવા સિવાય બીજું કશું નથી.
તમારે તમારી પસંદની વ્યક્તિને પાછળની બાજુમાં જોઈએ છે. જો અમે તમારી વિનંતી સ્વીકારીશું અને સુનાવણીથી અલગ થવાના તમારા મતને સ્વીકારીએ તો તે સંસ્થાને નષ્ટ કરશે. આ એક ગંભીર મુદ્દો છે અને ઇતિહાસ તેને આ રીતે જોશે કે વરિષ્ઠ હિમાયતીઓ પણ આ પ્રયત્નમાં સામેલ થયા હતા. “દિવાનએ કહ્યું કે ન્યાયાધીશે તરફેણની કોઈપણ આશંકાને દૂર કરવી જોઈએ, નહીં તો લોકોનો વિશ્વાસ ખતમ થઈ જશે અને સુનાવણી થશે અલગ થવાની તેમની વિનંતી, સંસ્થાની અખંડિતતા જાળવવા સિવાય કંઇ નથી.
તેમણે એમ પણ કહ્યું કે તેમની પ્રાર્થના પાછળની પસંદગીની વ્યક્તિને પાછળની બાજુએ શામેલ કરવા માટે દૂરની વાત નથી અને અહીં “સાર્વત્રિક સિદ્ધાંતો” લાગુ પાડવામાં આવશે. અમે ફક્ત તેના તરફ ધ્યાન દોરી રહ્યા છીએ. “જસ્ટિસ મિશ્રાએ ૧૬ ઓક્ટોબરની સુનાવણી દરમિયાન કહ્યું હતું કે બેંચમાંથી તેમની છૂટા થવાની માંગણી કરતી અરજી” પ્રાયોજિત “હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, “જો આપણે આ પ્રયત્નોને વળગી રહીશું, તો તે ઇતિહાસનો સૌથી કાળો પ્રકરણ હશે.”
આ દળો અદાલતને કોઈ વિશિષ્ટ રીતે કાર્યવાહી કરવા દબાણ કરવા પ્રયાસ કરી રહી છે. આ સંસ્થાને અંકુશમાં લેવા માટે હુમલા કરવામાં આવી રહ્યા છે. તે આ પદ્ધતિ હોઈ શકે નહીં, તે આ રીત ન હોવી જોઈએ અને તે આ રીત રહેશે નહીં. “કોઈનું નામ લીધા વિના ન્યાયાધીશ મિશ્રાએ કહ્યું,” આ તે દળો છે જે આ અદાલતને ચોક્કસ રીતે કામ કરવા દબાણ કરે છે. પ્રયાસ કરી રહ્યા છે, તેઓ મને પાછળ રહેવાની ફરજ પાડે છે. નહિંતર, હું ભાગ પાડીશ. ”
તેમણે વધુમાં કહ્યું હતું કે ન્યાયાધીશ તરીકે તે લોકો માટે સંસ્થાની સુરક્ષાની જવાબદારી જાણે છે અને “આ સંસ્થામાં જે કંઈ પણ થઈ રહ્યું છે તે ખરેખર આઘાતજનક છે.” દિવાન વિવિધ નિર્ણયોનો ઉલ્લેખ કરે છે. એવું કહેવામાં આવતું હતું કે જ્યારે ન્યાયાધીશને સુનાવણીથી અલગ થવાનું કહેવામાં આવે છે, ત્યારે તે બિનજરૂરી સંવેદનશીલ હોવું જોઈએ નહીં, તે વ્યક્તિગત રૂપે ન લેવું જોઈએ. જો કે, ૨૦૧૪ માં, અન્ય ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે જો વળતર સ્વીકારવામાં વિલંબ થાય તો જમીન સંપાદન રદ થઈ શકે છે.
તેનાથી વિપરિત, ફેબ્રુઆરી ૨૦૧૮ માં ન્યાયાધીશ મિશ્રાના ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો જમીન માલિકો પાંચ વર્ષમાં વળતર સ્વીકારવાનો ઇનકાર કરે તો જમીન સંપાદન અમાન્ય રહેશે નહીં. ગયા વર્ષે ૬ માર્ચે સર્વોચ્ચ અદાલતે કહ્યું હતું કે એક મોટી બેંચ સમાન મુદ્દા પર સમાન ક્ષમતાના બે અલગ અલગ બેંચ દ્વારા આપવામાં આવેલા નિર્ણયોના ઔદિચત્યની તપાસ કરશે.
