kutch: એક ટાપુ કે જે કાચબાના આકાર જેવું લાગે છે, કચ્છ એ ભારતનું એક ભૂતપૂર્વ રજવાડું છે જે ભૂતકાળથી તેની ભવ્ય પ્રકૃતિને પકડી રાખે છે. સફેદ મીઠાના રણના વિશાળ વિસ્તરણ સાથે કચ્છ કદાચ ભારતના સૌથી સુંદર, છતાં અતિવાસ્તવીક સ્થળોમાંનું એક છે. શિયાળા દરમિયાન આ સ્થાન જીવંત બને છે જ્યારે ડિસેમ્બર-ફેબ્રુઆરી દરમિયાન અહી રણ ફેસ્ટિવલ યોજવામાં આવે છે જેમાં સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમો, કાર્યો અને હોટ-એર બલૂનિંગ જેવી સાહસિક પ્રવૃત્તિઓ સાથે વિશાળ કેમ્પ વસાહતો હોય છે. તો ચાલો જાણીએ કચ્છમાં ફરવા લાયક સ્થળો વિષે
અમદાવાદ થી કચ્છ જવા માટેનું અંતર અને લાગતો સમય:
ડિસ્ટન્સ: 367 કી. મી.
સમય:
ટ્રેન: 5:30 કલાક
કાર: 7:30 કલાક
બસ: 7:30 કલાક
રાજકોટ થી કચ્છ જવા માટેનું અંતર અને લાગતો સમય:
ડિસ્ટન્સ: 267.5 કી. મી.
સમય:
ટ્રેન: 4:10 કલાક
કાર: 5:30 કલાક
બસ: 5: 15કલાક
સફર દરમિયાન વચ્ચે રોકવા માટેની જગ્યાઓ:
માળીયા ગામ પાસે ઓનેસ્ટ હોટલ
કચ્છમાં ફરવા લાયક સ્થળો:
01. સ્મૃતિવન અર્થકવેક મેમોરિયલ મ્યુઝિયમ:
સ્મૃતિવન આધુનિક ભારતમાં અત્યાર સુધીના સૌથી મોટા સ્મારક અને સંગ્રહાલય તરીકે સુશોભિત છે, જે 470 એકરમાં વિશાળ વિસ્તારને આવરી લે છે. તે ભુજની હદમાં ભુજિયો ડુંગર (નાની ટેકરી) પર આવેલું છે. તે ભૂજિયા કિલ્લા સાથેનો વિસ્તાર પણ વહેંચે છે, જે 300 વર્ષથી વધુ જૂનો છે. 2001 થી ભૂકંપ પીડિતોના શોકગ્રસ્ત પરિવારો માટે બનાવવામાં આવેલ, સ્મૃતિવન એ તીર્થસ્થાન છે, કચ્છના લોકોની સ્થિતિસ્થાપકતા અને આદર માટે વખાણ કરે છે, અને જેઓ પ્રકૃતિમાં આશ્વાસન મેળવે છે તેમના માટે આશ્રયસ્થાન છે. સ્મારકમાં સન-પોઇન્ટનો સમાવેશ થાય છે જે ભુજિયો ડુંગરની ટોચ પરથી શહેર, સૂર્યોદય અને સૂર્યાસ્તને જુએ છે. આ સ્મારકમાં 3 લાખથી વધુ છોડવાળું વિશ્વનું સૌથી મોટું મિયાવાકી ફોરેસ્ટ પણ છે, જે એક જીવંત, શ્વાસ લેવાનું સ્મારક બનાવવા માટે સમગ્ર સ્મારકમાં ફેલાયેલું છે જે ભુજ શહેર માટે ફેફસાં તરીકે પણ કામ કરે છે.
મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય ઑક્ટોબરના મધ્યથી માર્ચની શરૂઆત સુધી
સમય:
મેમોરિયલ:
દરરોજ 5am થી 11pm સુધી ખુલે છે
મ્યુઝિયમ:
સોમવારે બંધ રહે છે.
મંગળવાર થી શુક્રવાર: સવારે 10 થી સાંજે 6 વાગ્યા સુધી
શનિવાર-રવિવાર સવારે 10 થી સાંજના 8 વાગ્યા સુધી
એન્ટ્રી ફી
સ્મારક
સવારે 5 થી 9: મફત
સવારે 9 થી સાંજે 11 વાગ્યા સુધી: ₹20/-
મ્યુઝિયમ
12 વર્ષથી વધુ વયના લોકો: ₹300
12 વર્ષથી નીચેના બાળકો, શાળાના વિદ્યાર્થીઓ: ₹100
5 વર્ષથી નીચેના બાળકો: ફ્રી
25 વર્ષથી નીચેના કોલેજના વિદ્યાર્થીઓ (માન્ય ID કાર્ડ આવશ્યક છે): ₹150
5 વર્ષથી નીચેના વિદ્યાર્થીઓ: ફ્રી
વિદેશીઓ: ₹ 1000
પાર્કિંગ:
સાયકલ: ફ્રી
2 વ્હીલર્સ: ₹20
3/4 વ્હીલર્સ: ₹40
બસ: ₹100
વધુ માહિતી માટે સંપર્ક કરો:
E-mail: [email protected]
મો. નં: +916357199991
2. ધોળાવીરા:
ધોળાવીરા એ પશ્ચિમ ભારતમાં ગુજરાત રાજ્યના કચ્છ જિલ્લાના ભચાઉ તાલુકાના ખડીરબેટ ખાતેનું એક પુરાતત્વીય સ્થળ છે, આ ગામ રાધનપુરથી 165 km દૂર છે. આ સ્થળમાં પ્રાચીન સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ/હડપ્પન શહેરના અવશેષો છે. ધોળાવીરાનું સ્થાન કેન્સરની ઉષ્ણકટિબંધ પર છે. તે સિંધુ ખીણની સંસ્કૃતિ સાથે જોડાયેલા ભારતના પાંચ સૌથી મોટા હડપ્પન સ્થળો અને સૌથી પ્રખ્યાત પુરાતત્વીય સ્થળોમાંનું એક છે. તે તેના સમયના સૌથી ભવ્ય શહેરો તરીકે પણ માનવામાં આવે છે. ધોળાવીરા નગર ત્રણ ભાગમાં વહેંચાયેલું છે:
(1) રાજા/શાસકનો રાજ મહેલ, જે ઊંચાઈ પર છે. તે ચારેબાજુથી મજબૂત કિલ્લેબંધીથી ઘેરાયેલું હતું. આ કિલ્લામાં ચાર દરવાજા હતા,
(2) અન્ય અધિકારીઓના રહેઠાણ, જેમાં રક્ષણાત્મક દિવાલ પણ હતી અને તેમાં બે થી પાંચ ઓરડા હતા.
(3) સામાન્ય નગરવાસીઓના ઈંટો પર બાંધવામાં આવેલા મકાનો. બનાવવાનું મોટું કારખાનું હતું. આ નગરમાંથી મોતી મળી આવ્યા છે. તેને મળેલા અવશેષોમાં તાંબાની ભઠ્ઠીઓ મળી આવી હતી.
મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય ઓક્ટોબરથી માર્ચ
સમય:
દરરોજ સવારે 6 થી સાંજે 8 વાગ્યા સુધી ખુલ્લુ રહે છે.
એન્ટ્રી ફી:
ધોળાવીરા માટે:
મુલાકાત લેવા માટે ફ્રી
ધોળાવીરા પુરાતત્વ સંગ્રહાલય માટે:
ભારતીય, વિદેશી અને સાર્ક મુલાકાતીઓ માટે ટિકિટની કિંમત ₹5 છે.
03. પ્રાગ મહેલ:
આયના મહેલની બાજુમાં આવેલો આ એક મહેલ છે જે 1860માં રાજા પ્રાગમલજી દ્વારા શરૂ કરવામાં આવ્યો હતો, જેની રચના કર્નલ હેનરી સેન્ટ વિલ્કિન્સ દ્વારા ઇટાલિયન ગોથિક શૈલીમાં કરવામાં આવી હતી અને આયના મહેલની બાજુમાં ભુજની મધ્યમાં બાંધવામાં આવી હતી. મહેલની પાછળના પ્રાંગણમાં, એક નાનું હિન્દુ મંદિર છે જેમાં ખૂબ જ સરસ રીતે કોતરવામાં આવેલ પથ્થરકામ છે; મહેલની અંદર, તમે મુખ્ય મહેલના હોલની મુલાકાત લઈ શકો છો તેમજ 45m બેલ ટાવરની સીડીઓ પર ચઢી શકો છો જેથી શહેરના આનંદકારક દૃશ્યો જોવા મળે. નીચે આવ્યા પછી, આંગણામાંથી દેખાતી દિવાલમાંના પત્થરો વચ્ચેની તિરાડોને તપાસો, જે વર્ષોથી વિવિધ ધરતીકંપોને કારણે સર્જાય છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 9 થી સાંજે 6 સુધી
એન્ટ્રી ફી:
એડલ્ટ: 20 રૂ.
બાળકો: 10 રૂ.
શાળા જૂથના બાળકો માટે: 5 રૂ.
કોલેજ જૂથ: 10 રૂ.
મોબાઈલ કેમેરા: 20 રૂ.
કેમેરા ફી: 50 રૂ.
વિડિયો કેમેરા: 200 રૂ.
પાર્કિંગ ફી: 2 રૂ.
વધુ માહિતી માટે સંપર્ક કરો:
ઓફીસ નં.:
098257 11852
04. વિજય વિલાસ પેલેસ:
વિજય વિલાસ પેલેસ કચ્છ જિલ્લાના માંડવી ખાતે આવેલ એક રજવાડી મહેલ છે. આ મહેલનું નિર્માણ ઈ. સ. 1920માં જયપુરના કારીગરો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. આના કારણે મહેલના બાંધકામમાં રાજપુત સ્થાપત્ય શૈલીની ઝલક જોવા મળે છે. લાલ રેતાળ પથ્થરોથી બનેલો આ મહેલ એક મુખ્ય ગુંબજ ધરાવે છે, તેની ચોતરફ બંગાળી ગુંબજો, ખૂણામાં મિનારા અને રંગીન કાચની બારીઓ છે. છત પરના ઝરુખામાંથી આસપાસનો વિસ્તાર દ્રશ્યમાન થાય છે અને રાજાની સમાધિ પણ દેખાય છે. મહેલનો મધ્યખંડ અદ્ભુત છે. મહેલની રંગબેરંગી બારીઓ, દરબાજાઓ અને પ્રવેશદ્વારની રચના પણ અદ્ભુત છે. દરિયા કિનારાને કારણે અહીં હંમેશા હવા ઉજાસ રહે છે. તેમજ ફિલ્મના શુટિંગ માટે આ એક પસંદગીનું સ્થળ છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 09 થી સાંજે 05
એન્ટ્રી ફી:
ચાઇલ્ડ: 10 રૂ.
એડલ્ટ: 20 રૂ.
વિદેશી: 70 રૂ.
વધુ માહિતી માટે સંપર્ક કરો
ઓફીસ નં. : 099782 77597
05. માતાનો મઢ:
એવું કહેવાય છે કે, આજથી લગભગ દોઢ હજાર વર્ષ પહેલાં દેવચંદ નામનો મારવાડનો કરાડ વૈશ્ય (વાણિયો) કચ્છમાં વેપાર માટે ફરતો હતો. તે દરમિયાન તાજેતરમાં જ્યાં આશાપુરા માતાનું મંદિર છે તે જગ્યાએ તે વાણિયાએ આસો મહિનાની નવરાત્રિ હોવાથી માતાજીની સ્થાપના કરી અને ખુબ જ ભક્તિભાવપુર્વક માતાની આરાધના કરી હતી. જે જગ્યાએ માતાજીનુ સ્થાપન કર્યું છે તે જગ્યાએ મંદિર બંધાવ્યું હતું ચૈત્રી અને આશો નવરાત્રી દરમીયાન હજારોની સંખ્યામાં યાત્રાળુઓ દેશભરમાથી પગે ચાલીને માતાના દર્શન કરી ધ્નયતા અનુભવે છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 5 થી 1, બપોરે 3 થી 9
એન્ટ્રી ફી:
બધા માટે ફ્રી
06. નારાયણ સરોવર:
નારાયણ સરોવર હિંદુઓના પવિત્ર યાત્રાધામો પૈકીનું એક છે. શ્રીમદ્ ભાગવતમ્ માં વર્ણવેલા પાંચ પવિત્ર સરોવરોના જૂથને ‘પંચ સરોવર’ કહેવાય છે. તે પાંચ સરોવર છે માન સરોવર, બિંદુ સરોવર, નારાયણ સરોવર, પંપા સરોવર અને પુષ્કર સરોવર. તેમનુ આ એક સરોવર છે. નારાયણ સરોવરનો અર્થ થાય છે ભગવાન શ્રી વિષ્ણુનું સરોવર. પૌરાણીક કથાઓ અનુસાર સરસ્વતી નદી નારાયણ સરોવર નજીક આવેલા દરિયામાં મળતી હતી અને આ સરોવરને પોતાના પાણી વડે ભરી દેતી. આથી આ સ્થળને હિંદુઓ દ્વારા પવિત્ર ગણવામાં આવે છે. અહીં કારતક મહિનાની અગિયારસથી પૂનમ સુધી અહીં મેળો ભરાય છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 5:30 થી સાંજે 9 વાગ્યા સુધી
એન્ટ્રી ફી:
બધા માટે ફ્રી
07. કચ્છનું સફેદ રણ:
કચ્છનું રણ પશ્ચિમ ગુજરાતના કચ્છ જીલ્લામાં થાર રણમાં મીઠી માર્શી જમીન છે. તે પાકિસ્તાનના સિંધ પ્રાંત અને ભારતના ગુજરાત વચ્ચે આવેલું છે. તેમાં આશરે ૩૦,૦૦૦ ચોરસ કિલોમીટર જમીન છે. જેમાં કચ્છનું મોટુ રણ, કચ્છનું નાનું રણ અને બન્ની ઘાસભૂમિ વિસ્તારનો સમાવેશ થાય છે. ગુજરાત સરકારે દર વર્ષે નવેમ્બરથી ફેબ્રુઆરી સુધી દર વર્ષે ‘રણ ઉત્સવ’ નામથી ઉત્સવ ઉજવ્યો છે. જેમા મુલાકાતીઓને સ્થાનિક વાનગીઓ, કલા અને કચ્છની સંસ્કૃતિ અને હોસ્પિટાલિટી પરોસવામા આવે છે. જેને જોવા અને માણવા માટે વિશ્વભરના મુલાકાતીઓને આ સ્થળની મુલાકાત માટે આવે છે. આસપાસના સ્થાનિક લોકો માટે આ આવકનો મુખ્ય સ્રોત છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 7 થી સાંજે 6
એન્ટ્રી ફી:
ચાઇલ્ડ: 50
એડલ્ટ: 100
વિદેશી: 400
08. વંદે માતરામ મેમોરિયલ, ભુજોડી:
વંદે માતરામ મેમોરિયલ મેમોરિયલ એક બિન-નફાકારક સંસ્થા છે જે ૧૮૫૭ના બળવાથી ૧૯૪૭માં ભારતની સ્વતંત્રતા સુધીના ભારતના સ્વાતંત્ર્ય સંઘર્ષમાં સૌથી મહત્વપૂર્ણ એપિસોડ્સને અમર બનાવવાનો પ્રયાસ છે. સંગ્રહાલયનું સંકુલ ગુજરાતના કચ્છના ભૂજ નજીક આવેલું છે. તેને “સંસદ ભવન” (ભારતીય સંસદ ભવન) ની સમાનતા પર આકાર આપવામાં આવે છે અને તે ૪ વર્ષથી વધુ જાણીતા ઇતિહાસકારો, આર્કિટેક્ટ, શિલ્પકારો અને કલાકારોના ઇનપ્લેઝ સાથે બનાવવામાં આવ્યું છે.
સમય:
દરરોજ: સવારે 11:30 થી 8:30
એન્ટ્રી ફી:
ચાઇલ્ડ: 20 રૂ.
એડલ્ટ: 100 રૂ.
સિનિયર સીટીઝન: 20 રૂ.
વિદેશી: 400 રૂ.
વધુ માહિતી માટે સંપર્ક કરો:
ઓફીસ નં. : 02832 650 150
09. માંડવી બીચ:
માંડવી બીચ કચ્છ જિલ્લાના માંડવી દરિયાકિનારે આવેલું એક સુંદર સ્થળ છે. અહીં દરિયાકિનારે વીજળી પેદા કરવા માટે પવનચક્કીઓનું વિન્ડ ફાર્મ આવેલું છે. આ કિનારો કાશી-વિશ્વનાથ બીચ તરીકે પણ ઓળખાય છે. માંડવી કચ્છી સંસ્કૃતિ પ્રતિનિધિ તરીકે ખૂબ જ જાણીતું શહેર છે. માંડવી તેની સ્વાદિષ્ટ ડબલ રોટી માટે પ્રખ્યાત છે. માંડવીથી મુંબઈ, અરબસ્તાન અને આફ્રિકા આવવા જવા માટે જુના જમાનામાં વહાણોની / આગબોટની સગવડ હતી. નજીકના આકર્ષણોમાં બ્રીટીશ રાજ્યના જમાનાનો વિજય વિલાસ મહેલ, રાવ ખેંગારજીએ બંધાયેલ સુંદરવ વૈષ્ણવ મંદિર, શેઠ તોપોને બંધાવેલ લક્ષ્મીનારાયણ મંદિર, પ્રાચિન સ્વામનિરાયણ મંદિર, અસર માતાનું મંદિર, ધોરમનાથ મંદિર, પીર તાનાસાની કબર અને રાવલ પીરનું સ્થાનક અહીં આવેલાં છે.
સમય:
દરરોજ વહેલી સવાર થી મોડી સાંજ સુધી
એન્ટ્રી ફી:
બધા માટે ફ્રી
10. જેસલ તોરલ સમાધિ:
જેસલ તોરલ સમાધિ કચ્છ જિલ્લાના અંજાર ખાતે આવેલ છે, જ્યાં પહેલાના જમાનામાં સતી થઈ ગયેલ તોરલ અને લુંટારો બાદમાં સાધુ બનેલ જેસલની સમાધિ આવેલી છે. આ ગામનું નામ પહેલાં અંજેપાળ હતું પરંતુ સમયના વહાણની સાથે તેનું નામ બદલાઈને અંજાર થઈ ગયું. તેમજ અહીંયા હજારોની સંખ્યામાં લોકો દર્શન કરવા માટે આવે છે.
સમય:
દરરોજ સવારે 6 થી સાંજે 8
એન્ટ્રી ફી:
બધા માટે ફ્રી
11. કચ્છ મ્યુઝિયમ:
ગુજરાતનું સૌથી જૂનું મ્યુઝિયમ, 1877માં મહારાવ ખેંગારજી દ્વારા સ્થાપવામાં આવ્યું હતું, તેમાં ક્ષત્રપ શિલાલેખોનો સૌથી મોટો સંગ્રહ છે, જે ઈ.સ.ની 1લી સદીનો છે, તેમજ લુપ્ત થઈ ગયેલી કચ્છી લિપિના ઉદાહરણો પણ અહી છે (જે ભાષા મોટે ભાગે ગુજરાતી મૂળાક્ષરોમાં લખાય છે.) અને સિક્કાઓનો એક રસપ્રદ સંગ્રહ (કોરી, કચ્છની સ્થાનિક ચલણ સહિત.) સંગ્રહાલયનો એક વિભાગ આદિવાસી સંસ્કૃતિને સમર્પિત છે, જેમાં પ્રાચીન કલાકૃતિઓ, લોક કલાઓ અને હસ્તકલાના ઘણા ઉદાહરણો અને આદિવાસી લોકો વિશેની માહિતી છે. મ્યુઝિયમમાં ભરતકામ, ચિત્રો, શસ્ત્રો, સંગીતનાં સાધનો, શિલ્પ અને કિંમતી ધાતુકામનું પ્રદર્શન પણ છે. જિલ્લાના આદિવાસી અને લોક પરંપરાના ઇતિહાસ વિશે જાણવા માટે કચ્છ મ્યુઝિયમની મુલાકાત તમને વર્તમાન સમયના લોકો અને તેમના જીવન વિશે જાણવામાં મદદ કરશે.
સમય:
રવિવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
સોમવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
મંગળવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
બુધવાર: બંધ રહેશે
ગુરુવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
શુક્રવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
શનિવાર: સવારે 10 થી સાંજે 5
એન્ટ્રી ફી:
બધા માટે: 5 રૂ.
કેમેર: 100 રૂ.
વધુ માહિતી માટે સંપર્ક કરો
ઓફીસ નં. : સવારે 10 થી સાંજે 5
