કોહિનૂર બ્રિટનની મહારાણી એલિઝાબેથ દ્વિતીયના મૃત્યુ પછી ફરીથી ચર્ચામાં આવ્યો છે. કોહિનૂર તેમના એક મુગટમાં શણગારવામાં આવેલો છે. કોહિનૂરની અંદાજિત કિંમત 1.5 લાખ કરોડ રૂપિયા છે.
આ અમૂલ્ય હીરાની હકીકત એ છે કે તે આજ સુધી ક્યારેય વેચાયો નથી, તેથી તેને ખરીદવાનો અને કિંમતનો પ્રશ્ન જ ઊભો થતો નથી. કોહિનૂરનો ઈતિહાસ લગભગ 5000 વર્ષ જૂનો છે, સંભવ છે કે વધુ હોઈ શકે.
મૂળ આંધ્ર પ્રદેશના ગોલકોંડાનો, કોહિનૂર 793 કેરેટનો હતો અને તે વિશ્વનો સૌથી મોટો હીરો હતો. યુ.કે.માં આવ્યા પછી અને તેને ફિનિશિંગ માટે વધુ પોલિશ્ડ કરી 105.6 કેરેટનો કરવામાં આવ્યો. પ્રથમ 12મી સદીમાં કાકટિયા સામ્રાજ્યની નજીક વારંગલમાં એક મંદિરમાં હિન્દુ દેવતાની આંખ તરીકે હીરાને રખાયો હતો. હીરાનો સૌથી પહેલો ઉલ્લેખ 1304ની આસપાસ જોવા મળે છે. એવું કહેવાય છે કે તે માલવાના રાજા મહાલક દેવના તિજોરીનો એક ભાગ હતો.
કોહિનૂરની લૂંટમાં પ્રથમ વખત અલાઉદ્દીન ખિલજીના સેનાપતિ મલિક કાફુરનું નામ આવે છે, જેણે તેને 1310માં લૂંટીને ખિલજીને રજૂ કર્યો હતો. તે પછી, તે શાસકોને ક્યારેક લૂંટ દ્વારા અને ક્યારેક ભેટો દ્વારા શોભતો રહ્યો. જેણે પણ આ સુંદર અને અમૂલ્ય કોહિનૂર જોયો. આ કોહિનૂરના કારણે ઘણા શાસકોની સલ્તનત બરબાદ થઈ ગઈ અને હત્યાઓ પણ થઈ. તેથી જ તેને શાપિત પણ કહેવામાં આવતો હતો.
1526માં, મુઘલ શાસક બાબરે સુલતાન ઈબ્રાહિમ લોધીની ભેટ ’બાબરનામા’માં હીરાને પોતાનો ગણાવ્યો હતો. બાબરના વંશજો, હુમાયુ અને ઔરંગઝેબે આ અમૂલ્ય હીરા તેમના પૌત્ર સુલતાન મોહમ્મદ ઔરંગઝેબને અર્પણ કર્યા હતા.
1739 માં, પર્સિયન શાસક નાદિર શાહ ભારત આવ્યો અને તેણે મોહમ્મદની સલ્તનત પર કબજો કર્યો અને કોહિનૂર સહિત તેના રાજ્યના વારસાને વશ કર્યો. કોહિનૂર નામ તેને આપવામાં આવ્યું છે. કોહિનૂર ઘણા વર્ષો સુધી તેના કબજામાં રહ્યો. 1747 માં તેમની હત્યા પછી, હીરા જનરલ અહેમદ શાહ દુર્રાની પાસે પહોંચ્યો અને 1813 માં ભારત પાછો ફર્યો. મહારાજા રણજિત સિંહે દુર્રાનીને અફઘાનિસ્તાન સામે લડવામાં અને સિંહાસન પાછું મેળવવામાં મદદ કરી હોવાથી, તેમણે હીરાને તેમને સોંપ્યો.
રણજિત સિંહે તેમના મૃત્યુ પછી જગન્નાથપુરીનું મંદિર કોહિનૂરને આપવા વિશે તેમના વસિયતમાં લખ્યું હતું, પરંતુ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપની સંમત ન થઈ. 29 માર્ચ 1849ના બીજા એંગ્લો-શીખ યુદ્ધમાં, બ્રિટિશ દળોએ મહારાજા રણજીત સિંહને હરાવ્યા અને તેમની તમામ સંપત્તિ અને રાજ્ય કબજે કરી લીધું. લાહોરની સંધિનો અમલ કરતી બ્રિટિશ સરકારે કોહિનૂર બ્રિટિશ રાણી વિક્ટોરિયાને સોંપવાનું કહ્યું. આ રીતે કોહિનૂરને બ્રિટિશ ઈસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ લાંબા પ્રવાસ દરમિયાન તેની તિજોરીમાં રાખ્યો હતો અને અંતે જુલાઈ 1850માં ઈંગ્લેન્ડની રાણી વિક્ટોરિયાને સોંપવામાં આવ્યો હતો. ત્યારથી રાજ્ય કુટુંબ હેઠળ છે. તે તાજેતરમાં મૃત રાણીના તાજમાં જડિત છે અને લંડનના ટાવરમાં રાખવામાં આવ્યો છે.આ હીરો પરત મેળવવા અનેક પ્રયાસો થયા છે પણ તે નિષ્ફળ નીવડ્યા છે.
