શ્રી કૃષ્ણ યશોદા અને નંદા માટે લાલ છે અને તેઓ કન્હૈયા, શ્યામ, ગોપાલ, કેશવ, દ્વારકેશ અથવા દ્વારકાધીશ, વાસુદેવ વગેરે નામોથી પણ ઓળખાય છે. તેમને વિષ્ણુનો 8મો અવતાર માનવામાં આવે છે.
શ્રી કૃષ્ણ યશોદા અને નંદા માટે લાલ છે અને તેઓ કન્હૈયા, શ્યામ, ગોપાલ, કેશવ, દ્વારકેશ અથવા દ્વારકાધીશ, વાસુદેવ વગેરે નામોથી પણ ઓળખાય છે. તેમને વિષ્ણુનો 8મો અવતાર માનવામાં આવે છે પરંતુ તેમની ઘણી તસવીરોમાં તમે તેમને વાદળી રંગમાં જોયા હશે. આ વિશે બે મુખ્ય વાર્તાઓ પ્રચલિત છે. જેના પરથી આપણે જાણીએ છીએ કે શ્રી કૃષ્ણના વાદળી થવાનું કારણ શું છે. ચાલો તમને જણાવીએ
પૌરાણિક કથા
શ્રી કૃષ્ણનો જન્મ દ્વાપરયુગમાં થયો હતો. તેમને આ યુગના શ્રેષ્ઠ પુરુષ, યુગપુરુષ અથવા યુગાવતારનું પદ આપવામાં આવ્યું છે. કૃષ્ણના સમકાલીન મહર્ષિ વેદ વ્યાસ દ્વારા લખાયેલ શ્રીમદ ભાગવત અને મહાભારતમાં કૃષ્ણનું પાત્ર વિગતવાર લખવામાં આવ્યું છે. ભગવદ ગીતા એ કૃષ્ણ અને અર્જુન વચ્ચેનો સંવાદ છે જે આજે પણ સમગ્ર વિશ્વમાં પ્રચલિત છે, આ ઉપદેશ માટે કૃષ્ણને જગતગુરુનું સન્માન પણ આપવામાં આવ્યું છે. કૃષ્ણ વાસુદેવ અને દેવકીના 8મા સંતાન હતા. દેવકી કંસની બહેન હતી. કંસ એક અત્યાચારી રાજા હતો. તેણે તેના પિતાને કેદ કર્યા અને પોતે રાજા બન્યો. તેણે આકાશમાંથી સાંભળ્યું હતું કે દેવકીનો આઠમો પુત્ર તેને મારી નાખશે. તેનાથી બચવા માટે કંસે દેવકી અને વસુદેવને મથુરાના કારાગારમાં નાખ્યા અને મથુરાની જેલમાં જ તેમના તમામ બાળકોને એક પછી એક મારી નાખ્યા.
શ્રી કૃષ્ણનો જન્મ કેવી રીતે થયો હતો
ભગવાન વિષ્ણુના 8મા અવતાર એટલે કે શ્રી કૃષ્ણનો જન્મ મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની અષ્ટમીના રોજ થયો હતો. કંસના ડરથી વસુદેવ રાત્રે યમુના પાર કરીને નવજાત શિશુને લઈને ગોકુલમાં યશોદાના ઘરે પહોંચ્યા. તેમનો ઉછેર બાળપણમાં જ યશોદા અને નંદના ઘરે થયો હતો, જે કોઈ સામાન્ય માનવી માટે શક્ય નહોતું. સંસ્કૃત ભાષામાં કૃષ્ણનો અર્થ કાળો છે, પરંતુ જ્યારે કંસને ખબર પડી કે કૃષ્ણનો જન્મ થયો છે અને ગોકુળમાં છે, ત્યારે કંસએ કાન્હાને મારવા માટે ઘણા રાક્ષસો મોકલ્યા, પુતના પણ તેમાંથી એક હતો.
પૂતનાએ ભગવાન કૃષ્ણને દૂધ પીવડાવ્યું
તે એક વિશાળ રાક્ષસ હતી જેણે કાન્હાને તેને સ્તનપાન કરાવવાનું કહીને તેને ઝેર આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. તેમ છતાં તેણી સફળ રહી, શ્રી કૃષ્ણ પોતે ભગવાન હરિના અવતાર હતા. તેના પર ઝેરની કોઈ અસર ન થઈ, પરંતુ ઝેરના કારણે પૂતનાનું શરીર બગડવા લાગ્યું, તેનો રંગ વાદળી થઈ ગયો અને તે મૃત્યુ પામી.
કાન્હાના વાદળી રંગને લગતી અન્ય એક લોકપ્રિય વાર્તા, આપણા પૌરાણિક ગ્રંથોમાં પ્રચલિત બીજી એક વાર્તા એ છે કે એક વખત શ્રી કૃષ્ણ તેમના ગોપ મિત્રો સાથે નદી કિનારે બોલ સાથે રમતા હતા અને કાલિયા નાગા તે નદીમાં રહેતા હતા. તે ખૂબ જ ઝેરી હતું જેના કારણે યમુના નદીનો રંગ કાળો થઈ ગયો હતો. રમતી વખતે બોલ નદીમાં પડી ગયો. હવે બધાને યમુના નદીના પાણી અને તેમાં રહેતા કાલિયા નાગ વિશે ખબર હતી, તેથી જ્યારે કોઈ નદીમાં જવા માટે તૈયાર ન હતું, ત્યારે શ્રી કૃષ્ણએ કહ્યું કે હું બોલ લાવીશ બાળકોએ તેને નદીમાં જતા અટકાવ્યો, પરંતુ તે સંમત ન થયો અને નદીમાં કૂદી ગયો. બધા બાળકો ડરતા-ડરતા ઘરે પહોંચ્યા અને આ સાંભળીને યશોદા મૈયા ડરી ગયા અને રડવા લાગ્યા. આ સમાચાર ધીમે ધીમે આખા ગોકુલ ધામમાં દાવાનળની જેમ ફેલાઈ ગયા, ત્યારબાદ બધા યમુના નદી તરફ દોડ્યા. પણ કૃષ્ણ હજુ પાછા આવ્યા ન હતા.
કૃષ્ણે કાલિયાને નદી છોડવાનો આદેશ આપ્યો
કૃષ્ણને નદીમાં જોઈને કાલિયા નાગની પત્નીઓએ તેમને પાછા જવા કહ્યું પરંતુ કૃષ્ણ રાજી ન થયા અને પછી કાલિયા નાગ જાગી ગયા. કૃષ્ણએ કાલિયા નાગને યમુના નદી છોડવાનો આદેશ આપ્યો, જેના પર તેણે ના પાડી અને તેને મારી નાખવાના ઈરાદાથી કૃષ્ણ પર હુમલો કર્યો. કૃષ્ણ અને કાલિયા નાગા વચ્ચે ભયંકર યુદ્ધ થયું. થોડા સમય પછી, કાલિયા નાગાનો પરાજય થયો અને કૃષ્ણ તેમના ફન પર નાચવા લાગ્યા. કંટાળી ગયેલા કાલિયા નાગાએ કૃષ્ણથી પોતાનો જીવ બચાવવાની કોશિશ કરી ત્યારે કૃષ્ણે તેને પોતાના સ્થાને પાછા ફરવા કહ્યું. કાલિયાએ કહ્યું, ગરુડ મને ત્યાં જ મારી નાખશે. મારે ત્યાં કેવી રીતે જવું જોઈએ? આના પર કૃષ્ણએ કહ્યું કે, તમારા પગ પર મારા પગના નિશાન જોઈને ગરુડ તને મારી નહીં નાખે, આ પછી કાલિયા નાગાએ શ્રી કૃષ્ણને પોતાના ફન પર ઊંચકીને યમુના નદીમાંથી બહાર આવ્યા અને તે પછી તે પોતાની પત્નીઓ સાથે પોતાના સ્થાને પાછા ફર્યા. પરંતુ કાલિયા નાગા સાથેના યુદ્ધ દરમિયાન, કૃષ્ણ તેમના પ્રભાવને ઘટાડી શક્યા નહીં તેથી તેમના શરીરનો રંગ બદલાઈ ગયો અને વાદળી થઈ ગયો.
