ગુજરાતને 2024થી નર્મદાના નીર મેળવવામાં મુશ્કેલી પડે તેવી દહેશત

નર્મદા ક્ધટ્રોલ ઓથોરિટીની સમીક્ષા દરમિયાન ગુજરાતે 2024માં પોતાનો હિસ્સો મેળવવા અને ભવિષ્ય જરૂરિયાતને ધ્યાનમાં રાખી તૈયાર કરવાનો થતા રિપોર્ટ માટે કોઇ જ કામગીરી કરી નથી

નર્મદા ડેમ ઓવરફ્લો થવાની ઘડીઓ ગણાય રહી છે. ગુજરાતવાસીઓના હૈયા હરખાય રહ્યા છે. કારણ કે હાલ ગુજરાતના છેવાડાના ગામડા સુધી નર્મદાના નીર પહોંચી ગયા હોવાના કારણે “ર્માં રેવા” રાજ્યની જીવાદોરી બની ગઇ છે. એક દિવસ પણ નર્મદાના પાણી ઓછા મળે તો પીવાના પાણીની મુશ્કેલી ઉભી થવા પામે છે. જો કે આગામી 2024થી ગુજરાતને નર્મદાના નીર મેળવવામાં મહા પડકારનો સામનો કરવો પડે તેવી દહેશત હાલ ઉભી થઇ રહી છે. ગુજરાત, મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાનને પોતાના હિસ્સાનું નર્મદાનું નીર ફાળવવા માટે આગામી બે વર્ષ બાદ અર્થાત-2024માં નર્મદા ક્ધટ્રોલ ઓથોરિટી દ્વારા સમીક્ષા કરવાની છે.

જેમાં પોતાનો હિસ્સો જાળવી રાખવા અને ભવિષ્યમાં નર્મદાના નીરની વધુ આવશ્યકતા માટે ગુજરાત સરકાર દ્વારા કોઇ જ પ્રકારનો રિપોર્ટ તૈયાર કરવામાં આવ્યો ન હોવાનું જાણ મળી રહ્યું છે. ગુજરાતના પ્રત્યેક ગામડા અને શહેરો હાલ સંપૂર્ણપણે નર્મદાના નીર પર આધારિત છે. આ પરિસ્થિતિની ગંભીરતા રાજ્ય સરકાર લેતી ન હોય તેવું લાગી રહ્યું છે. ખરેખર રાજ્યની જનતાને સિધ્ધી અસર કરતા આ કામ માટે સરકારે મજબૂત રિપોર્ટ તૈયાર કરવો જોઇએ. પરંતુ ગુજરાત સરકારને તેની કોઇ જ ગંભીરતા નથી. બીજી તરફ મધ્યપ્રદેશ સરકારે ખૂબ જ વ્યવસ્થિત અને મજબૂત રિપોર્ટ તૈયાર કર્યો છે.

વર્ષે 2024માં  ગુજરાતે નર્મદાના પાણીમાં તેનો હિસ્સો જાળવી રાખવા અને તેની ભવિષ્યની જરૂરિયાતો માટે તે પૂરતું છે તેની ખાતરી કરવાના મુશ્કેલ પડકારનો સામનો કરી શકે છે. 2024 માં, ધ નર્મદાકંટ્રોલ ઓથોરિટી (એનસીએ) ગુજરાતને 1979થી આપતા નર્મદાના પાણીની ફાળવણીના આદેશની સમીક્ષા કરશે.મધ્યપ્રદેશ, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાન પણ તેમાં સામેલ થશે.મધ્યપ્રદેશે 2012 થી પોતાનો કેસ બનાવવાનું શરૂ કર્યું પરંતુ ગુજરાતે હજુ સુધી કોઈ ગંભીર તૈયારી શરૂ કરી નથી. તેમજ વધુ પાણી માટે એનસીએ પાસે કોઈ ઔપચારિક માંગણી કરી નથી. ગુજરાતની મોટાભાગની વસ્તી નર્મદાના પાણી પર નિર્ભર છે.

રાજ્ય સરકારના એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ કહ્યું: “ગુજરાત સરકાર અને સરદાર સરોવર નર્મદા નિગમ લિમિટેડ  2024ની શરૂઆતમાં થનારી સમીક્ષા પ્રક્રિયા દરમિયાન એનસીએપાસેથી વધુ પાણીની માંગ કરવા માટે મજબૂત કેસ તૈયાર કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યાં નથી.” અધિકારીએ ઉમેર્યું: વર્તમાન અને ભાવિ માંગણીઓના મજબૂત ડેટા સાથે કેસ બનાવવા માટે ઓછામાં ઓછા 10 વર્ષના વ્યવસ્થિત પ્રયત્નો જરૂરી છે. મજબૂત રાજકીય લોબિંગ પણ જરૂરી છે. અધિકારીએ આગળ કહ્યું: દુર્ભાગ્યે, ગુજરાતે હજુ સુધી કંઈ કર્યું નથી. માત્ર વિભાગ કક્ષાની ટેકનિકલ સમિતિની રચના કરવામાં આવી હતી પરંતુ તે પણ હવે નિષ્ક્રિય છે. હાલના મુખ્યમંત્રીને હજુ સુધી એક પણ બ્રીફિંગ આપવામાં આવી નથી. તે ગંભીર ચિંતાનો વિષય છે.

મધ્યપ્રદેશ 2012થી માત્ર તેના કેસ પર કામ કરી રહ્યું નથી, પરંતુ તેણે 2017થી વધુ પાણીની માંગ કરવા માટે તૈયાર થવા માટે તેના પ્રયાસો પણ ઝડપી લીધા છે. એમપીએ ગુજરાત સાથે કોઈપણ પરામર્શ કર્યા વિના સંખ્યાબંધ મોટી, મધ્યમ અને નાની યોજનાઓ શરૂ કરી છે અને હવે તેણે તેના દાવાઓને આક્રમક રીતે રજૂ કરવાનું શરૂ કર્યું છે,” એક સૂત્રએ જણાવ્યું હતું. બીજી તરફ, ગુજરાત 1979ના આદેશને અનુરૂપ પાણી મેળવવા માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યું છે. ગુજરાતની બેદરકારી તેના હિસ્સામાં ઘટાડો તરફ દોરી શકે છે.

રાજ્યએ હક માટે આ મેગા લડાઈ માટે હજુ સુધી નોડલ અધિકારીઓની નિમણૂક પણ કરી નથી. સ્ત્રોતે ઉમેર્યું: જો એમપી એનસીએને ગુજરાતનો હિસ્સો ઘટાડવા અથવા વર્તમાન 9 એમએએફ પર વધારાના પાણી માટેના ગુજરાતના સંભવિત દાવાને નકારવા માટે રાજી કરે તો આ બાબતે ગુજરાત સરકારની બેદરકારી આગામી વર્ષોમાં મોટી જળ સંકટ ઉભી કરી શકે છે.એનસીએમાં ગુજરાતના દરેક પગલાનો વિરોધ કરે છે જો કે બંને રાજ્યો એક જ પક્ષ દ્વારા શાસિત છે. ગુજરાતે ગંભીર પગલાં લેવાની જરૂર છે નહીં તો તે ફરીથી મુશ્કેલીમાં મુકાઈ જશે.

• ખારીકટ-ફતેવાડી યોજનાનો પિયત વિસ્તાર સરદાર યોજનાના સમાવી લેવાશે
• 111 ગામોના 6 હજારથી વધુ ખેડૂતોને મળશે લાભ

મુખ્યમંત્રી  ભૂપેન્દ્ર પટેલે રાજ્યના 111 ગામોના ખેડૂતોને સિંચાઇ માટે પૂરતું પાણી મળી રહે તેવા ઉદાત્ત અભિગમથી વધુ એક ક્રાંતિકારી કૃષિ હિતલક્ષી નિર્ણય કર્યો છે. મુખ્યમંત્રીએ કરેલા આ નિર્ણય અનુસાર ખારીકટ-ફતેવાડી યોજનાના અંદાજે 3પ હજાર હેક્ટર પિયત વિસ્તારને સરદાર સરોવર નર્મદા યોજનાના પિયત વિસ્તારમાં સમાવી લેવાશે. ખારીકટ-ફતેવાડી યોજનાનો આ આશરે 3પ હજાર હેક્ટર પિયત વિસ્તાર નિયમીત પાણીના અભાવે છેલ્લા ઘણા વર્ષોથી સિંચાઇના પાણીની તકલીફ ભોગવતો હતો.એટલું જ  નહીં ,અત્યાર સુધી સરદાર સરોવર યોજનામાંથી જેટલું શક્ય બને એટલું પાણી આ પિયત વિસ્તારને આપીને ખેતી બચાવવામાં આવી હતી. મુખ્યમંત્રી  ભૂપેન્દ્ર પટેલે આ 111 ગામોના અંદાજે 3પ હજાર હેક્ટર પિયત વિસ્તારને સરદાર સરોવર યોજનાના પિયત વિસ્તારમાં સમાવી લેવાનો ત્વરિત નિર્ણય કરીને આ લાંબા સમયથી પડતર પ્રશ્નનો સુખદ ઉકેલ લાવી દીધો છે. ભૂપેન્દ્ર પટેલના આ કિસાન હિતકારી નિર્ણયને પરિણામે 111 ગામોના 6 હજારથી વધુ ખેડૂતોને પણ સિંચાઇ માટે સરદાર સરોવર યોજનાના પિયત વિસ્તારોના અન્ય ખેડૂતોને જે રીતે નિર્ધારીત પાણી મળે છે તે જ રીતે નર્મદા જળ મળતું થશે.